Eski Tepebaşı TÜYAP Sergi Sarayı, şimdi ki TRT Binası’nın yerine yeni bir kültür merkezi yapılacağı ve mimarının Frank Gehry olacağı uzun zamandır konuşulan bir konu.

Son zamanlarda mimarların gözde şehirleri arasında olan İstanbul’da iş yapmak için dünyaca ünlü mimarlar kamu ve özel sektör işverenlerinin kapılarını aşındırırken, son yıllarda yaptıklarıyla artık kendini tekrar eden Frank Gehry’nin buraya bir bina yapması ne kadar doğru?

Bilbao Guggenheim, Walt Disney Konser Salonu ve Marta Herford Müzesi’nden sonra İstanbul’a yeni bir “ışıl ışıl” parlayan bina yapılacak gibi görünüyor.

TÜYAP’ın Makus Kaderi
Frank Gehry’nin TÜYAP’ın arsasına bir bina yapacak olması ve belediyenin burayı bir vakfa verdiği söylentiler arasında. Tepebaşı Tüyap’ın makus kaderini düşününce umut verici bir gelişme olarak sevindirici bir tarafı var gelişmenin. Yıllardır bir türlü dönüştürülemeyen, kent yaşamının içine eksik gedik girmiş bir kamu mekanı olan Tepebaşı Tüyap, bu sayede kent yaşamı ile entegre olabilir hatta buradan bir enerji doğabilir.

Ancak işin başka boyutları da var. Korhan Gümüş, İnan Kıraç’a yazdığı bir yazısında şöyle söylüyor;

“...Tüyap Kentin merkezindeki bu kamu alanının yönetimini Pera Müzesi’ndeki gibi özelleştirirseniz, korkarım bu defa kamuya bir şey vermiş değil, kamudan bir şey almış olursunuz...”

Bu düşündürücü bir nokta. Özünde kamuya hizmet edecek olan, böyle bir amaca yönelmiş bir girişimin konumlanacağı Tüyap’ın dönüşümü de böyle olmalıdır. Yani dönüşüm özel girişimin istekleri ile sınırlanmamalıdır.

Ancak gidişat mimar seçiminde bile böyle olmadığını gösteriyor. Korhan Gümüş yazısını şöyle bitiriyor;

“Projeyi yapacak mimar, ki bu konuda çok titiz olduğunuzu biliyoruz, bu amacı, programı gerçekleştirmek için görev almalı. Bu program ise sizin görev vereceğiniz insanlar tarafından oluşturulmamalı.”

Eğer bu yazıda bir nükte yoksa acaba Korhan Gümüş, Frank Gehry tercihini bilseydi diye düşünüyor bir an insan Kıraçlar’ın titiz seçimleri konusunda aynı şekilde düşünmeye devam eder miydi?

Denenmiş, doğruluğu, getirileri ve götürüleri sabitlenmiş olan şeyler her zaman güven vericidir. Frank Gehry’nin Bilbao ile elde ettiği başarılar(!) da aşikar. Ancak başarı olarak sayılan kente bir heykel dikmek ve oraya yüz binlerce ziyaretçi çekmekse bu, anlaşılabilir oluyor.

İstanbul’da da istenen “Bilbao Effect”inin getireceği başarılar ve dönüşümlerse Frank Gehry’yi misafir etmekten onur duyacağız.

Bilbao Effect
Tıpkı bir külkedisi hikayesi gibidir, Bilbao’nun hikayesi de. Yıllar boyunca fark edilmeyen, tozlu, gri bir endüstri kenti, birgün bir mimarın orada yaptığı binayla dünyanın akın akın görmeye gittiği bir kente dönüşür. Hatta o kadar büyük bir boyuta ulaşır ki, bütün rehber kitaplarda Barselona’dan sonra görülmesi gereken ilk kent Bilbao olur. Ondan sonra dünya pazarından geri kaldığını düşünen tüm kentler bu masalın hayalini kurmaya başlarlar ve bir gün kurtarıcı mimarın gelip, iri bir mücevher gibi olan binasını hediye etmesini beklerler.

Frank Gehry’nin Guggenheim Müzesi, mimarlık ve ekonomi literatürüne “Bilbao Effect” terimini hediye etmiştir. Bu terimle anlatılmak istenen de, bir kentin sosyo-ekonomik kaderinin, tek bir binayla değişmesidir. Bu ayrıca Frank Gehry, Rem Koolhaas gibi star mimarları da kapısı aşındırılan mesihler konumuna getirmiştir. Artık dünyanın hemen hemen her yerinde yapılan kültür ve sanat yapıları, vakıf binaları aynı etkiyi kendi çevrelerinde yaratmanın peşinde. Ekonomik ve turistik olarak başarıya ulaşan tek bir modelin kopyalanarak buna hiç ihtiyacı olmayan kentlere ithal edilmesi ne kadar doğru? Öte yandan da o kentsel mekanların bağlamsal özelliklerini dikkate almayan işverenlerin, bu modellerin peşine düşmesi de tartışılmalıdır.

YorumlarYorum Sayısı: Henüz hiç yorum yapılmamışBütün yorumları forumda okuyun!
Bütün yorumları forumda okuyun!