İstanbul’un “Dünya Kültür Mirası” listesinden çıkarılıp çıkarılmayacağını belirleyecek olan Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) heyetinin inceleme raporu, Dünya Mirası Komitesi’nin Kanada’nın Québec kentinde yaptığı 32. toplantıda görüşüldü. Komite, raporda dikkat çekilen eksikliklerin tamamlanması konusunda İstanbul’a 2009’a kadar süre verdi ve İstanbul’la ilgili nihai kararı 33. toplantıya bıraktı. Toplantı öncesi UNESCO heyeti yeniden İstanbul’a gelerek yapılan çalışmalar ve eksikliklerin giderilip giderilmediğine ilişkin bir rapor hazırlayacak. UNESCO heyetinin son raporunda İstanbul’la ilgili dikkat çekilen noktalar şöyle:

1- Sulukule yenileme projesine eleştiri
Raporda, Sulukule’deki yenileme projesinden “bölgenin soylulaştırılması” olarak bahsediliyor. Projenin, Sulukule’nin özgün sakinlerinden arındırılıp daha varlıklı bir kesimin oturumuna açılmasının hedeflendiği anlatılıyor. Raporda özetle şöyle denildi: “Proje uzun bir zamandır burada yerleşik olan Roman topluluğun, şehrin geleneksel müzisyenlerinin yerlerinden edilip şehrin batısına gönderilmesini içermektedir. Romanlara özgü tek katlı avlulu evlerin yerini, bölgenin mevcut kentsel dokusunu kökten değiştirecek olan, yüksek binalar alacaktır. Plan, 2 Kasım 2007’de Yenileme Kurulu’nca kabul edilmiş ve tescilli yapı sayısı, anıtlar da dahil, 22’den 44’e yükseltilmiştir. Proje tartışmaya neden oldu. Heyet, koruma, sosyal gereksinimler ve yerel toplulukların kimliğinin dengelendiği bir çözümün bulunmasını önermektedir.”

2-Haliç Köprüsü için süre verildi
Projesi Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş tarafından hazırlanan Haliç Metro Geçiş Köprüsü de raporda eleştirilen çalışmalardan. Köprü ayaklarının en önemli Osmanlı anıtı olan Süleymaniye’nin görsel bütünlüğünü olumsuz etkileyeceğine dikkat çekilen raporda, köprü gibi büyük altyapı çalışmalarında, önceden etki değerlendirme planlarının hazırlanması gerektiğine işaret ediliyor.

Projenin yenilenmesi için 1 Şubat’a kadar da süre veriliyor. Raporda, Dünya Mirası Alanı’ndaki büyük ölçekli yeni yapılaşmaların etki değerlendirme çalışmaları yapılmadan başlanılması da eleştiriliyor.

3-Surlar için yanlış malzeme seçilmiş
Roma ve Bizans surları ile Tekfur ve Anemas’taki surların restorasyon çalışmalarını eksik bulan heyetin raporunda, surlardaki çalışmalarda malzemenin yanlış seçildiği ve bazı noktalarda aşırı restorasyon yapıldığı belirtiliyor. Dünya Miras Alanı yönetiminin henüz hazır olmamasına da dikkat çekilen raporda, “Dünya Miras Alanı yöneticisinin yalnızca üç ay önce bu göreve atandığı anlaşılmaktadır, dolayısıyla heyet Dünya Mirası’nı koruma yönündeki düzenlemelerin etkinliğini değerlendirememiştir” deniliyor.


4-Four Seasons’a iki yönlü değerlendirme
Raporda Sultanahmet’teki tarihi kalıntılar üzerinde yapılan Four Seasons ek otel inşaatıyla ilgili olarak iki yönlü bir değerlendirme yer alıyor. Ek otel inşaatının etki değerlendirme çalışması yapılmadan başlamasından üzüntü duyulduğu ifade ediliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın etki değerlendirme çalışmasını yapacak bir heyet oluşturduğu ancak raporun henüz komiteye sunulmadığına da dikkat çekiliyor. Öte yandan, inşaat nedeniyle yapılan kazı sonrasında arkelojik kalıntıların erişilebilir hale gelmesi ve sergilenecek olması da olumlu bulunuyor. İnşaatın, alanı minimum düzeyde etkileyecek şekilde yürütüldüğünü vurgulayan heyet, yaptığı ziyarette inşaatına başlanılmayan üçüncü yapının tarihi alana görsel etkisinin olabileceği uyarısını da yapıyor.

5-Yıkılan binalar yeniden yapılsın
Süleymaniye’de koruma altına alınan ve restore edilen ahşap binaları gezen heyetin raporunda, bölgede Büyükşehir Belediyesi’nin şirketi KİPTAŞ tarafından 9 binanın yasal olmayan bir şekilde yıkıldığı belirtildi. Yıkılan binaların geçmişteki fotoğraflarına da raporda yer verildi. Raporda, yıkılan binaların orijinal malzeme ve mimarisiyle yeniden belediye tarafından yaptırılması istendi. Heyet aynı şekilde Zeyrek’te bulunan 4 tarihi ahşap binanın Fatih Belediyesi’nce yıkıldığını da kayda geçirdi. Heyet, Süleymaniye ve Zeyrek’teki sivil mimari örnekleri olan tarihi binalardaki eskime ve yıkımların devam etmesini eksiklikler arasında arasında gösterdi.

6-Turizm ve trafik planı hazırlanmalı
Tarihi yarımadanın görsel bütünlüğünün korunması için bir tampon bölge oluşturulmasının önemine dikkat çekilen raporda, tampon bölgede Eyüp, Galata, Boğaz’ın ön görünüm alanları ve Prenses Adaları’nın da bulunması önerildi. Raporda ayrıca miras alanıyla ilgili turizm ve trafik planının hazırlanması istendi. Belediyeler ve devlet kurumları arasındaki koordinasyon eksikliğinin bulunduğu ve özellikle yapılaşmanın denetlenmesi aşamasında kurumsal eşgüdümün sağlanamadığı da kaydediliyor.