Dünya’da işlevi çeşitli nedenlerle sona ermiş, dolayısıyla özgün işlevi dışında amaçlarla kullanılan pek çok gar elbette ki bulunmaktadır. En yaygın bilinen örnek Paris’in ünlü D’Orsay Garı’dır. Bu yapı ve benzerleri, bulundukları bölgede tren istasyonuna gereksinim kalmaması, kentin ulaşım ağı içerisinde o noktada garın işlevinin sona ermesi gibi nedenlerle devre dışı bırakılmışlar ve çok başarılı restorasyon uygulamalarıyla yeni işlevlerine kavuşturulmuşlardır.

Tarihi Haydarpaşa Garı için aynı gerekçeler geçerli değildir.

Bilindiği üzere Marmaray çalışmaları kapsamında yeni hat Haydarpaşa Garı’nın 1 kilometre kadar uzağından geçeceği için binanın işlevsiz kalacağı söylenmektedir. Hat nereden geçerse geçsin, Anadolu yakasında bir merkez gar binasına gereksinim duyulacağı kesindir. Yetkililerden alınan net olmayan bilgiler yeni istasyon için alternatiflerin Söğütlüçeşme, Üsküdar veya Nautilus Alışveriş Merkeziyle Haydarpaşa arasında kalan alan olduğunu düşündürmektedir. Seçenekler içerisinde en uygunsuz yer kanımca Üsküdar’dır. Söğütlüçeşme’ye gelince, halihazırda ulaşım ağında bir düğüm noktası olan bölgenin, Haydarpaşa Garı’ndan devredilecek yükle ve gerçekleşirse Büyükşehir Belediyesi’nin Kadıköy Salıpazarı Projesiyle, kördüğüm noktasına dönüşeceğini kestirebiliriz.

Nautilus Alışveriş Merkezinin karşısındaki araziye gelince; bu alan mevcut gardan sadece 700 metre ötededir ve eski gara komşudur. Gar binaları ucuz yapılar değildir. Büyük masraflarla projelendirilir ve inşa edilirler. O halde, yeni gar için ayrılan arazinin çok yakınında, gereksinimi karşılayan, son derece prestijli, kent bütünü içerisinde bir gar için en ideal konumda bulunan tarihi Haydarpaşa Garı dururken, yeni bir istasyon binasının planlanmasının nedeni ne olabilir? Çok zengin bir ülke olmamız mı? Ya da rant hırsının gözlerimizi kör etmesi mi?

Öte yandan, Haydarpaşa Garı’nın özgün işlevinin devam etmesi için pek çok gerekçe vardır. Deniz kıyısında yer alması nedeniyle kentin geri kalan tüm bölgeleriyle deniz yoluyla bağlantısının kurulması kolaydır. Üstelik tekne masrafı dışında herhangi bir yol ve benzeri altyapı gerektirmemektedir. Mevcut yapı çağdaş istasyon binalarının gereksinim duyabileceği tüm özellikleri barındırabilecek niteliktedir. Gerektiğinde her türlü çağdaş ekipman ve sistem bünyesine çok küçük masraflarla eklenebilir. Kültürel boyutta bakarsak daha pek çok gerekçe sıralayabiliriz; Yapı, bir kültür varlığı, kentin simge anıtsal yapılarından biridir ve bu tür binalarda özgün işlevin mümkün oldukça sürdürülmesi kültürel bir gerekliliktir. 700 metre ötede yeni bir istasyon inşa etmenin gerekip, gerekmediğinin tartışılması bile abestir. Aynı masrafı yaparak, o arazide başka bir işlevde yeni bir yapı inşa edebilirsiniz. Bu bir hastane, okul, otel, her ne isteniyorsa, neye gereksinim varsa, o olabilir. Üstelik, mevcut gar sayesinde yeni yapılacak binalara ulaşım da kolay olacaktır.

Dolayısıyla, Marmaray ilk planlandığı güzergahta inşa edilmeli ve Haydarpaşa Garı Marmaray ile bütünleştirilerek, özgün işlevini sürdürmelidir.