Haberler

“İstanbul Büyüme Merkezli Bir Travma Yaşıyor”

Tarih: 14 Mart 2008 Yazan: Gökçe Aras

İstanbul
Kaynak: wowTURKEY.com


Kadir Has Üniversitesi Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Lisans Programı tarafından 13 Mart 2008 tarihinde Prof.Dr. Uğur Tanyeli'nin konuşmacı olarak katıldığı "Güncel Metropolün Mimarisi: İstanbul Örneği" adlı bir konferans düzenlendi. Tanyeli konuşmasında güncel metropol kavramını mimarlığı var eden etmenler üzerinden ikiye ayırarak tanımlamayı temel aldı.

Metropoller üzerine söylenen sözlerin birçok kez söylendiğini fakat İstanbul bağlamında konuşulmuş herhangi bir şey olmadığını vurgulayarak konuşmasını İstanbul’a mesafelenerek, İstanbul’u yalın bir dille anlatmaya çalışmak olarak özetleyen Tanyeli konuşmasında mimarlığı var eden etmenler üzerinden İstanbul'un 1980 - 90 sonrası toplumsal parametrelerini şu şekilde açıkladı:

"Kentsel değişimler tarihsel bir aralığa oturtulamaz ama kabaca 20. yy biterken İstanbul’da gelişen bir değişim görülüyor. İstanbul’un kentsel anlamda dönüm noktalarını şöyle sıralayabiliriz; 1453 İstanbul’un Fethi, Lale Devri, 1850 Kırım Savaşı (Dünya kapitalizmine eklemlenme) ve 1980 – 1990 eşiği.


İstanbul
Kaynak: wowTURKEY.com

1990 öncesi toplumsal ekonomik bağlamda yaşanan süreçten ileri gelen küçük müteahhitlerle, mimar emeğinin minimum kullanıldığı, küçük parsellerde yap – sat apartmanların inşa edildiği bir süreç söz konusuydu. Hatta Tarihi Yarımada’nın önemli bir bölümünün böyle oluşturulduğunu söylemek yanlış olmaz. Arsa arzının da olmadığı kentte gecekonduların var olan imarlı alanlara eklemlendiği görülüyor. 1990 sonrasında yasal yollarla kente eklemlenen arsalar kentin üretimine de katkıda bulunuyorlar. İstanbul eskiden yoksulların biçimlendirdiği bir kentten bu günlerde bu biçimlendirmeyi zenginlerin yaptığı söylenebilir."

"Bugünlerde dünya emlak piyasasıyla bütünleşen bir İstanbul görüyoruz. Bu metropolleşme bağlamında bir tehlike arz etmiyor. Ulusal sermayeyle oluşan bir metropol tahayyül edilemez." şeklinde İstanbul'un günümüzdeki durumunu özetleyen Tanyeli, İstanbul'da yaşayanların mekanı algılama biçimlerini 5 maddede açıkladı:
 
"Kentin beden üzerinden değil söylemler üzerinden algılandığı bir hale geldiğini görüyoruz. Mekanı duyularımızla deneyimlemek yerine artık gazete, dergi, kitap ya da başkasının söylemlerinden deneyimliyoruz. Bu, Türkiye’de çok gecikmiş bir sosyo-pisişik durum. Bu kavrayış biçimini 20. yy’ın sonunda üretmeye başladık.

 
İstanbul
Kaynak: wowTURKEY.com


İstanbul metropollüsünün sosyo-pisişik durumunu beşli bir davranış kalıpları dizisi ile tanımlamayabiliriz.

1. Büyümek
İstanbul için büyümeyi problem haline getirmeyi seviyoruz. Bizden başka büyümekten korkan bir metropol olduğunu söyleyemem. 19. yy Londra’sında kentin çok büyüdüğü yönünde bir sorun söylenemez. Biz kente baktığımızda büyümenin kenti bozduğunu söylüyoruz. New York’da da bozulma oldu fakat kimse bizim gibi bir söylem geliştirmedi. İstanbul büyüme merkezli bir travma yaşıyor. Büyükdere’de olan şey, New York, Hong Kong ve Singapur’da da var. Türkiye’de gökdelenlerle ilgili konuşmak mümkün değil. Türkiye ekonomosini yapı yatırımından alıyor, bu yatırımlar da kaçınılmaz olarak İstanbul’da oluyor. Fakat biz bunun üzerine konuşmamak üzerine bir konsensus oluşturuyoruz. Kentin büyümesiyle hesaplaşmaktan kaçınıyoruz. Hiçbir mimarın göğsünü gere gere 'Ben gökdelen yaptım' diyememesi asıl problem. Bu yükseklikleri istemiyorsak Edirne’ye kadar uzanmamız lazım. Hong Kong’a benzeme yolunda gittiğimiz bir kehanet değil. Dört katlı binalarla İstanbul’u iskan edemeyiz.

2. Tüketmek
Tüketim bağlamında karşımıza çıkan yeni kavramları anlamamaya çalışıyoruz. Yapılan alışveriş merkezleri bir trend halinde kente gelecek, kullanılacak ve işlevini kaybettiğinde gerekirse yıkılacak. Yıkılmıyorsa ekonomik gelişme durmuş demektir. Metropol değişimi hızlı bir tempodadır. Dünya’nın başka yerlerinden mimari hizmet alıyoruz, bu da tüketim dünyasının doğal bileşenlerinden bir tanesi.


Bodrum
Kaynak: wowTURKEY.com


Bütün bu kavramlar tartışılabilinir. Bu tür gelişmelerden mimarlar neden rahatsız oluyor anlamak güç. Bu sayede emeğimizi satar hale geldik. Mimarlık pratiğinin yeni yüksek kapitalist formları İstanbul’da yeni yeni doğuyor ve İstanbul küresel mimarlık trendlerine eklemleniyor.

Tüketme bağlamındaki bir trend ise kent merkezinin değerlenerek üst tabakaya hitap eder hale gelmesi. Bu eğilim büyük metropolleşmeye geçmekle bağlantılı. Genç ve varlıklı gruplar kent merkezinde yer edinip butiklerden alışveriş yapmak istiyorlar. Yoksullar kent çeperine itiliyor, bir nevi halı altına süpürülüyor.

3. Ürkmek
Korku kavramının nesnesi değil öznesi vardır. Nesneyle baş etmenin çeşitli yolları mevcuttur fakat özne ile baş etmek pek mümkün değildir. İnsanlar kapalı sitelerde yaşamayı tercih ediyorlar. İnsanlar İstanbul’un değişiminden kendilerini yalıtmak istiyorlar. Eskisi gibi diğer sınıflara tahammül etmek istemeyen insanlar üretiyoruz. Bu dünyaya ait bir sorun. Bu yalıtılma biçiminin de bir mimarlığı var.

4. Kaçmak
İstanbul metropol mimarlığını tartışıyorsak Bodrum’u tartışmamak olmaz. Aslında Bodrum diye bir yer yok. Bodrum İstanbul’un bir şubesi. Bodrum’daki mağazalar bile İstanbul’un birer şubesi. Bu durum çok Türkiye’ye özgü bir durum. Böylesine bir kaçış her türlü mimarlığı da yaratıyor.


Miniaturk 
Kaynak: wowTURKEY.com


5. Düşlemek
Metropol insanı tarihi temsili olarak algılıyor. Minicity adıyla Antalya’da yapılan Miniaturk benzeri alan iflas etti. Çünkü bu metropol insanına özgü bir şey. Metropol insanının tarihsellikle ciddi bir problemi var. Bu dünyanın her yerinde olan bir şey. Örneğin Las Vegas tamamen temsiller üzerinden yapılanan bir kent. Bunlardan rahatsız olmak yerine bazen gülüp geçmek bazen de araştırma yapmak lazım."
Konuyla İlgili Linkler
YorumlarYorum Sayısı: Henüz hiç yorum yapılmamışBütün yorumları forumda okuyun!
Bütün yorumları forumda okuyun!
Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.