Ankara, 1960'lı yıllardan bu yana çeşitli defalar gündeme gelen; ancak daha sonra tozlu raflara kaldırılan nükleer santral projesi dosyasının kapağını bir kez daha açtı.
59. AK Parti hükümeti döneminde Meclis'ten çıkartılan ama eski Cumhurbaşkanı A. Necdet Sezer'den dönen 'Nükleer Güç Sant- rallarının Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin Kanun' önceki gece Genel Kurul'da geç saatlere kadar süren tartışmaların ardından kabul edildi. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün kanunu onaylaması halinde, Türkiye 47 yıl sonra nükleer rüyasını gerçeğe dönüştürmek için düğmeye basacak.
Kanun Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından, Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), 1 ay içerisinde teknik çalışmaları tamamlayarak santral inşası için ihale sürecini resmen başlatacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, düzenlemeyi "tarihi bir adım" olarak yorumladı.
Türkiye'nin şimdiye kadar bir türlü başarılı olamadığı nükleer enerji konusunda pek çok ülke bir hayli mesafe aldı. Dünyada 31 ülke, 441 nükleer santraldan elektrik enerjisi üretiyor. Fransa gibi bazı ülkeler, ihtiyacının yüzde 80'e yakınını nükleerden sağlıyor.
Ankara'nın bu konuda girişimleri ise Koç Holding Başkanı Rahmi Koç'un tabiriyle, 'Her defasında tam ihale aşamasına gelindiğinde görünmez bir el tarafından durduruldu.' Meclis'te kabul edilen kanunu Zaman'a değerlendiren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, "En önemli adımı attık. Artık Türkiye de nükleer teknoloji sahibi olacak ve bunu tarımdan sağlığa birçok alanda kullanacak." ifadelerini kullandı. Santrallar için düşünülen yerler arasında Mersin Akkuyu ve Sinop İnceburun'daki Yalancıgerne mevkii öne çıkıyor. Toplam 5 bin megavatlık güce sahip olacak 3 reaktör inşa edilecek. İlk santralın 2012'de devreye alınması planlanıyor. Bakan Güler, bunları doğrulamakla birlikte, 'kesin bir karara varılmadığını' vurguladı.
Nükleer santral gündeme geldiğinde Koç, Sabancı, Çalık, Zorlu, Enka, Gama, Doğuş, Ciner, Tekfen, Güriş, Akkök, Aksa, Atlas, Entek, Habaş ve Nurol, bu alanda yatırıma ilgi duyduğunu açıklamıştı. İstekli yabancı yatırımcıların 'kanunî' boşluğu gerekçe gösterdiklerini aktaran taliplilerden Alarko'nun genel koordinatörü Ayhan Yavrucu, "Daha önce görüştüğümüz yabancılar, yasal zemin yok diyordu. Şimdi artık var. Yeniden oturup konuşacağız. Yabancıların büyük ilgisi var. Çünkü, Türkiye çok kârlı bir ülke ve dünyada birikmiş büyük sermaye kârlı yatırım alanları arıyor." dedi.
Yavrucu, teknoloji konusunda ABD, Japonya, Almanya ve Fransa'nın öne çıkacağını düşünüyor. Kanunun komisyon görüşmeleri sırasında da TAEK Başkanı Okay Çakıroğlu, ABD'de lisans almış teknolojileri tercih edeceklerini ifade etmişti.
Süreç nasıl işleyecek?
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), nükleer santral kurup işletecek şirketlerin karşılaması gereken ölçütleri kanun yürürlüğe girdikten itibaren bir ay içinde yayınlayacak.
İhale şartları, şirketin seçimi, yer tahsisi, lisans bedeli, altyapıya yönelik teşvikler, seçim süreci, yakıt temini, üretim kapasitesi, alınacak enerjinin miktarı ve enerji birim fiyatını oluşturma usul ve esasları için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın hazırladığı yönetmelik, Bakanlar Kurulu onayına sunulacak.
TETAŞ, 1 ay içinde ilana çıkacak. TAEK'in seçtiği şirketlerin teklifleri ihaleye girebilecek.
TETAŞ en uygun teklifi, Bakanlar Kurulu onayına sunacak. Ardından EPDK lisans verecek.
Bakanlar Kurulu, yurtiçi ve dışında nükleer santral kurmak, işletmek ve elektriği satmak üzere kamu şirketi kurulmasına karar verebilecek. Şirkete özel sektörü ortak alabilecek.