İstanbul'un fethinden sonra yapılmış ilk sultan camii olan Fatih Camii, tarihi, mimarisi ve haziresi ile üç ciltlik bir kitaba konu oldu. Kitabın sayfalarını çevirirken caminin haziresinde medfun pek çok tanınmış isimle karşılaşıyorsunuz. 'Fatih Külliyesi'ni Kültür AŞ yayımladı.

İstanbul'un yedi tepesinden birini mekân tutan Fatih Camii ve Külliyesi hakkında bilinmesi gereken her şey, 'Türk Kültür Medeniyet Tarihinde Fatih Külliyesi I-II-III' adıyla üç cilt halinde yayımlandı. Görsel zenginliği ile de dikkat çeken kitabın, Fatih Külliyesi'nin anlatıldığı birinci cildini Doç. Dr. Fevzi Günüç, hazirenin ele alındığı ikinci ve üçüncü cildini Yard. Doç. Dr. Ali Rıza Özcan hazırlamış. Editörlüğünü ise hattat Hüseyin Kutlu gerçekleştirmiş. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ tarafından yayımlanan kitap, İngilizce tercümesi ile birlikte sunuluyor. Herkesin anlayacağı sade bir dille kaleme alınan ve kadîm bir medeniyetin güzelliklerini gözler önüne seren eser, bu sahada bir referans kitabı.

Fatih Külliyesi, Fatih Sultan Mehmed devrinde pek çok açıdan ilklerin yaşandığı bir mekan. Fatih'in ölü bir şehir olarak devraldığı İstanbul'u cihanşümul imparatorluğa layık bir şehir haline getirebilmek için gösterdiği gayretin elle tutulur bir örneği. İnşa edildiği yıllarda 'Cami-i Cedîd' (Yeni Cami) ismiyle anılan, daha sonraları ise yaptıran padişahın ismiyle şöhret bulan Fatih Camii ile sekiz adet medrese, tabhane, dârüşşifâ, kütüphane, dârütta'lim, muvakkıthâne ve kenvansaraydan oluşan müştemilatı, yer seçimi itibarıyla da dikkat çekiyor. Bina, İstanbul'un geniş ve imara en uygun düzlükteki tepelerinden birine 'adeta bir şehir tacı' gibi yerleştirilmiş. Külliyedeki mimari tezyinat, tarz ve üsluptaki incelik yanında, caminin kubbeleri, revaklı avlusundaki çinilerin renk ve motifleri, görenleri hayran bırakıyor. Fevzi Günüç'ün ifadesi ile bu külliye 'İstanbul'un fethinin gerçek bir sembolü.' Bu eşsiz güzellikteki yapıyı kaleme almak için hakkında yayımlanan tüm belge ve bilgileri gözden geçiren Günüç, kitapta, Fatih-i İstanbul Sultan Mehmet Han'ın hayatından başlayarak, Fatih Camii, medreseler, türbeler, kütüphane, dârü'l-kurrâ ve tabhâne gibi bölümleri tarihî seyir içerisinde tek tek anlatıyor.

Fatih Camii'nin haziresi de (mezarlığı), İstanbul'daki selâtin camii hazirelerinin en önemlilerinden biri. Ancak bugüne kadar hakkında pek fazla araştırma yapılmamış. A. Rıza Özcan hummalı bir çalışmanın sonunda bu konuda göz dolduran bir eser ortaya koymuş. Hazirede yer alan 425 mezar taşı kitabesini fotoğraflamış, okunuşlarını bir bir yazmış. Mezar taşlarının, kitabelerin mimarî ve sanatsal özelliklerini incelemiş. Fatih Camii avlusunda yer alan mezar taşları, yazılarıyla, işlemeleriyle ve taşıdıkları sembollerle birer kültür hazinesi. Hazirede medfun olan isimler ilmiye, tarikat, kalemiye ve sanatkârlar olarak dört kısma ayrılıyor. Osmanlı kültür ve medeniyetinde kadim yerleri olan Ahmed Mithat Efendi'den Ali Emîrî Efendi'ye, hattat Sâmi Efendi'den Filibeli Ahmed Hilmi Bey'e pek çok âşina ismin burada medfun oluşu dikkat çekiyor. Ali Rıza Özcan, kitabın sonuna haziredeki tüm mezarları tek tek gösteren bir harita ile şimdilerde çoğu kimsenin diline düşmeyen meslekleri ve unvanları beyan eden bir de sözlük eklemiş. (0 212 317 77 00)

Hazirede medfun isimlerden bazıları
Ahmed Mithat Efendi, Ahmed Cevdet Paşa, Ali Emîrî Efendi, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi Bey, Fatih'in hanımı Gülbahar Hatun, Gazi Osman Paşa, Gazi Ahmed Muhtar Paşa, Ahmed Amîş Efendi, Hattat Sâmi Efendi, Mehmed Es'ad Yesâri, Yesârizâde Mustafa İzzet, Ebül'ûlâ Mardin'in babası Yusuf Sıdkı Mardinî, Abdurrahman Nurettin Paşa, Abidin Dino'nun dedesi Mesnevî şârihi Abidin Paşa, Halide Edip Adıvar'ın kocası Salih Zeki Bey.