Mecidiyeköy’de, Ali Sami Yen Stadı’nın bitişiğindeki eski Tekel likör fabrikasının arsası 269.4 milyon dolara Kiler grubuna satıldı. Bu satışta metrekare başına ödemede Türkiye rekoru kırıldı. Ne yazık ki sadece arsa ve arsaya ödenen fiyata bakılıyor.

Oysa likör fabrikasının binası arsasından daha da değerli. Bu bina, sadece Türkiye için değil, dünya sanat-mimarlık tarihi için de korunması gereken bir eser.

Bu binanın mimarı Robert Mallet Stevens (1886-1945) Art-Deco döneminin çok çok ünlü bir mimarı, tasarımcısı ve yazarı. C.R. Mackintosh ve J. Hoffman’dan etkilenen ve 1925 yılında Paris’te düzenlenen Dünya Sergisi’nde Fransız pavyonunu da çizen Stevens, ünlü mimar Le Corbusier’nin de arkadaşı.

Mimarlık tarihinde, onu ünlü kılan anıtsal yapılar listesinde “1931 İstanbul-Mecidiyeköy Turkish Monopoly Liquer Factory“ binası da yer alıyor.

“Mecidiyeköy Likör ve Kanyak Fabrikası” Atatürk’ün direktifleriyle Fransız uzmanlar tarafından kurulmuştu. Fransız uzmanlar 1939 yılına kadar fabrikada çalıştı. Fabrikada Tekel’in ünlü likörleri ve Fransız kanyağıyla rekabet eden kanyağı yapılırdı.

Mimarı çok önemli mimar
Fabrikanın, kurulduğunda 48 dönüm arazisi vardı. 1960’ta 13 dönüm arazisi üzerine Ali Sami Yen Stadı yapıldı. Çevre yolları yapılırken 11 dönüm arazi Karayolları’na devredildi. 24 dönüm arazi kaldı. Bu arazinin içindeki fabrika binaları 4.600 m2 alanı kaplar.

Vefa Zat, İstanbul Ansiklopedisi’nde 1940’lı yıllarda fabrika bahçesinde likör yapımında kullanılan adaçayı, nane, kekik gibi tonik nebatlar ile gül yetiştirildiğini anlatır. Fabrikanın karşısındaki yolun başında bir Hamidiye suyu çeşmesi bulunduğundan söz eder.

Likör fabrikası, “fabrika binası ve arsa” olarak değil de, sadece “arsa olarak” satıldı. Satışla ilgili tartışmalarda ne yazık ki anıtsal yapı olan fabrika binasının korunmasından söz edilmiyor da sadece “asırlık” ağaçların korunmasından söz ediliyor.
Ümit edilir ki, arsa için yüksek bir bedel ödeyen Kiler grubu, mimar Mallet Stevens’in anıtsal binasını, mimari özelliklerini değiştirmeden koruyarak değerlendirir. Çünkü bu anıtsal bina sadece o arsa için değil, İstanbul için ve Türkiye için çok önemlidir. Belki şimdilerde bizde çok az kişi mimarlığa, tasarıma, bu alanlarda isim yapmiş kişilerin eserlerine önem veriyor ama... Dünyada bunlara önem veren çok. Eğer olan az sayıda anıtsal yapıyı yıkmaz veya onarırken şekillerini rezil etmezsek, ileride bizde de bu tür yapıların önemi anlaşılır.

Bina korunmalı
Kiler grubunun temeli, baba Kiler’in 1981 yılında Bitlis’te açtığı bakkal dükkânıyla atıldı. Şimdilerde Migros, Carrefoursa ve BİM’den sonra Türkiye’nin 4’üncü büyük perakende zincirine sahip. Ümit, Nakit ve Vahit Kiler kardeşler gruptaki şirket sayısını 22’ye ve yıllık ciroyu 770 milyon YTL’ye yükselttiler. Grup Levent’te, Sabancı Kuleleri karşısında 261 metre ile Türkiye’nin en yüksek binasını yaptırıyor. 200 milyon dolara tamamlanacak binadaki 174 konutun, metrekaresinin 6-11 bin dolardan alıcı bulduğu söyleniyor. (Açık anlatımıyla, 200 metrekarelik bir dairenin fiyatı 2.2 milyon dolar)

Kiler grubu, likör fabrikasının bina ve arsasının metrekaresini 11.364 dolardan satın aldı. Arsa büyüklüğünün 6 katına kadar inşaat yapabilecek. Demek ki, inşaatın her metrekaresinde yaklaşık 2 bin dolar arsa payı olacak. İnşaat için de metrekareye bin dolar harcanırsa, metrekaresi 3 bin dolara mal olacak binayı 6-11 bin dolardan satma şansını elde edecek. Hayırlı olsun. Kârı daha da bol olsun.

Bizim derdimiz, ne kadar para kazanacağında değil. Ricamız, fabrikanın anıtsal binasını koruyarak yapılacak binayı arsanın arka tarafına dikmesi... Bizden hatırlatması. Ünlü mimar Mallet Stevens’in ismi ve binası yaşarsa, yapılacak binanın talebi ve fiyatı da katlanır.