Günümüzde süregelen enerji sıkıntısı ve petrol bağımlılığına örnek teşkil etmek üzere Kanada Mimarlık Merkezi (CCA) “1973: Sorry, Out of Gas (Üzgünüz, Petrol Yok) sergisini düzenleniyor.

7 Kasım 2007’den 20 Nisan 2008’ye kadar sürecek sergi 1973 petrol krizini inceliyor. 1973 petrol kısıntısı, bu konudaki teknolojik gelişmelerin, yenilenebilir enerji kaynaklarının üretilmesinin, ayrıca mimarlık ve politik alandaki sosyal deneyimlerin geliştirilmesi bakımından bir başlangıç olarak kabul edildi. Evrensel sorumlulukların bireyselliğin birleşimi için Kuzey Amerika’nın, kendi içinde daha güçlü bağları olan Avrupa ülkelerine yaklaşmasını sağlndı.

CCA’nın düzenlediği sergi, o dönemdeki kısıntılarda mimari fikirleri tetikleyen yenilikleri değerlendirmesi bakımından bir ilk. Döneme belge oluşturan gazeteler, televizyon haberleri, mimari çizimler, sanat olayları ve fotoğraflarla 350’den fazla arşiv, dönemdeki politik ve evrensel sıkıntıları sergide sunmakla beraber yaşanan olayların günümüzdeki mimari gelişmelere kadar yansıması bakımından da değerleniyor.

Küratörlüğünü CCA direktörü Mirko Zardini’nin yaptığı sergi, 30 senelik tecrübeleri göz önüne koyarak iklim değişikliği ve enerji kısıntıları konusunda daha yeni bilinçlenen insanları ve bu yönde yapılan çalışmaları destekleniyor.

Petrol krizi, petrol üretim kesintisine bağlı olarak yükselen fiyatlarla beraber Batı ülkelerinde İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra başlayan hızlı gelişim döneminin bitişi olarak gösterildi. Sosyal ve ekonomik sorumluluklar gereğince mimarları ve şehircilerin bu yeni döneme uyumları “1973: Sorry Out Of Gas” sergisinde detaylı bir şekilde irdelendi. Aynı zamanda bu dönemin bütün tasarruflara rağmen mimari alanda büyük gelişimlerin ve geniş tecrübelerin sağlandığı bir zaman dilimi olması da çarpıcı.

Otuz sene önceki yenilikler bugün içinde bulunduğumuz enerji sıkıntılarının çözümlenebilmesi için bir emsal teşkil ediyor. Günümüzdeki gelişmelere bağlı olarak doğanın da tahrip edilmesi ve fosil kaynaklarının azalması ile yeni bir kentleşme politikası empoze edilmeye başlandı. CCA direktörü ve sergi küratörü Mirko Zardini’nin açıklamasıyla “Serginin önem taşıyan özelliği, şu an mimarlık dünyasında geliştirilmeye uğraşılan birçok konunun 1970’deki kısıntılarda sorunlar ve uygulanan çözümlerle benzer konular taşımasıdır.” Zardini, sürdürülebilir mimari çözümlere yaklaşımların benzer sorunlardan oluştuğunu ve bu serginin de halkın uyanmasını sağlayacak ve bu konudaki araştırmaları cesaretlendirecek bir çalışma olduğunu belirtmiştir.

Sergi İçeriği
“1973: Petrol Yok” ve buna eklenen farklı alanlardaki tetkikler, aktif ve pasif güneş enerjisi teknolojisindeki gelişmeler ve buluşları, koruyucu sığınakla ilgili tecrübeleri, izolasyon ve yapım sistemlerindeki yenilikleri, rüzgar gücü kullanan teknolojilerin avantajlarını ve enerji kaynakları sağlamak için entegre sistemlerin tasarımlarını içeriyor. Sergi, global ve sosyal krizi incelerken televizyon röportajları, petrol istasyonlarını ve yakıtsız kalmış sokaklardaki terkedilmiş arabaları, Amerikan Başkanı Jim Carter’ın 1979’daki Beyaz Saray’ın çatısına güneş enerjisi panelleri konulmasıyla ilgili raporu gibi olayları tekrar sunuyor. CCA’nın en önemli galerilerinde düzenlenen sergi CCA direktörü ve küratörü Mirko Zardini ile CCA Mimarlık küratörü Giovanna Boras tarafından düzenlendi.

Sergi yapılan kemer sıkmaları ve bunun alışkanlıklarla yaşam tarzına nasıl yansıdığını birkaç başlık altında görüntülüyor. Aktif güneş enerjisi sistemi, güneş enerji dönüşümlerini ve gelişimlerini incelerken pasif güneş enerjisi sistemi, güneş enerjisinden yararlanarak yapılan bina tasarımlarını içeriyor. Jeopolitik özetler politik, kültürel ve ulusal reaksiyonları içeriyor. İzolasyonlu ve yeraltı evleri doğal ortamda enerji korunmasını ve rüzgar haritaları kullanılacak panellerin kırsal yaşamdan nasıl adapte edilebileceğini inceleniyor. Son olarak da entegre sistemler, yiyecek yetiştirmek ve geniş kitlelere ulaşmak gibi daha geniş bir çapta araştırma sunuyor. Sergideki konular tarihsel olarak bütünlenmekten çok, şu anki mimari gereksinimlere göre seçildi.

Sergi boyunca Steve Baer, Michael Jantzen, Douglas Kelbaught, Michael Reynolds ve Malkolm Wells gibi mimarların, kendini enerji olarak ortamdan bağımsızlaştırabilen konut tasarımları seçildi. Ayrıca zamanın usta mühendisleri George Löf, Maria Telkes gibi aktif güneş enerjisi teknolojiyle ilgili önemli mimari avantajlar sağlayan kişilerin işleri de inceleniyor.

En etkili tasarımlardan biri 1979’da Oswald Mathias Ungers’in tasarladığı 400 haneli Batı Almanya’daki evler. Bir diğeri de 519 Doğu 11. sokak için düzenlenen bir proje. Projede bölgedeki bütün çatılara güneş alıcılar ve rüzgar panelleri konularak binaların ortak kullanım yerleri için enerji üretilmesi işlendi.

Ayrıca Massachusetts Institude of Technology (MIT)’de mekanik, kimyasal ve elektrik enerjisine güneş enerjisinin nasıl entegre edilebileceği ile ilgili araştırmalar 1938’den bu yana yapılıyor.

Yeni mimari tipoloji, “kendi kendinize yapın (do-it-yourself)” kitapları ile sadece yapım aşamasında değil gelişmelerin binaya daha sonradan nasıl entegre edilebileceği ile ilgili. “Güneş evleri için pratik bilgiler”, “kendi kendine yetebilen evler”, Michael Reynolds’un “Earthship” ve Jay Swayze’nin alışılmışın dışındaki “yeraltı bahceleri ve evleri” çalışmaları sergide yer almıyor.

Yeni fikirler ve yenilikler New Alchemits (Yeni Simyacılar), Montreal bazlı “Ecol Operation (Ekol Operasyonu)”, Farallones Enstitüsü ve Entegre Yaşam Sistemleri Laboratuarı gibi sıradışı grupların bir araya gelmesi ile oluştu. Bu grupların projeleri kentsel ölçüde ve gelecek için sürdürülebilir ekolojik planlama üzerinden kompleks mimarı sorumluluklar teklif ediyor.

Sergi Tasarımı
Gilles Soucier ve Perrotte Mimarlık’ın tasarladığı sergi değişik galerileri kapsayan ve içeriğin sürekliliğini sağlayan bir güzergah izliyor. İzleyiciler farklı güzergahlar seçebiliyor; ne de olsa farklı sunumlar, konseptler ve araştırmalar aynı noktada kesişiyor. Serginin grafik tasarımı ise Zap Design & Typography of Winnipeg tarafından yapıldı.