Dünya’daki en eski Roman yerleşimlerinden olarak bilinen Sulukule (Neslişah ve Hatice Sultan Mahalleleri) 1.000 yıllık bir geçmişe sahip. Tarihi kaynaklara göre Romanlar Türkler'den daha önce 1054 yılında bölgeye gelip yerleşmişler. Bu sebepten dolayı Sulukule Romanlar, Romanlar da Sulukule ile özdeşleşmiş durumda. Yapılan araştırmalara göre mahallerde 3.500 Roman, 2.000 Roman olmayan kişinin yaşadığı söyleniyor.
Nereden Nereye Gelindi?
16 Haziran 2005 tarihinde kabul edilen ve 5 Temmuz 2005 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 5366 sayılı “Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında” kanun kapsamında Sulukule “Kentsel Dönüşüm ve Yenileme” alanı olarak kabul edildi.
18 Aralık 2005 tarihinde Milliyet gazetesinde yayınlanan habere göre yapılacak proje şu şekilde özetleniyor:
“Fatih 2 No'lu Kentsel Yenileme Projesi Protokolü'ne göre tarihi surların koruma bandında bulunan ve Sulukule olarak bilinen bölgedeki 355 adet parsel boşaltılacak. Bu parsellerdeki hak sahiplerine, Gaziosmanpaşa Taşoluk bölgesinde TOKİ tarafından yaptırılacak olan toplu konutlardan öncelikle becayiş (karşılıklı yer değiştirme) yöntemiyle devir olacak. Sulukule'de ve Taşoluk'ta yapılacak konutların bedelini TOKİ belirleyecek.
Belediye temizleyecek
Protokole göre, kentsel yenileme alanında ikamet eden tapu sahibi olan veya olmayan vatandaşlardan, mahsuplaştırma veya borçlandırma yoluyla konut edinmek üzere TOKİ'ye devir edilmesi şartıyla muvafakatname alınacak. Söz konusu alandaki gecekondu, yapı ve eklentilerinin tasfiyesi, yıkımı ve temizlenmesi Fatih Belediyesi tarafından yapılacak.”
Yenileme kararının Bakanlar Kurulu tarafından onaylanmasının ardından, 2006 yılı Temmuz ayında Fatih Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve TOKİ ile yeni evlerin inşaatı için bir protokol imzalandı.
Fotoğraf: Aslı Kıyak İngin
Sulukule Platformu
Sulukule, Hatice Sultan ve Neslisah Mahalleleri “Kentsel Dönüşüm ve Yenileme” alanı ilan edildiğinden beri, “Sulukule Platformu” bu konuda aktif çalışmalar yürütüyor. Platformun amacı, süreci katılıma ve açıklığa çekerek sağlıklı çözümlere ulaşılmasını sağlamak.
Fatih Belediyesi, bölgenin yenileme alanı ilanı ardından bir proje hazırlatarak yeni kurulan İstanbul Yenileme Alanları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na projeyi sundu. Bölgenin ve bölge halkının geleceği ile ilgili kararların alındığı bu süreçte, bölgenin yerinde ziyareti ve temasları olmadan, proje karar süreçlerinin sağlıklı ilerlemeyeceği görüşü ile Yenileme Kurulu bölgeye davet edildi. 1 Kasım 2007 Perşembe günü mahallerde yaşayan halkın, Fatih Belediye Başkanı Danışmanı ve projenin koordinatörü Mustafa Çiftçi’nin, İstanbul Yenileme Alanları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun, sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin, bölgede araştırma yapan öğrencilerin ve basın mensuplarının katılımı ile bir toplantı gerçekleştirildi.
Zaman zaman tansiyonun yükseldiği toplantıda mahalle sakinlerini yatıştırmak oldukça güç oldu. Bu görev Asım Hallaç ve Sulukule Roman Kültürünü Geliştirme ve Dayanışma Derneği Başkanı Şükrü Pündük’e düştü.
Kurul Başkanı Mehmet Erdal (Restoratör mimar) Ahmet Vefa Çobanoğlu (Sanat tarihçisi), İclal Dinçer (Şehir plancısı), İbrahim Akgül (Mimar), Göksel Sazcı, Abdullah Acar (Raportör), Çiçek Akçı (Raportör), Adil Bayram (Şehir plancısı)’dan oluşan Yenileme Kurulu öncelikle toplantıya katılanlara kendilerini tanıştırdı.
Ardından sözü alan kurul başkanı Erdal, “3 aydır proje üzerinde çalışıyoruz. Hazırlanan projeleri kesinlikle yerinde görmeden uygulamaya geçmiyoruz. Tarafsız olarak bu konuda fikir sahibi olmak istiyoruz. Buraya geldik çünkü projede eksik görülen yerler konusunda sizlerden bilgi almak istiyoruz.” şeklinde görüşlerini özetledi. Yaptığı açıklama diken üzerinde oturan mahalle sakinlerinin bir parça da olsa yüreğine su serpti ve yoğun alkış ile karşılandı.
Ortamın sakinleşmesinin ardından, toplantının esas amacı olan hem mal sahiplerinin hem de kiracıların görüşlerinin alınması kısmına geçildi. Konuşmaların sık sık bölündüğü ve gerginliğin yükseldiği bu görüş alınması safhasında haksızlığa uğradıklarını düşünen mahalle halkının tek dileği vardı, sorularına cevap bulmak ve sorunlarının çözülmesi.
Fotoğraf: Sulukule Günlüğü
Fatma Hızlıgitmez (Kiracı)
47 senedir burada yaşıyorum, 1941 doğumluyum. Evimin yıkılmasını istemiyorum.
Hakime Ceylan (Kiracı)
9 senedir bu mahallede yaşıyorum. İlk geldiğim zaman bu mahalleyi oldukça yabancılıyordum, şimdi ise kapımı bile kilitlemeden dışarı çıkabiliyorum. Beyim belediyede çöpçülük yapıyor, 650 YTL maaş alıyor, 500 YTL kira, kalan para ile geçinmeye çalışıyoruz.
Bir de “Taşoluk’ta yer vereceğiz, kiracı olduğunuzu ispatlamanız gerekiyor,” dediler. Fatura getirdim-götürdüm fakat bir türlü belediyeye kendimi yazdıramamıştım daha yeni yazdırabildim. Acaba gerçekten evler yıkılacak mı? Bize ev verilecek mi? Mesela Ocak’ta yıkım deniyor, Şubat ayında yıkım için dozer kapıma geldiği zaman ben 2 milyar nereden bulup da ne yaparım.
Hakime Ceylan’ın sorusunun ardından söz isteyen mahalle esnaflarından Asım Hallaç “Bu tahliyeler, yıkımlar yapılırken bu insanların neden binaları hazırlanmadı? Mağdur düşürülmeden bu işlerin tedbiri alınmadı? Bu projeler yenileme kuruluna kadar gittikten, oradan da icazeti çıktıktan sonra, bu insanlar sokaklara mı, kalelere mi, çadırlara mı, nerelere gidip yerleşecekler? Bunun tedbiri neden daha önce alınmaz ki?” şeklinde Mustafa Çiftçi’ye soru yöneltti.
Kaynak: Fatih Belediyesi
Bu sorunun üzerine sözü alan Çiftçi bölgede yapılması öngörülen projeyi şu şekilde aktardı:
“Bölgede 721 irili-ufaklı hane, 381 parsel ve 12 ada yer alıyor. Tapu kaydına göre toplamda 620 adet bağımsız birim-hak sahibi yer alıyor. Bu sebepten dolayı yeni projede 620 adet bağımsız birim üretildi. 2, 3, 4’er katlı tasarlanan binaların bodrumları bulunmuyor. Bodrum katları otopark olarak ayrılmış. Mahalle sakinleri sokakta yaşamayı seven insanlar olduğu için evler iç avlulu olarak tasarlandı.”
Kaynak: Fatih Belediyesi
Bu açıklamalar Kurul Başkanı Mehmet Erdal konuşmasının aksine yoğun bir tepki ile karşılandı. Bu kadar tepki çekmesinin sebebi 2005’ten beri gündemde olan projenin bu zaman zarfında kimse ile paylaşılmamış olmasıydı.
Daha sonra yeniden mahalle sakinlerinin görüşlerinin alınmasına devam edildi.
“Hayat Bizim Hayatımız”
Gülsüm Bitirmiş (Mal Sahibi)
Bizim mahallemizi neden istiyorlar? Hayat bizim hayatımız. Buralara villalar yapılacak, zengin daha da zengin olacak, önlerinde havuzları olacak, şemsiyenin altında oturacaklar. Fakir de mahallede mağarada oturacak. Böyle bir adalet var mı? Ben 200 senedir aynı evde oturuyorum. Nenem, didem, nenemin dedesi bile aynı evde oturmuş. Mezarlığımız bile bu mahallede. Taşoluk’ta yapılan evlerin parasını hem nasıl ödeyeceğim hem de istemiyorum. Bize önerilen acele kamulaştırma ile paramız bankaya yatacakmış. Bizim hiçbir şeye hakkımız yok, al paranı çık dışarı deniyor.
Fidan Hergün (Mal sahibi)
Benim 120, 90, 85 ve 65 metrekarelik toplam 4 dairem var fakat tapuda 2 daire görünüyor. Altı dükkan üstü kagir bina. “Sana 60 metrekare 1 daire vereceğiz,” deniyor, üzerine de 150 milyar para isteniyor. Benim 3 tane çocuğum var onları o daireye nasıl sığdıracağım? Okur yazarlığım yok, cahilim ama bu kadarına da kafam çalışıyor. Eğer evi vermezsen ben bu parayı bankaya yatıracağım, acele kamulaştıracağım ve yıkacağım deniyor. Böyle bir kanun var mı?
Hüseyin Küçükatasayar (Mal sahibi)
Benim bütün ailem buralı, doğma büyüme buralıyım. Büyükada’da faytonculuk yapıyorum. Bana dediler ki evini vereceksin. “Eğer vermezsem ne olur?” dedim, “Paranı bankaya koyarız,” dediler. Ben Fatih’ten ev aldım, bana orada faytonunu buraya çekemezsin dediler. 2 tane arabam var tanesi 50 milyar. Eğer yansalar benim hayatım gider. “Arabanı al da git dediler,” “Neden?” diye sordum, “Düzeni bozuyorsun” dediler. Ben bu mahallede bulduğumu hiçbir yerde bulamıyorum. 52 milyar vereceğim dendi. Ben 2 dairem var onları vereyim bana 2 daire verin dedim. Olmaz sana 1 daire verebiliriz dediler. Ben de dışarıya dairemi 75 milyara sattım. Evin yeşil alan görünüyor sana ev vermezler deyip, beni korkuttular. Yeni planda da evimin yerini görmeden sattım.
Birol Yüceturanlı (Mal sahibi)
Benim anneden babadan kalan 96 metrekare dairem var. Belediyeye gittiğimiz zaman bana dedikler ki “Ya evini satacaksın ya da evini kamulaştıracağız, paranı bankaya yatıracağız.” Korkudan evlerimizi sattık. Doğduğumuz büyüdüğümüz yerden sürgün ediliyoruz. Bu hiç insanca bir karar değil.
Fotoğraf: Sulukule Günlüğü
“‘Taşoluk Maşoluk’ İstemiyoruz”
Burçin Kocaelli (Kiracı)
Ben doğdum doğalı buralıyım, ailem de bu mahallede doğmuş büyümüş. Ben, annem ve ablam da kiracıyız. Ben ve ailem buraların yıkılmamasını istiyoruz. Her şeyimiz bizim burada. Ben, yeri geliyor arkadaşımdan bir şeyler isteyerek çocuklarımın karnını doyuruyorum, Asım Amca’dan borç para istiyorum. Bizim gideceğimiz yerlerde bunu nasıl yapacağız? Bu sebepten dolayı “Taşoluk Maşoluk” istemiyoruz.
İsmail Çetiner (Mal sahibi)
17 senelik bir binada oturuyorum. 17 sene önce müteahhit binayı kırmızı tuğlalı haliyle bıraktı ve kaçtı. Biz bu binayı hayata döndürdük. Binamda 14 hanenin içinde belediye ile anlaşan 1 tek benim, diğerleri başkalarına satarak gittiler. Daireme 80 milyar değer biçildi, en uygun daireye 7-8 milyar farkla sahip olabilecektim. Sonra zaman içinde dairemin fiyatı giriş olduğu için 60 milyara düşürüldü. 7-8 milyarlık fark şu an 37 milyara çıktı. Elden satmak istemiyorum, muhitimi değiştirmek istemiyorum.
Belediye ile anlaşmak zorunda kaldım çünkü eğer kabul etmezsem acele kamulaştırma kapsamında evim yıkılacak, param bankaya yatacaktı. Biz de dedik ki madem bu kadar az bir fark oynuyor, evim de güzelleşecek bu sebepten anlaşma imzaladım.
Eğer yıkım olmadığını farzedersek, binada bir tek ben kaldım. Kapı yok pencere yok. Tinerciler gelip kalıyorlar. Bu durumda ne olacak?
Özetle mahalle halkının bir kısmı belediye ile anlaşarak evlerini satmış, bir kısmı ise başka kişilere satmayı tercih etmiş. Bir kısmı da belediye ile anlaşmak istemiyor bu durumda ise acele kamulaştırma kanunu devreye giriyor. Kiracıların sorunları ise başka.
Projenin uygulanması durumunda 5.000’den fazla kişinin yer değiştirmesi gerekiyor. Yeterli gelir düzeyinde olmayan, yoksullaşmış halkın kendi konuşmalarında da belirttikleri gibi komşuluk ve dayanışma ilişkileri içinde hayatlarını sürdürüyorlar, yer değiştirme durumunda ise bu koşulların olmayacağını belirtiyorlar. Böyle bir projenin yapılması yerine bölgenin özgün dokusunun korunarak iyileştirilmesi ve bölge halkına iş olanakları sunulması, kültürel ve sosyal donatı alanları oluşturularak daha iyi yaşam koşullarının sağlanması isteniyor.
Peki Şimdi Ne Olacak?
6 Kasım Salı günü İstanbul 2010 komitesi tarafından Arkitera Mimarlık Merkezi’nin de davetli olduğu bir toplantı gerçekleştiriliyor. Toplantıda, Sulukule Platformu adına Aslı Kıyak İngin, yerel halk ve Sulukule Roman Kültürünü Geliştirme ve Dayanışma Derneği adına Şükrü Pündük, İstanbul Yenileme Alanları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu adına Mehmet Erdal, Fatih Belediyesi adına Mustafa Demir, proje müellifi ofis adına Mehmet Ali Yüzer konuşmacı olarak katılacak. Toplantıda “Projenin geliştirilmesine kimler nasıl katkıda bulunabilir, neler önerilebilir?” sorusu tartışılacak.
Bunun yanında 8 Kasım’da Yeşiller Partisi Sulukule'nin ele alınacağı yarım günlük bir konferans düzenliyor. Brüksel'de gerçekleşecek konferansın konusu "Kentsel Dönüşüm Projeleri Karşısında İstanbul - Tarihi Yarımada'daki Sulukule Roman Mahallesi Örneği" olarak belirlendi. Türkiye - AB Karma Parlamento Komisyonu Eşbaşkanı Joost Lagendijk'in konuşmasıyla başlayacak konferansta ilk sözü Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir alacak. Demir, "Fatih Belediyesi Kentsel Dönüşüm Projesi"ni anlatacak. Konferansta daha sonra sırasıyla Mimar Korhan Gümüş ve Fener - Balat Rehabilitasyon Projesi Başkanı Luis Mezzano da konuşacak.
- 5366 "Sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında" Kanun
- Sulukule Osmanlı Mimarisiyle Yeniden Doğuyor
- Sulukuleli derdini Avrupa'da anlatacak
- Başka bir Sulukule mümkün
Takip
Bütün yorumları forumda okuyun!Bütün yorumları forumda okuyun!