Hannover Messe Fuarı'ndan yazıyorum. Dört gündür yeterince yazıldığı için fuardan bahsetmek istemiyorum. Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu'nun yıkılacağını ilk yazan kişi olarak AKM'nin yıkılmasına değineceğim.

Evet, AKM yıkılsın... Başkaları gibi; hükmümü veya tepkimi ortaya koyup çekilmeyeceğim. Sloganların, kampların şekillendirdiği bir eğitim döneminde lise ve üniversitedeydim. Aksiyle hareket etmek, bulunduğum yerin sorumluluğundandır.

50 yıl veya 20 yıl sonra şöyle bir geriye bakın. İstanbul Büyükşehir Belediye başkanlığı yapmış, başbakanlık hatta cumhurbaşkanlığı yapmış birine ait izler arayın. Kayda değer ne bulursunuz? İstikrar programları, kalkınma hamleleri, reformlar insanlarla beraber yaşar ve unutulur. Menderes'i idama götüren siyasî kararlarıydı; ama halkın bugün konuştuğu, açtığı yollardır.

Selçukluları bugün en iyi anlatan şey bıraktığı mimari eserlerdir. Antropologlar bile ancak arkeologların bulguları üzerine bir yorum yapabilirler. Ortada eser yoksa tarih bile yoktur. Eğer Eyfel Kulesi, Fransa'dan daha algılanabilir bir şeyse... Dubai'yi, Japonya'yı, Malezya'yı bugün zihnimize kazıyan mimari özellikler taşıyan binalarıysa bunun önemini bir kere daha düşünmek lazım.

Taksim, bu açıdan ciddi sorunlu bir yer. AKM yıkılacak, dendi ya. Hemen Taksim Camii akla geliyor.

Taksim Camii'ni ilk medyaya taşıyan, 1977'de bir Adalet Partisi yöneticisiydi. Yıllar sonra Taksim'e cami yaptırmayla ilgili bir vakfın başkanı rahmetli Sami Karamısır Paşa ile bu konuyu konuşmuştuk. Şunu söylediğimi hatırlıyorum. "Paşam, bu cami sıradan eser olmamalı. Fonksiyonelliği ve geleneksel mimarinin özelliklerini taşıyan biblo gibi bir yapı olmalı. Her görenin hayran olacağı bu yapı için uluslararası mimari yarışma bile açılmalı." Paşa iyice dinledi; ama yorum yapmadı. Ne yazık ki, bu konuda adım atılamadan ömrünü tamamladı.

AKM için de aynı şeyi söylüyorum. Öncelikle orası bir meydan. Meydanlara bakan bütün binaların mimari özelliği olmalı. Şekliyle, tasarımıyla, teknolojisiyle günümüz Türkiye'sini anlatacak eserlere ihtiyaç var.

Münih'teki Allianz Arena Stadı'nın mimarisi, içindeki maçlardan daha fazla konuşuluyor. Bugün Barselona'yı dünyaya anlatan iki şeyden biri takımı ve bitmeyen katedralidir. İspanya sanatı sadece ressamlarıyla konuşulmuyor. Endülüs'ten beri ilginç mimari eserleriyle de kendilerinden bahsettiriyor. Valencia'da mimar Santiago Calatrava'nın çizdiği katedral, Sidney'deki opera binasını andırıyor. Artık dünyanın her şehrinde ibadet yerinden operasına, şirket binasına kadar böyle semboller var.

Bizimkiler de öyle olmalı
Ne acıdır ki, Türkiye'de şehirleri şehir plancıları, mimarlar değil politikacılar kuruyor. Bu yüzden varoşlarımız var. 'Çekme kat', 'çıkma kat' ve 'gecekondu' gibi kavramlar sadece Türkiye'de var. Sorumluluk alanı geniş. İster belediye başkanı, ister bakan isterse başbakan ol; tarihte yâd edilmek istiyorsanız mimari eserler bırakınız.

Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu ile AKM'nin yıkılma gerekçeleri farklı. Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) 2009 toplantısı İstanbul'da yapılacak. Kongre Vadisi yetersiz. Hem acil ihtiyaç var hem de farklı yaklaşımlar tek bir anlayışla ele alınacak. Her yıl 5 bin kişiyi aşan onlarca etkinliği başka ülkelere kaptırıyoruz. Sadece IMF toplantısı değil, şirketlerden sivil toplum örgütlerine kadar pek çok alana hitap eden bir zorunluluk var.

AKM'deki yaklaşım ise mimari kaygılar ve fonksiyonellik açısından ele alınıyor. Kültür Bakanı kadar Büyükşehir yönetiminin de sahiplenmesi gereken bir proje. Çünkü şehre yeni bir sembol kazandırma şansı doğdu.

Sembol deyince aklıma geldi. Diyanet İşleri de önemli sorumlulardan biri. Köylerden büyük şehirlere kadar yaşadığımız yerin en önemli sembolü camidir. Yeni yapılacak camiler için yeni standartlar getirmenin zamanı geldi, geçiyor. 20. yüzyıla ait eser bırakamadık bari, "21. yüzyılın Türk tarzı nedir?" sorusuna örnekleriyle cevap verebilmeliyiz.