2006 Kasımının ortalarında bir grup Lübnanlı, Hollandalı, Kuveytli, bir Amerikalı ve bir Norveçli, Beyrut’un merkezinde bir evde, 10. Archis RSVP** etkinliğinin bayrağı altında bir araya geldiler. Evde toplanan grup Hollanda’dan 3 organizasyon olan Partizan Publik***, the Pearl Foundation**** ve Archis***** tarafından bir araya getirilen yerel mimarlar, entellektüeller, öğrenciler ve sanatçılardan oluşuyordu.

Unbuilt (yıkılmış, tahrip edilmiş) Projesi mimarlığın çatışma ve yıkım sonrasında üstelenebileceği role odaklı bir araştırma çabasının bir parçası. Savaş ya da teknolojinin, kapitalin ve enerjinin herhangi bir başka insanlık dışı kullanımı nedeniyle ortaya çıkan yıkım sonrasında, tahrip edilmiş mahaller, bellekler ve toplumlarla başbaşa kalıyoruz. Yerle bir edilmişler ve inkar, tereddüt ve bölünmüş bir topluma yer açıyorlar. Anlaşılabilir ancak kabul edilemez. Bu durumun, yıkıntıların ötesindeki açılımları tahayyül etmeye cesaret edecek kişilere ihtiyacı var. Archis’in araştırmasının odak noktasını, bu tür açılımların arayışı oluşturuyor.

Gerçekleştirilen etkinlikte, güneydeki yörekentlere, Lübnan’ın güneyine ve Bint Cibeyl’in içi ve çevresinde bir kaç araştırma gezisinin ardından, şiddet, yıkım, politik bölünme ve acil gelişme konusundaki dar perspektifin kötü etkileri arasında mimarların, tasarımcıların ve sanatçıların ne yapabileceğine karar verildi. Savaşın şiddeti ve zihin karıştıran yadsımanın sonrasında, patlayıcı Lübnan toplumunu zararsız hale getirmek ve ortak bir zemin, mekan ve yer bulmak için yaratıcı güce her zamankinden çok ihtiyaç duyuluyor. Toplantı aracılığıyla orada diyalog platformları oluşturuldu ve amaç edinilecek farklı perspektifler paylaşıldı. Toplumun yaratıcı entellektüelleri, sıkıntı içindeki toplumun hayalgücünün ötesinde kavramlar, uygulamalar ve imgeler ortaya çıkartarak ortak bir zemin ve perspektif yaratmak konusunda kilit oyunculardır.

Bint Cibeyl Fotoğraf: Edwin Gardner

Unbuilt blog’un başladığı zaman, organizasyonların bir araya getirdiği grup Beyrut’u henüz ziyaret etmemişti ve “unbuilt” daha çok inşa etmenin (build, building) tersi, bir ters-eylem gibi, “yıkılmış” anlamına geliyordu. Farklı uygarlıklar, tarihin akışı boyunca savaşın ve teknoloji, kapital ve enerjinin diğer insanlık dışı kullanımlarının brutalliğinden çıkıp yeniden yapılanmışlardır. Şimdi ise, “unbuilt” başka anlamlar da taşımaya başladı. İlk anlamı elbette hala geçerli, ancak yıkımdan sonra ortada yapılması gerekenler var. Yıkılmış alanlar yeni çabaların sarf edilmeye başlamasını, diyaloglar kurulmayı, ortak platformlarsa bulunmayı bekliyorlar. Blogun işlevi şimdi bunu sağlamak ve etkinliğe katılan ya da katkıda bulunmaya istekli kişilerin tüm fikirleri bir araya getirmek.

Bu projede, kurumların her biri kendi görevlerini üstleniyorlar. Archis oluşturulan söylev ve entellektüel çerçeve için gerekli platforma ev sahipliği yapıyor. Partizan Publik bu göreve ortaklık ediyor ve beraberinde sosyo-politik gerçeklikleri araştırıyor ve karşı koyma taktiklerini planlıyor. Pearl Fundation’ın ise Hollanda’daki bir takım kurum ve kuruluşlardan para alarak bu fikirlerden bazılarını hayata geçirmek gibi özel bir görevi var.

Tüm bu araştırma, öneriler, analiz, bu konuya yönelik eleştiriler ve “çatışma ve yıkım sonrası mimarlık” üzerine Lübnan dışındaki diğer konular, VOLUME Dergisi’nin baharda yayınlanacak olan gelecek sayısında detaylı şekilde incelenecek ve güçlendirilecek.

 ------------------------------------------------------------------------------------------------

*Edwin Gardner

**RSVP Fransızca “Répondez S’il Vous Plait” (Lütfen Yanıtlayın) cümlesine karşılık geliyor.
Archis RSVP etkinlikleri dünyanın her yerinde organize edilen bir dizi faaliyetten oluşuyor. Her etkinliğin biçimi yanıtın büyüklüğüne göre belirleniyor. Insanlar içeriğe tepki verebilirler ve bu tepkilerin miktarı etkinliğin –kitle gösterilerinden kendiliğinden yürüyenlere, geziden performansa, mega-etkinlikten flash mob türü eylemere- gerçek biçiminin belirlenmesine yardım eder.

***Partizan Publik daha cesur bir topluma adanmış bir düşünme ve eylem kuruluşudur. Partizan’lar insanlar ve çevre için olumlu ve sürdürülebilir değişiklikler yaratan sosyal, politik ve kültürel araçları keşfeder, üretir ve yürütürler. Bu sıfatla, karmaşık ve sürekli küresel sosyal mühendislik sürecinde rol alıyoruz.

****The Pearl Foundation, Lübnan’daki son savaş sırasında kurulmuş bir vakıftır. Akdeniz’,n incisi olarak bilinen Lübnan bu savaşta çok büyük zarar görmüştür. Pearl’ün amacı Lübnanlılar’a savaş sonrasındaki iyileşme sürecinde destek olmaktır. Pearl, yapılması gerekeni yapabilmek için Lübnan halkıyla doğrudan iletişim içindedir.

*****Archis mekansal ve kültürel dönüşlülüğe adanmış bir düşünce kuruluşudur. Archis Foundation, Archis, OMA ve C-Lab’in ortak projesi olan VOLUME Dergisi’ni yayınlamaktadır. Archis mekansal ve kültürel konular üzerine disiplilerarası tartışmaları başlatacak uluslararası etkinlikler düzenler, devlet kurumlarına ve özel kuruluşlara çeşitli kentsel ve mekansal konularda danışmanlık yapar.