Fotoğraflar: Ayşegül Güney

Her yıl yüzlerce üniversite öğrencisi adayı tarafından tercih edilen İstanbul Teknik Üniversitesi’nde, kayıt dönemlerinde öğrenciler zorlu ve sıkıntılı günler yaşıyor. Hemen her üniversitede farklı uygulanan ders kayıt sistemi, İTÜ’de öğrencilerin farklı bölümlerden ders alabilmeleri ve istedikleri öğretim görevlisini seçebilmeleri için internet üzerinden gerçekleştiriliyor. Oldukça çağdaş ve demokratik sayılabilecek bu sistem, gerektiği kadar geliştirilememiş olması nedeniyle yetersiz kalarak, çeşitli aksaklıklara neden oluyor ve bu durum öğrencilerin mezuniyetlerinin uzamasına varan sorunlara yol açabiliyor.

Kendi bünyesinde de birçok İTÜ Mimarlık Bölümü mezunu bulunan Arkitera Mimarlık Merkezi olarak, yeni bir kayıt dönemini geride bırakan İTÜ’lü öğrencilere yaşadıkları sıkıntıları sorduk:

2006 girişli Mimarlık Bölümü öğrencisi: “İstanbul Teknik Üniversitesi’nde kayıt dönemlerinde, belirli tarihlerde ders programları açıklanır. Öğrencilerden o yarıyıl almaları gereken derslere göre kendilerine uyan programları, belirledikleri zaman ve öğretim görevlisi doğrultusunda hazırlamaları istenir. Bu süreç sonrasında internetten kayıt işlemine başlamadan önceki gün, birinci yarıyılı olanlara ya da irregular öğrencilere öncelik tanınır. Ertesi gün geri kalan bütün öğrencilerin, kendi bilgilerinin bulunduğu ve kayıt işleminin gerçekleştirildiği sisteme girip, programlarını belirlenen yere yazarak submit için verilen zamanı beklemeleri gerekir. Bu işlemler sonucunda kaydınız gerçekleşir.

Görünüşte pratik bir yöntem gibi görünse de ayrıntılarına inildiğinde oldukça yetersiz bir sistemle karşı karşıya kalıyoruz. Öncelikli olarak, kayıtlar başladığı zaman yeterince hızlı olamadıysanız (ya da yeterince şanslı değilseniz) kontenjanların anında dolduğunu görürsünüz. Kontenjanlar dolmamış olsa bile bütün öğrencilerin aynı anda, aynı site üzerinden işlem yapmasıyla sistem uzun bir süre kilitlenebiliyor. Kontenjanların dolu olması durumunda bölüme kontenjan artırımı için dilekçe vermelisiniz. Bundan sonra da kontenjan artırımını sürekli takip etmeniz gerekir. Kontenjan artırımı kaydın son gününde bile duyurulabileceği için, artırımın yapılmamasi ihtimali de dahilinde, sürekli bilgisayar başında beklemelisiniz. Bu bazen kayıt süresi olan, 5 gün boyunca hiç bilgisayar başından kalkmamak anlamına gelebiliyor. Kontenjan açılması durumunda istediğiniz dersleri yine alamadıysanız ve yeni bir kontenjan açılmadıysa, add/drop haftası olan dönemin ilk haftasını beklemelisiniz. Bu arada tekrar kontenjan artırımı için ikinci bir dilekçeyle bölümün kapısını aşındırmalısınız ki, bürokrasi tam anlamıyla gerçekleşebilsin. Bundan sonra ikinci dilekçenizin kabulüne kadar yine bilgisayar başında beklemelisiniz.

Eğer istediğiniz dersleri tüm bu işlemlerden sonra hala alamadıysanız, ileriki dönemlerde alttan ders olarak almak zorunda kalıyorsunuz. Alamadığınız ders diğer dönemlerdeki derslerin bir de önşartıysa okulun uzaması sizin için kaçınılmaz olmuş demektir. Ders planlarında o yarıyıl alınması gereken şekilde belirtilmiş dersi sonraki yarıyıllarda almanın ne yararı olacağı ise ciddi bir tartışma konusudur.

Diğer bir sorun olarak kayıt yönetmeliğinden bahsedebiliriz. Kayıt haftasında yönetmeliklere göre gözetim gibi özel durumlarınız yoksa, 15 krediden fazla almanız gerekir. Aksi takdirde kayıt işleminiz kabul edilmez. Bu şartlar altında kayıt olmaya çalışan öğrenci için böyle bir yönetmelik gerçek bir çelişkiyi oluşturur.

Çeşitli alanlarda başarısını kanıtlamış bir üniversite olan İstanbul Teknik Ünversitesi’nin öğrencilerine kayıt konusunda bu şekilde zorluklar çıkarması, okulun uzamasına kadar varabilen ciddi problemleri beraberinde getirirken, bu durumun gözardı ediliyor olması ise düşündürücü. Kötü hava şartlarında bile tatil yapmayarak eğitimdeki hassaslığını gösteren İstanbul Teknik Üniversitesi’nin ders alımı konusundaki kayıtsızlığı sürdükçe öğrencilerin kayıt günlerinde yaşadıkları problemler de devam edecektir.”



2005 girişli Mimarlık Bölümü öğrencisi: “Okulumuzdaki ders kayıt sisteminden memnun değilim; çünkü hiçbir zaman istediğim dersleri eksiksiz alamadım. Belli bir saatte kullanıma açılan ve bir şekilde meşgullükten çöken sistem bence teknik olarak adil değil. Ders seçme gününden bir gün önce okula gidip, ertesi gün için bilgisayar laboratuvarında sıraya girmişseniz eksiksiz ders alabiliyorsunuz. Ancak tatil günü, ailenizin yanında başka bir şehirdeyseniz hiç şansınız yok. İnternetten kayıdın, ortaya çıkış nedeninin uzaktan erişilebilirlik olduğunu düşünürsek, sistem işlemiyor, aksine kendini çürütüyor.

Kayıt saatiyle de bitmiyor çile. Alamadığınız dersleri almanın yolları var, kontenjan artırımı talebinde bulunmak gibi. Bu zaten o kadar olağan bir durum ki “öğrenci işleri” bürolarında hazır formlar, dilekçeler var. Dersin hocasını buluyorsun, doldurduğun dilekçenin altına uygundur yazıp imzalıyor, sonra götürüp öğrenci işlerine teslim ediyorsun. Onlar da “eğer uygun görürlerse” ders için kontenjan açıyorlar. Burada da şöyle bir sorun var; beş gün boyunca sürekli bilgisayar başında bekliyor olmak gerekiyor, çünkü senin aldığın “uygundur” kararıyla açılan kontenjanı artırıldığı an başkası doldurabiliyor. Zaten hocanın uygundur demesinden sonra bunu bir de ayrıca öğrenci işlerinin yorumluyor olması çok abes iken, size açılan kontenjanı başkasının doldurabilmesi de çok çaresizce.

Alamadığınız dersi almanın diğer bir yolu da şu: Nasıl olsa kontenjan artırımı olur diyerek, ailenizin yanından, mesela Antalya’dan dönmüyorsun, 5 gün boyunca kontenjan artırımlarını takip ediyorsun. Hatta almayacağın dersleri de alıp, o dersleri alacak olanlara kontenjan satıyorsun.

Kontenjan sıkıntısı dışında başka sorunlar da var sistemde. Mesela bir anım şöyle: Dersin kontenjanı 20 kişiyken, alan kişi sayısı 12 görünüyordu. Dersi almak istediğimde “kontenjan dolu” uyarısı veriyor sistem. Otomasyona gidip düzelttirdim gerçi ama, İstanbul’da olmasaydım mümkün olmazdı heralde.

Okuldaki kayıt sisteminin düzelmesi için ilk önce okulun bütün sisteminin değişmesi gerekir bence. En azından, kontenjan sorunlarını şöyle aşmak mümkün: Öğrencilerin önlerine daha çok seçenek sunmak, daha çok kaliteli ders açmak. Tabi bunun için de mesai saatleri içinde bile okulda bulunamayan hocaların çoğunu okulda ders vermeye ikna etmek lazım. Ve belki devam zorunluluğunu kaldırmak, derse gitmeyen öğrenci kalır zaten, geçebiliyorsa da biliyor demektir.”

2005 girişli Mimarlık Bölümü öğrencisi: “İTÜ kayıt sistemini beğenmiyorum ve kullanışlı bulmuyorum. Bu sistem teorik olarak çok mantıklı ve uygun olmasına rağmen, pratikte işimizi zorlaştıran yanları çok fazla. Şimdiye dek hemen hiç sorun yaşamamış olsam da -birinci sınıftayım henüz- sorun yaşamak çok olası. Her dönemde mağdur olan insanlar tabi ki var. Zaten asıl sorun benim gibi mağdur olmayanların olmasında: Ben başarıyla kayıt yaparsam, istediğim dersi alırsam, benimle aynı dersi almak isteyen bir başkası kontenjan doluluğu nedeniyle alamayacak!

Aslında sorunun çözümü kolay olmasına rağmen neden hiç üzerinde uğraşılmadığını anlamıyorum. Sistemden bu kadar şikayetçi insan varken (kayıt günlerinde sabahın köründe uykusuz kalarak bilgisayar laboratuvarlarına gidip kayıt yaptıramayan insanlar da bunlara dahil tabi ki!) değiştirmek için hiç çaba harcanmaması, bunu yapabilecek yetkideki insanların daha önemli (?!) işleri olduğunu gösteriyor sanırım.

Üzerinde çok düşünmemiş olmama rağmen; verilen dersi alabilecek insan sayısının hesaplanmasından tutun da, kayıtları danışmanlarla yapmaya kadar birçok yöntem sıralanabilir durumun daha iyiye gitmesi için. Yeter ki uğraşacak birileri olsun.”



2006 girişli Mimarlık Bölümü öğrencisi: “Her kayıt dönemi İTÜ öğrencileri için büyük sıkıntıya dönüşüyor. Sisteme açıldığı an girebilen şanslı azınlığın dışındakiler, bütün hafta bilgisayar başında kontenjan arttırımlarını beklemek, bir yandan da bölüm başkanlıklarına dilekçeler iletmek zorunda kalıyorlar. Geçen yıl, yani bu okuldaki ilk kayıt dönemimde büyük sıkıntı yaşadım. Evdeki internet erişiminin hızından şüphe edince, sabah saat 10'da açılacak sisteme zamanında giriş yapabilmek için soluğu Beşiktaş'ın ünlü internet kafelerinden birinde aldım. Bahsettiğim yer 3 katlı ve her katında en iyi donanıma sahip yüze yakın bilgisayar var. Ne var ki işler umduğum gibi gitmedi, sisteme 10:45'te ancak girebildim. Benim beceriksizliğim ya da şanssızlığım mı diye düşünürken, o anda internet kafeyi dolduran İTÜ'lülerin hemen hepsinin benimle aynı kaderi paylaştığını farkettim ve aslında bu tablonun gayet normal olduğunu öğrendim. Alttan ders alan ya da irregular olmuş öğrenciler dışında, bu kez benim de başıma geldiği gibi dönem dersini alamamış öğrenciler de var. Takip eden dönemlerdeki derslerin ön koşulu olan bazı bölüm dersleri zamanında alınmazsa okul uzayabiliyor, üstelik bunun nedeni sizin başarısızlığınız değil İTÜ kayıt sisteminin yetersizliği!

Bilgi çağında yaşadığımızın farkındayım fakat öğrenciler için eziyete dönüşen teknolojik bir gelişmenin daha çok zarar verdiğini düşünüyorum, zira öğrenci döneme daha başlamadan motivasyonunu yitirebiliyor, dilekçe sonucu ancak 10 gün sonra belli olan derslere ertesi hafta girildiğinde kopukluk yaşanabiliyor. Bir öneri olarak, sistemin kayıt için açılmasından bir hafta önce anket amaçlı açılmasını, hangi derse kaç kişinin kayıt olmaya çalışacağı görülüp, en baştan kontenjan sayısının ayarlanması gerektiğini düşünüyorum.”

2006 girişli Fizik Bölümü öğrencisi: “Bence İTÜ'nün kayıt sistemi teknolojiyi kullanma ve işleri hızlandırma olarak güzel düşünülmüş bir uygulama. Ancak iş pratiğe dönüştüğünde uygulama olarak yanlış ve yetersiz. Yeterli altyapı olmadan uygulamaya konulmuş. Bilindiği gibi sistem 3 aşamadan oluşuyor. Ancak bu aşamaları geçmek yetersiz altyapı sunucuları yüzünden imkansız hale geliyor. Sisteme giriş yapıyorsun, kayıt sayfasına giremiyorsun; kayıt sayfasına giriyorsun, ders seçimlerini yapamıyorsun. Bu kadar iyi bir üniversitenin yetersiz sayıdaki sunucusuyla senelerdir bu işi sürdürmesini açıkcası mantığım almıyor.

Bu durumu çözmek için öncelikle, eğer maddi imkanlar o yöne aktarılabiliyorsa en basit uygulama olarak sunucular geliştirilip, kapasiteleri artırılabilir. Böyle bir imkan yok ise şayet; o zaman ortak dersler dışında her bölümün kendi kayıt yaptırma tarihi farklı olmalı. Bir gün mimarlık fakültesi, ertesi gün makine mühendisliği fakültesi gibi. Bu şekilde bence birçok sıkıntıdan kurtululabiliriz.”

2007 girişli Mimarlık Bölümü öğrencisi: “Bu sene ders seçimleri konusunda oldukça zorluk çektim. Hatta yarıyıl tatilinde sırf bu yüzden evime gidemedim.

Ders seçimlerinin yalnızca internetten yapılabiliyor olması bence en büyük sorun. Başka bir alternatifimiz yok. Belirli bir saatte sistemin açılması ve yüzlerce insanın aynı anda sisteme girmeye çalışması doğal olarak kilitlenmesine yol açıyor. Şanslı olan öğrenciler istediği dersleri alıp bu işten çekiliyor ama geri kalanlar 1-2 hafta boyunca internette bekleyerek veya okulda koşturarak alamadığı dersleri almaya çalışıyor.

Benim ilk dönem çok sorun yaşamamamın nedeni iyi ya da kötü başka öğretmen alternatiflerimin de olmasıydı. Ama 2. dönem tek ders programı seçeneğim vardı. Öğlen saat 1’de açılan sisteme ben ancak 2 buçukta girebildiğim için almam gereken 7 dersten yalnızca 4’ünü alabildim. Diğer 3 dersi alabilmek için zaten sadece 1 hafta olan tatilimin tüm iş günlerinde sabah 9’dan akşam 6’ya kadar alamadığım derslerin kontenjan artırımları için bekledim. Mimarlık Fakültesi’nden dilekçe vermemiz gerektiğini söylediler. Dilekçe verebilmek için okula gittim ve öğrendim ki ancak verilen dilekçe sayısında kontenjan artırımı yapılıyormuş. Yani dilekçe vermeyen öğrenciler benim verdiğim dilekçe sayesinde kontenjan açıldığında o dersi benim yerime alabilirler. Nitekim öyle oldu. Cuma günü açılan kontenjanlarda (sistem tamamen kapanmadan hemen önce) alamadığım son 2 dersin kontenjan artırımı yapıldı ve ben yine birisini alamadım. Okulların açıldığı ilk hafta tekrar dilekçe vermemizi söylediler o dersi alabilmemiz için. Okullar açıldıktan 2 hafta sonra pazartesi günü o dersi de aldım ama tatil yapamadığımla kaldım.

Kesinlikle sistemin değiştirilmesi lazım. Alamadığımız dersler için dilekçe vermek yerine en başta istediğimiz dersleri internet üzerinden değil de direk elden verdiğimiz dilekçelerle alabilmemiz kayıt işini biraz daha kolaylaştırabilir, biz de bilgisayar başında beklemeden tatil yapabiliriz.”



2003 girişli Mimarlık Bölümü öğrencisi: "İTÜ bilişim sektöründeki hızlı gelişmeleri öngörerek uzun zaman önce internet üzerinden kayıt sistemini bünyesine dahil etti. Bu yeniliğin en güzel tarafı öğrencilerin kayıt dönemi sebebiyle tatillerini yarıda kesmek zorunda kalmadan bulundukları yerden şehirden kayıtlarını yapabiliyor olmaları, özellikle tatil sebebiyle il dışına çıkan öğrenciler için vazgeçilmez bir sistem.

Kayıtların öğrenci kontrolü altında olması, kayıt süreci boyunca -5 gün- seçimlerinde hiçbir yere başvurmadan değişiklik yapabiliyor olmaları, internet bulunan her ortamdan kayıtlarını tamamlayabilecek olmaları gibi birçok avantaja sahip olsa da pratikte birçok problemi de beraberinde getiriyor.

Kayıt tarihi ve saati belirlendikten sonra kontenjanlar da göz önüne alınarak bir ders programı ve güvence olması açısından yedek bir program yapılıp kayıt saatinden önce sisteme girilip bekleniyor. Ancak bu anda İTÜ kayıt sistemi server’ının okul mevcudu kadar insanı bir anda taşıyabilecek kapasitesi olmadığı için sıkça sistemin aşırı yavaşlaması veya sistemle bağlantının birden kopması gibi problemlerle karşı karşıya kalabiliyorsunuz. Kaydın ilk dakikalarında sistemden koptuktan sonra uzunca bir süre tekrar sisteme girebilmek yine bu aşırı yüklemeden dolayı mümkün olmuyor.

İşte bu noktada ikinci problem; çok sınırlı sayılarda açılan kontenjanların büyük bir kısmının ilk dakikalarda dolması ve yeniden sisteme girildiğinde alınmak istenen derslerde kontenjanın yetersizliği nedeniyle kayıt olunamıyor. (Bazı bölüm derslerinde bile açılan kontenjanın dönem mevcudundan az olmasının nedenini tam olarak bilmesem bile; bazı hocaların çeşitli sebeplerden dolayı o dersi veren diğer hocalara göre daha çok tercih edilmeleri nedeniyle o hocalarda yığılma olması yerine öğrencilerin dersi veren diğer hocalara eşit bir şekilde dağılmaları istendiği için kontenjanlar bu kadar sınırlı tutuluyor diye düşünüyorum.)

İlk dakikalarda kayıt olunamamışsa; kontenjanlar dolu olması ve alınması şart olan derslerin bile alınamaması durumuyla karşı karşıyasınız demektir. Okul başlamadan bir önceki tatil haftası artık sizin için tatil haftası değildir. Bu durumda internet üzerinden kayıt sisteminin en iyi yanı olan 'bulunduğun yerden kayıt' avantajı son buluyor ve kontenjan artırımları için fakülteye gelerek, öğrenci işlerine kontenjan artırımı için dilekçe verilmesi gerekiyor. Diğer üniversitelerle kıyaslandığında her zaman çok kısa sömestr tatili olan İTÜ'de; bir de kayıt için okula gelmeyi ve koşturmayı gerekli kılınca tatil tamamen kısalıyor. Okula gelip dilekçe verildiğinde de iş bitmiyor. Bu sefer dilekçe verdiğiniz dersin kontenjan artırımı duyurusunu yakalayabilmek için sabah saatlerinden akşam öğrenci işlerinin mesaisi bitene kadar bilgisayar başında durmanız veya en azından sizin yerinize bir nöbetçi bulundurmanız şart oluyor, çünkü kontenjan artırımları nedendir bilinmez sadece 2'şer, 3'er kişi artırılıyor. Yine ilk kayıt anı gibi kontenjan dolmadan o duyuruyu görmeniz ve kayıt olmanız gerekiyor. Kontenjan artırımı sırasında yine kayıt olmayı beceremez iseniz birkaç saat veya birkaç gün sonra aynı ders için yapılacak 2 kişilik daha kontenjan artırımına kadar bilgisayarın karşısında duyuruları beklemek durumunda kalıyorsunuz. Bazen bu bekleyiş kayıt süresi olan 5 gün boyunca sürebiliyor.

Eğer ilk dakikalarda kayıt olunabilmişse; zaten sistem amacına ulaşmış demektir. Geri kalan beş gün boyunca gezilir, tozulur. Okul başlamadan bir önceki tatil haftasının tadı çıkarılır. Kayıt olamayan arkadaşlara manevi destek olunur, onlar adına üzülünür ancak bir yandan da 'İyi ki beş dakikada bulunduğun yerden kayıda olanak veren internet üzerinden kayıt sistemi getirilmiş' diye içten içe mutluluk duyulur."