Her şey çok hızlı gelişiyor... Türkiye`de şu dönem alışveriş anlayışındaki değişim salgına dönüşmüşken, Bursa`da da hızlı değişimin kontrolsüz boyutlara ulaşması nedeniyle sorunlar ortaya çıkıyor.
Gerçek olan şu: Kışları iyi ısıtılmış, yazları iyi soğutulmuş dev alışveriş merkezlerinin renkli cazibesi alışverişe çıkan tüketici için cazibe oluşturuyor.
Kimi Bursa dışından, kimi yabancı sermayeli dev alışveriş merkezlerinin sayısı her geçen gün artıyor. Yakın gelecekte, kentin meydanları ve çıkış yollarında planlanan başka alışveriş merkezleri de yükselecek.
Üstelik... Planlananlar arasında, Bursa`nın bazı sektörlerini vuracak olanlar da var. Yıllardır ihtiyaçlarını çarşıdan karşılayanlar şimdi bir şeye ihtiyaç dulduklarında büyük alışveriş merkezleri ve plazaların yolunu tutuyorlar.
Üstelik... Sabah girdikleri bu yapılarda yalnızca alışveriş yapmakla kalmıyor, yemeklerini yiyip eğlenebiliyorlar da.
O bakımdan... Tarihi ipek yolu hattında asırladır hizmet veren çarşı geleneği bu dönemin salgını haline gelen büyük alışveriş merkezleri ve plazalar karşısında çok ağır darbe yedi.
Tamam... Bu bir değişim. Elbette tüketicinin nereden alışveriş yapacağını seçme hakkı var Canı nereyi isterse oraya gidip istediğini alabilir.
Fakat... Kentlerin geçmişi ve gelenekleri var. Bu gelenekleri sürdüren yapıları var. `Ne yapalım, alışveriş anlayışı değişti` deyip omuz silkmeye kalkarsak, hem gelenekler, hem kent yapısı içinde çok önemli bir yere sahip olan esnaf kitlesi yitirilir.
Soru şu: Bu kentin geçmişindeki yılların çarşı geleneğini korumak için hiçbir şey yapmayacak mıyız? Esnafımızın perişanlığı karşısında kılımızı bile kımıldatmadan seyirci mi kalacağız?
Bu noktada... Kentteki alışveriş yaşamında görülen hızlı değişim ve çarşı geleneğinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalması üzerine, yıllarca Bursalılar için her türlü alışverişi sağlayan çarşılardaki esnaf organizasyonları aralarında toplantı yaptılar.
Bildiğimiz kadarıyla... Bursa kent merkezindeki tarihi çarşılar ve hanlar esnafının oluşturduğu 25 dernekle 10 çarşı ve han yönetimi ilk kez böyle bir toplantıda buluştu.
Toplantıdan da... Çarşı derneklerinin büyük alışveriş merkezleri ve plazalara karşı ortak hareket etmeleri kararı çıktı.
Dahası... Çarşılar adına girişimler yapmak üzere bir de komite oluşturuldu.
Uzunçarşı adına İhsan Gür`ün, Okçular Çarşısı adına Muhsin Özyıldırım`ın, Kapalıçarşı adına Turhan Yazar`ın, Bakırcılar Çarşısı adına Levent Arslansay`ın, Kayhan Çarşısı adına da İbrahim Alakoç`un yer aldığı komite kolları sıvayıp çalışmaya başladı.
Bu kapsamda... Çarşı derneklerinin temsilcilerinden oluşan 5 kişilik komite bizi de ziyarete geldi. Hem çarşının plazalara karşı nasıl ayakta kalabileceğini konuştuk, hem de ciddi bir sarsıntı geçirdiği için perişan durumda olan esnafın beklentilerini öğrendik.
Öncelikle söyledikleri şu: `Bursa`da çok fazla büyük alışveriş merkezi ve plaza oldu. Yenilerinin de yapılacağını gazetelerden okuyoruz. Artık yeter. Daha fazlasına izin verilmesin.`
Şu çağrıyı yaptılar: `Sanayi Bakanlığı marketler yasası hazırladı ama bir türlü gündeme gelmiyor. Büyük alışveriş merkezlerine düzenleme getirecek, şehir dışına çıkaracak yasa bir an önce çıkmalı.`
Sonrasında... Çarşılarda alışverişi kolaylaştıracak düzenlemeler yapılması gerektiğini söylerken şunu anımsatıyorlar: `Büyük alışveriş merkezlerinin dev otoparkları var. Ama alışveriş için çarşıya geleceklerin araçlarını bırakabilecekleri otopark yok.`
Önerileri şu: `Cumhuriyet Caddesi`nin altında İsmail Hakkı Tekkesi`nin olduğu bölgede, yine Abdal Meydanı düzenlemesinin yanındaki eski Bıçakçılar Çarşısı`nın olduğu yerde ve Kayhan`da katlı otoparklar yapılarak bu sorun çözülebilir.`
Çarşı esnafı Altepe`ye duacı
Bursa`daki tarihi çarşılarda bulunan esnafı temsilen kurulmuş 25 dernek ile 10 çarşı ve han yönetimi tarihte ilk kez bir araya gelip büyük alışveriş merkezleriyle plazalara karşı ortak hareket etme kararı alırken, isteklerini de ortaya koydular.
Nitekim... Dernekleri temsilen 5 ayrı çarşı derneğinden oluşturulan 5 kişilik komisyonla yaptığımız sohbet sırasında yerel yönetimlerin çarşılara bakışı da gündeme geldi.
Söyledikleri şu: `Bugüne kadar çarşıya hiçbir belediye sahip çıkmadı. Yalnızca Osmangazi Belediye Başkanı Sayın Recep Altepe bize elini uzattı.`
Şunu anımsattılar: `Uzunçarşı`nın üstünü Osmangazi Belediyesi kapattı. Şimdi diğer çarşılarda da benzer çalışmalar var. Onun için çarşı esnafı olarak Sayın Altepe`ye minnettarız.`
Bununla birlikte... Otopark isteklerinin yanısıra, Büyükşehir Belediyesi`nden bir de beklentileri var: `Osmangazi çarşıların üstünü kapatıyor. Büyükşehir Belediyesi`nden de esnafla haksız rekabet yapan ve muğduriyetimize yol açan seyyarlarla işportacıları önlemesini bekliyoruz.`
Kent yaşamı ve değişimler...
Çok değil, 20-25 yıl öncesine kadar Bursa`daki günlük yaşam içinde Kurban Bayramı ve yılbaşının geldiği sokaktaki bazı hareketlerden belli olurdu.
Örneğin... Kurban Bayramı`nın yaklaştığı, sokak aralarında satılmak üzere dolaştırılan kurbanlık koç sürülerinden anlaşılırdı. Yine yılbaşının yaklaştığını da kibirli hindilerin sokak aralarında sürüer halinde dolaşmasından anlardık.
Gerçi... Modern ve sağlıklı kent yaşamı adına belediyeler sokaklarda canlı hayvanların sürü halinde gezdirilip satılmasını yasakladı. Bu, kent yaşamı adına bir değişim ama, yasaklanmasaydı da bu satışlar cazibesini yitirecekti.
Nedenleri ortada... Apartman yaşamı kurbanlıkların günler önce alınıp beslenmesine uygun değil. Üstelik kesecek yer de kalmadı. İnsanlar kurbanlarını, oluşturulan satış yerlerinde bayram sabahı alıp hemen orada kestiriyorlar. O nedenle bu merkezlere bayram sabahları akın oluyor, yollar tıkanıyor.
Yine... Bugünün koşullarında hindiyi canlı alıp kesecek, tüylerini yolduktan sonra pişirecek kimse de pek kalmadı. Olsa da, kimsenin hindiyi banyoda kesecek hali yok.
Üstelik... Bugün artık marketlerde dileyen kiloyla temizlenmiş hindi alabiliyor dileyen de işlenerek ürün haline getirilmiş hindileri kolayca pişirebiliyor.
Kısacası... Kent yaşamı değişirken, bu gibi durumlarda da kent insanına kolaylık getiriyor.