Anadolu Ateşi 'nin antik Aspendos tiyatrosu 'ndaki gösterileri üzerine süregelen tartışmalar bitmiyor...

Konuya girmeden önce kimi "önyargı" ları giderelim;

1- Tarihsel mekânların kültür ve sanat etkinlikleriyle yaşatılması doğru, yararlı ve "evrensel" bir tutumdur. Çünkü, çağdaş yaratıcılığın, insan aklının "hüner" li birikimlerinden beslenerek gelişmesi, "koruma" nın felsefi temelidir.

Bu nedenle, antik Aspendos tiyatrosunun da günümüz sanat ve kültür yaşamına hizmet etmesi "isteği" , bu felsefeye uygundur.

2- Anadolu Ateşi, ülkemizin kültürel zenginliklerini, her yörede farklılık gösteren halkoyunlarımızı özenle örnekleyerek kanıtlayan, günümüzün en başarılı "ulusal sanat" gösterilerinden biridir.

Bu nedenle, "aynı gösterinin uygarlık kökleri" arasındaki Aspendos'ta toplumla buluşması da bir bakıma "hak edilmiş" bir istektir...

"Uygar"lığın koşulu
Ne var ki bütün bunlar, ancak Aspendos'a zarar vermemek, yaşlı ve yorgun bilgeliğini incitmemek ve çağdaş sanatla kuşaktan kuşağa buluşmasının "güvenceye alınması" koşuluyla geçerlidir.

Eğer uzmanlar ve bilim dünyası, Anadolu 'daki hâlâ hizmet verebilecek konumda ayakta kalabilmiş bu en görkemli anıtsal mirasın, "aşırı ses yüksekliği; sürekli titreşim ve yoğun kalabalıkların baskısı" na artık dayanamaz durumda olduğunu belirtiyorlarsa, yukarda özetlenen "doğru istekler" den de vazgeçmesini bilmek, "tarihsel uygarlıklar" a karşı "çağdaş uygarlığın" gereğidir...

Tıpkı İtalyanların, aşırı ziyaretlerle artık "devrilme" riski taşıyan ünlü Piza Kulesi'ni, üstelik "dünyada rekor kıran turizm geliri" ni de gözden çıkartarak, tam 6 yıl "yoğun bakım" a alıp, yaşattıkları gibi...

1995'deki uyarı...
Nitekim Antalya Koruma Kurulu da bundan "12 yıl" önce benzer değerlendirmeler yapmış olacak ki 6 Haziran 1995'teki 2541 sayılı kararında özetle şu uyarılarda bulunmuş;

"Tiyatroda sadece Kültür Bakanlığı etkinlikleri düzenlenmeli; ancak yüksek frekanslı ses cihazları yasaklanmalı; sahne, tarihi yapının antik duvarlarına dokunulmadan kurulmalı; en çok 5000 kişiye izin verilmeli; bunlarla birlikte yapısal sorunlar saptanarak acil önlemler alınmazsa, gezi amaçlı ziyaretlere bile kapatılabileceği..."

İşte bu "yaşamsal" uyarılara rağmen süregelen "ihmal" in sonucunda, Aspendos'un şimdi çok daha "riskli" kullanımlarla karşı karşıya kalması üzerinde de yine Antalya Koruma Kurulu 9 Mart 2007 tarihli son kararında özetle diyor ki:

"Gösterilerin zarar verdiği artık bir gerçektir; insan ve araçlardan kaynaklanan titreşimler ve kullanım yoğunluğu bozulmalar yaratmıştır; sadece ziyaret amaçlı olanlar dışındaki kullanımlar uygun değildir..."

Selçuklular olmasaydı
İS 2. yy'da, "17 bin kişi" lik inşa edilen Aspendos'daki olağanüstü akustiğin, Xenon adlı bir genç tarafından nasıl yaratıldığı bugün bile açıklanamıyor.

İnsan aklının bu "eşsiz" anıtı, bin yaşını geçtiğinde yapısal sorunlar yaşayınca, 13. yy'daki Selçuklu uygarlığının "kemerli onarımlar" ı sayesinde bugünlere kadar gelen sağlamlığına kavuşmuş. Çünkü Osmanlı tarihsel mirasa ancak "uzaktan" bakarken, biz ise "sadece kullanma" yı yeğlemişiz..

İşte böylesi bir geçmişin ardından bugünkü "umarsız" tutumları sessiz ve içerleyerek izleyen Aspendos'un eğer dili olsaydı, şunları yüksek sesle sormaz mıydı?

1- 1995'teki Koruma Kurul kararının gereklerini neden yerine getirmediniz?

2- Özellikle "sanat" çılar, böylesi bir yapıtı yıpratarak sanat yapmayı nasıl savunabilirler?

3- Bu çok özel mimarlık "miras" ının güçlendirilmesi, üniversitelerimizde bile hâlâ ders ya da proje konusu neden yapılmaz?

4- Onarım giderleri ziyaretlerden ve gösterilerden elde edilen gelirle bile karşılanabilecekken, "ödenek ayrılmaması" nasıl bir anlayıştır?

5- Yöre turizmindeki bu en çekici anıtının kurtarılması için, "komşu" su olmakla övünen çok yıldızlı tesisler neden katkıda bulunmazlar?

Yanıtlarını bizden önce Aspendos bekliyor.. Tabii, daha fazla dayanabilirse...