Avrupa Birliği, iklim düşmanı ilan ettiği eski nesil yolcu uçaklarına savaş açtı. 2012’den itibaren birlik üyesi ülkelerin havalimanlarına karbon emisyonu yüksek, çevreyi kirleten yolcu uçakları inemeyecek...

Bu yıl bir türlü gelmeyen kış, geniş kitleleri küresel ısınmayla tanıştırdı. Sera etkisi, karbondioksit oranı, gaz emisyonu gibi kavramlar hayatımıza daha fazla girmeye başladı. Küresel ısınmada en çok tartışılan konular arasında uçakların oluşturduğu kirlilik yer alıyor. Hesaplamalara göre, uçakların iklim değişikliğine etkisi yüzde 3 ila 5. Eğer önlem alınmazsa, bu oranın 20 yıl içinde yüzde 15’e ulaşması bekleniyor.

Halen dünyada 17 bini aşkın yolcu uçağı yılda 4.2 milyar yolcu taşıyor. Uçaklar, dünya petrol harcamasının yüzde 6’sını gerçekleştiriyor. Yeni nesil yolcu uçakları 100 kilometrelik uçuşta yolcu başına yaklaşık 3.5 litre yakıt harcıyor. Eski uçaklarda bu oran 12 litreye kadar çıkıyordu. Jet A1 veya kerosen olarak adlandırılan uçak yakıtının bir litresinin yanmasıyla 3.16 kg karbondioksit (CO2) gazı, 1.25 kg su buharı (H2O) ve diğer gazlar oluşuyor. Başta karbondioksit olmak üzere gazlar küresel ısınmayı artırıyor. Yüksek irtifada gerçekleşen uçuşlarda ise uçakların motorlarından çıkan gazlar dünyayı ultraviyole ışınlarından koruyan ozon tabakasına zarar veriyor.

İşte önlemler
Bu konuda en radikal önlem paketi Avrupa Birliği (AB) tarafından hayata geçiriliyor. 2012’den itibaren üye ülkelerin havalimanlarına eski nesil, karbon emisyon oranları yeni uçaklara göre neredeyse dört kat daha yüksek eski nesil uçakların inmesine kesinlikle izin vermeyecek. AB’nin amacı, 15 yıl içinde iki katına çıkacak uçak filosunun oluşturduğu karbon oranını yarıya indirebilmek. İşte alınacak önlemler:

4 Uçakların daha az uçması için hava sahasının etkin kullanımı sağlanacak. 2000 yılından bu yana yapılan değişiklerde yüzde 37 oranında tasarruf sağlandı.

4 Kısa mesafelerde kirliliğin azalması için uçak yerine trene geçiş yapılması için çeşitli teşvik uygulamaları artırılacak. Mesafenin 330 kilometreden daha az olduğu yolculuklarda uçaklar trenlere göre üç kat daha fazla havayı kirletiyor.

4 Uçak biletlerine ise vergi uygulaması başlıyor. İlk adım İngiltere ve Almanya’dan geldi. Uçak biletlerine yaklaşık 45 YTL’lik ek vergi uygulamasına geçiliyor.

4 AB, daha çevreci motor ve sistemlerin geliştirilmesi için 2 milyar Euro’luk fon oluşturdu. Bu çalışmalar Avrupalı imalatçılar tarafından da destekleniyor.

Nasıl uygulanacak
Bir de uygulamanın mali yükü var. Faturanın yıllık 5.5 milyar Euro civarında olması bekleniyor. Amerikan havayolu şirketleri sessizliğini korurken Avrupalı şirketlerin ise farklı yaklaşımları var. Örneğin ünlü düşük maliyetli İngiliz havayolu Easyjet yeni uygulamaya büyük destek veriyor. Aynı pazarda Avrupa lideri olan Ryanair’in patronu Micheal O’Leary, önceliğin uçaklar olmaması gerektiğini, kimsenin her yıl Çin’de açılan 100 termik santral için bir şey yapmadığını söylüyor.Tolga ÖZBEK

Kağıt bilete veda
Uluslararası Havayolu Taşımacıları Birliği (IATA) verilerine göre dünyada elektronik bilet (e-bilet) kullanımı yüzde 77’ye ulaştı. Bu yıl sonunda tamamen elektronik bilete geçecek havayolları böylece yılda 3 milyar dolar tasarruf edecek. Kağıt biletin birim maliyetinin ortalama 10 dolar olduğunu belirten IATA yetkilileri, elektronik biletin ise sadece 1 dolarlık maliyeti olduğuna dikkat çekiyor. Elektronik biletler ayrıca yolcuların daha hızlı check-in işlemlerini yapmalarını sağlıyor. Kaybetme derdi olmayan e-biletlerin takibi de kolay. ABD’de ortalama yüzde 98'e kadar çıkan e-bilet uygulamasında havayolları kağıt bilet için yolcularından ekstra 50 dolar servis ücreti talep ediyor.

2008’de elektronik bilete geçilecek
IATA üyesi havayolları 2008’den itibaren sadece elektronik bilet kesebilecek. Kağıt biletin maliyeti 10, elektronik biletin ise sadece 1 dolar. Bu uygulama ile sektör 3 milyar dolar tasarruf edecek. Halen tüm dünyada kesilen biletlerin yüzde 77’si elektronik bilet. Oran her geçen gün artıyor.

Uçakların bıraktığı izler
Uçaklardan atmosfere yayılan gazlar arasında karbondioksit (CO2), azot oksit (NOx), su buharı, metan olmayan uçucu organik bileşikler, karbonmonoksit (CO), kükürt oksit (SOx) ve kurum bulunuyor. Bu gazların etkisi, bırakıldığı yüksekliğe göre değişiyor. Yükseklik artıkça, gazların atmosfere olan etkileri artıyor. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün yaptığı araştırmalar, bu gazların iklim değişmesine etkilerini ve global ısınmayı arttırdığını ortaya koyuyor. Yolcu uçaklarının uçtuğu 8-13 bin metre yükseklikte motordan çıkan su buharı ve gazlar donarak izler oluşturuyor. Yapılan araştırmalar bu izlerin "sirüs" bulutların artmasına neden olduğunu ortaya koyuyor. Bulutlar gündüzleri güneş ışığını yansıtarak hava sıcaklığını düşürüyor. Geceleri de dünyanın sıcak havasının uzaya kaçmasını engelleyerek gecelerin daha ılık geçmesini sağlıyor.