Vakıflar Genel Müdürlüğü, yurtdışındaki vakıf eserlerini koruma altına alacak. Müdürlük, 26 Şubat 2008'de onaylanan Vakıflar Kanunu'nda yer alan 'Yurtiçi ve yurtdışındaki eski vakıf eserlerini muhafaza ve ihya etme' maddesine dayanarak Osmanlı coğrafyasındaki tarihî yapıları restore edecek.
Bunun için Dış İlişkiler Daire Başkanlığı'nı kuran Vakıflar Genel Müdürlüğü, 'Osmanlı Coğrafyasındaki Her Şehirde Bir Eser' projesi ile Balkanlar'dan Ortadoğu'ya, Kırım'dan Afrika'ya birçok şehirdeki eseri restore edecek.
Osmanlı'nın hüküm sürdüğü 28 ülkede her şehirden bir simge eseri restore edeceklerini söyleyen Vakıflar Genel Müdürü Yusuf Beyazıt, "Dış İlişkiler Daire Başkanlığı bünyesinde eser tespit çalışmalarına başladık. İlk etapta Yunanistan, Bulgaristan, Bosna ve Kosova gibi yakın ülkelerdeki vakıf eserlerinin onarımını yapacağız." diye konuştu. Üç ay içerisinde başlaması planlanan projede ilk sırayı 1455 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından Kosova'da kesme taştan inşa ettirilen ve günümüzde harap bir vaziyette bulunan Fatih Camii alacak. Restorasyon çalışmaları, Cezayir'den Libya'ya, Bulgaristan'dan Yunanistan'a, Macaristan'dan Suudi Arabistan'a, Irak'tan Suriye'ye kadar uzanacak.
Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu da, Yunanistan, Bulgaristan başta olmak üzere tüm Osmanlı coğrafyasında bulunan vakıf eserlerinin büyük sıkıntı ve tahribat içinde olduğuna dikkat çekti. Halaçoğlu, "Ülkemizde bile restorasyon konusunda büyük sıkıntılar yaşanıyor. Bu konuda çok hassas davranmak gerekiyor. Orijinaline uygun restorasyon yapılmalı. Eğer bu yapılabilirse yurtdışındaki eserlerin restore edilmesi çok önemli bir proje olacak." dedi. Yurtdışındaki tarihî Türk eserlerinin belirlenmesi amacıyla 1998'de Devlet Planlama Teşkilatı öncülüğünde bir çalışma başlattıklarını kaydeden Halaçoğlu, şunları söyledi: "Bu çerçevede Balkanlar, Ortadoğu, Afrika, Macaristan, Avusturya, Kırım ve Orta Asya'ya gönderdiğimiz uzmanlarca şu ana kadar 5 bin eser tespit ettik. Yurtdışındaki Türk eserlerinin çoğu bakımsızlıktan yok olmak üzere. Örneğin Prizren'de Sultan Mehmet Camii var. Bu camiden geriye sadece minberinden küçük bir kısım kalmış. Bazen gazino haline getirilmiş camiler, bazen de tamamen depo olarak kullanılan eserler var. Genel itibarıyla içler acısı. Osmanlı hakimiyetinde bulunan üç kıtada, hâlâ Türkiye'nin ilgisini bekleyen mabet, köprü, bedesten, han, kervansaray ve çeşme gibi binlerce vakıf eseri bulunuyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün bu eserleri onarıp eski görkemlerine kavuşturmaya çalışması olumlu bir adım."
Balkanlar'da Osmanlı izleri taptaze duruyor
Bulgaristan: Mustafa Paşa Köprüsü, Eski Zağra Hamza Bey Camii, Yanbolu Eski Camii Yunanistan: Girit Hanya Yeni Çeri Ağası Camii, Atina Fethiye Camii, Selanik Musa Baba Türbesi Romanya: Dulçeşti Küçük Tatlıcak Camii, Maçin Mestan Ağa Camii, Mecidiye Camii Makedonya, Üsküp: Hasan Paşa Hamamı, Mustafa Paşa Camii, Vardar Köprüsü Kosova: Priştina Fatih Camii, Prizren Sinan Paşa Camii, Prizren Namazgah Bosna Hersek: Blagay Halveti Tekkesi Arnavutluk: Ethem Bey Camii ve Saat Kulesi Macaristan: Budapeşte Gül Baba Türbesi, Peçevi Yakovalı Hasan Paşa Camii, Sgetvar Sultan Süleyman Camii Suudi Arabistan: Medine Anberiye Mescidi, Medine Harem-i Şerif, Medine Kübra Mescidi Lübnan: Beyrut Baabda Çeşmesi, Beyrut Sultan Abdülhamid Çeşmesi, Trablus El-Tel Saat Kulesi Mısır, Kahire: Aksungur Camii, M. Ali Paşa Camii, Sinan Paşa Camii