"Böyle bir insan yetiştiren Muğla, Ula, Gökova, Akyaka'ya düşen bir görev var; onu bir simge, bir değer olarak benimsediğini, sürgit yaşatacağını kanıtlamak..."
Geçenlerde "Bir Anıt İnsan: Çakırhan" yazısında bunları belirten Oktay Akbal diyor ki; "Yıllar önce önermiştim Muğla'da bir alana heykelinin yapılmasını! Olmadı..." ( Cumhuriyet -14 Ağustos 2007)
Önerinin bir tanığı da benim...
Nail Amca'mıza saygılarımızı sunmak için Akyaka 'da bir toplantı düzenlenmişti. Bir "Nail Çakırhan tasarımı" olan Yücelen Oteli 'ne büstünü diken Hamdi Yücel Gürsoy , bölgede sürdürülen "doğayla uyumlu yöresel mimarinin önderi" ne teşekkür ederken şunları söylemişti: "Çakırhan olmasaydı, burası da çoktan betonlaşmıştı..."
Akbal da aynı konuya değinerek; "Bu yörenin mimarisiyle güzelliklerini yaşatan Nail Çakırhan'ın heykeli de dikilmeli" demişti...
Ne var ki o gün "alkışlarla" desteklenen bu öneri gerçekleşemedi. Muğla'nın, Ula'nın, Akyaka'nın meydanlarında, Nail Çakırhan'ın heykeli neden hâlâ yok?
Bu eksikliğin bir an önce giderilmesi için, başta belediye başkanları olmak üzere herkese, hepimize görev düşüyor...
Efsanevi birliktelik
Sevgili Akbal izin verirse, bu önerisine bir katkı yapmak istiyorum.
Mimarlık ustası Nail Çakırhan ile "arkeolojinin anası Halet Çambel" in heykelini "birlikte" dikmeliyiz... Her ikisinin de "birbirlerini tamamlayan bilgelik" lerini anlatmaya gerek var mı?
Birbirlerini "birlikte var eden" dayanışmalarını; bu ülkeye "beraber kazandırdıkları" tüm değerleri; aynı dayanışmayı adeta "bütünleşmiş bir yaşam" a dönüştüren efsanevi "sevgileri" ni simgeleyecek bir heykel, Muğla'nın tarihsel meydanlarından birine ne de güzel yakışır...
Aynı zamanda, her yönüyle destansı bir "ortak" yurtseverliği de gelecek kuşaklara esin kaynağı olarak aktaracak bir anıt...
Nail Amca'nın 1947-1950 yıllarında Sultanahmet ve Aydın cezaevlerinden Çambel'e yazdığı mektuplar, "Canım Halet'im" hitabıyla kitaplaştı.
Nâzım Hikmet 'le olan dostluğunda, sadece fikirsel yönlerinin değil, "şiirsel" dünyalarının da ne denli etkili olduğunu, bu mektuplar öylesine insancıl satırlarıyla kanıtlıyor ki... İki insanı "birlikte heykelleştirecek" her sanatçı için de eşsiz bir esin kaynağı. (TUSTAV Yayınları)
Tarihsel buluşma
1916 doğumlu Halet Hanım, Atatürk 'ün yakın arkadaşlarından Hasan Cemil Çambel ile Berlin Büyükelçisi'nin kızı Remziye Hanım 'ın kızları... Paris 'teki Sorbonne Üniversitesi 'nde arkeoloji okurken, dünya "eskrim şampiyonası" nda Türkiye'yi temsil etmiş.
Almanya 'daki öğretim üyeliğinden yurda döndüğünde, Tan gazetesinin solcu ve devrimci yazarı Nail Çakırhan'la tanışmış.
Nail Çakırhan ise Ula doğumlu... Molla Ahmatlar'dan Halise Hanım 'la Hacı Çakırhan'dan Ali Efendi 'nin çocukları... 1930'da Nâzım'la birlikte yayımladıkları "1+1=Bir" adlı şiir kitabında ve dergilerdeki şiirlerinde "Nail V." imzasını kullandığı için edebiyatta bu adla tanındı.
1950'lerde Kadirli yakınlarındaki Karatepe kazılarında Hititler' in peşine düşen Halet Çambel'e mimar Turgut Cansever bir açık hava müzesi projesi çizince, yapımı da ancak Nail Çakırhan'ın "alaylı mimarlık yeteneği" yle mümkün olabildi. Çünkü, Cansever'in "kolonsuz açıklıklar" ını dağın başında inşa etmek, her ustanın becerebileceği bir iş değildi...
İşte o başlangıcın günümüzdeki sonucu, Karadeniz'den Akdeniz'e kadar tüm Anadolu kıyılarında, betonlaşmaya karşı doğasını ve yöresel mimari kimliğini koruyabilen "tek" yerleşmenin, "Çakırhan evleri" yle bezenmiş Akyaka olması...
Muğla'ya bu eşsiz ayrıcalığı kazandıran kültür militanlığının arkeolojiye armağanı da dünyadaki tarih öncesi belgelerini altüst eden ve Anadolu uygarlıklarının geçmişini binlerce yıl daha eskiye götüren "Halet Çambel araştırmaları" ...
Ne dersiniz; tüm bütün bunlar "heykelsi" bir yaşamın ürünü değil mi?