Trabzon'daki Sümela Manastırı'nda 1987 yılından bu yana yürütülen restorasyon projesinin, eksik ve hatalı olduğu gerekçesiyle yenilenmesine karar verildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Bilim Heyeti'nin incelemesinin ardından, manastırın üzerindeki kaya kütlesinde çatlaklar bulunduğu ve giderek büyüyebileceği belirtilerek, gerekli önlemlerin alınması istendi.
Sümela Manastırı'nın restorasyonu konusunda kamuoyunda yaşanan tartışmalar ve restorasyonun yapının tarihi dokusuna zarar verdiği yönündeki eleştiriler üzerine Kültür ve Turizm Bakanlığı, 23 Kasım 2007 tarihinde Bilimsel Danışma Kurulu oluşturularak, hem restorasyon projesi hem de çalışmaların incelenmesine karar verdi.
Çalışmalarını 3 aydır sürdüren Bilim Heyeti raporunu tamamladı. Raporda 1987 yılında yapılan Sümela Manastırı'nın yenileme projesinin hatalı olduğu ve yeni bir projenin hazırlanması gerektiği vurgulandı.
Karadeniz Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ayşe Sağgöz, Atatürk Üniversitesi'nden Prof. Dr. Hamza Gündoğdu, Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nden Dr. Fuat Gökçe, İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez Laboratuarı Müdürü Güven Gökçe ve Röleve ve Anıtlar Müdürü Ahmet İmamoğlu'nun yer aldığı Bilimsel Danışma Kurulu'nun hazırladığı inceleme raporunda, Sümela restorasyonunda tespit edilen eksiklikler maddeler halinde sıralandı.
Rapordan...
Rapora göre, Sümela Manastırı'nın bulunduğu kayalardaki çatlaklar, projedeki eksiklikler, uygulamaya yönelik yeterli bilgilerin verilmemesi ve manastırın bulunduğu SİT alanının çevresindeki kaçak yapılamaların yıkılmaması eleştirildi.
Trabzon Müze Müdürü Nilgün Yılmazer Salihoğlu, manastırdaki restorasyon çalışmalarının projedeki eksiklikler nedeniyle bir yıl önce durdurulduğunu ifade ederek, "Bilim kurulunun yaptığı çalışma bu tartışmaları sona erdirecek. Bundan sonra Sümela'nın tarihi dokusunu yansıtan yeni bir proje hazırlanarak uygulamaya girecek" dedi.
Salihoğlu, 2007 yılında 1 milyon 700 bin YTL'lik ödeneğin projenin hatalı olmasından ötürü kullandırılmadığını ifade ederek, "Projedeki eksiklikler nedeniyle Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan talep ettiğimiz heyet çalışmaların durdurulması istedi. Çünkü mevcut proje eski teknikleri içeren yeni restorasyon uygulamalarından uzak bir projeydi" diye konuştu.
"Trabzon Müze Müdürlüğü 20 yıllık bir hatanın önüne geçilmesini sağladı" diyen Salihoğlu, Sonuç olarak Sümela ören yerindeki çalışmalar mevcut proje doğrultusunda yapıldığı için teknik bir hata görünmüyor. Ancak proje uygulamaları doğrultusunda, Sümela ören yerinin bilinen kimliğini kaybetmeye başladığı ve mevcut projenin orijinali yansıtmadığı düşünülüyordu. Mevcut restorasyon ziyaretçilerin ve kamuoyunun sürekli eleştirisine neden oluyor ve Sümela mistizmine zarar verdiği iddia ediliyordu. Biz de bunları gözönüne alarak proje için gönderilen 1 milyon 700 bin YTL'lik ödeneği kullandırmadık" diye konuştu.
Sümela tehlike altında
Bilimsel heyet tarafından oluşturulan raporda, Sümela Manastırı'nın üzerinde bulunan kaya kütlesinde oluşan ve giderek artabileceği ifade edilen çatlaklar ve kopmaların ciddi problemler yaratabileceği ve bu nedenle kapsamlı bir çalışma ve proje yapılması gerektiği ifade edilerek, sağlamlaştırma çalışması yapılması gerektiği kaydedildi.
Raporda Sümela Manastırı'nın yer aldığı SİT alanı içerisinde bulunan yapıların da bir an önce yıkılması istenilerek, "23.11.2001 tarih ve 4313 sayılı Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıkları'nı Koruma Bölge Kurulu kararında yer alan Koruma Amaçlı Çevre Düzeni Planı'nın bugüne kadar yapılmamış olduğu ve çevresinde bulunan kaçak yapıların yıkılması kararının uygulanmadığı tespit edilmiştir. Çevre Planı'nın yapılması ve kaçak yapıların ivedilikle kaldırılması gerekmektedir" denildi.