Sydney'deki Teknoloji Üniversitesi'nden bir grup bilim adamı, dünya nüfusunun üçte birinin oturduğu kerpiç evleri depreme dayanıklı hale getirecek bir teknik üzerinde çalışıyor. Ucuz ve kolay olan bu teknik başarılı olursa, Orta ve Güney Amerika, Orta Asya ve Hindistan'daki deprem bölgelerindeki evlerin güçlendirilmesinde kullanılabilecek.

Deprem yalnızca modern beton evleri değil, dünya nüfusunun üçte birinin oturduğu geleneksel kerpiç evleri de yıkıyor veya hasar veriyor. Sözgelimi 2001 yılında El Salvador'u sallayan iki depremde 110.000'den fazla kerpiç ev yıkılmıştı.

Avustralya, Sydney'deki Teknoloji Üniversitesi'ne bağlı Altyapı Araştırmaları Merkezi'nden Bijan Samali'nin liderliğindeki bir bilim kurumu, varolan kerpiç evleri depreme dayanıklı bir hale getirmek için ucuz ve basit bir yöntem geliştirdi.

Kerpiç tuğlalar güneşte kurutulmuş çamurdan yapılır. İçlerinde genellikle saman bulunan bu çamurlara üretim aşamasında bazen kum da ilave edilir. Samali ve ekibi kerpiç evleri güçlendirme çalışmalarına tuğlaların içine matkapla delik açarak başladılar. Daha sonra bu deliğin içinden tercihen polipropilen gibi dayanıklı bir malzemeden yapılmış bir sicim geçirerek halka oluşturdular. Ve bu deliklerin içini çamurla doldurdular. Çamur kuruduğu zaman sicim sabitlendi ve böylece dışarıdaki dikey bambu destekleri bağlamakta kullanılabildi. Bambu dikmelerin sıklığı, evin dış duvarı boyunca her yarım metrede birdi. Daha sonra bambu dikmeleri yatay tellerle birbirlerine bağladılar.

"Bambular depreme dayanabilecek kadar esnek, kerpiç yapıyı bir arada tutacak kadar da sağlamdır. Büyük bir depremde kırılsa bile bambu parçalara ayrılmaz" diye konuşan Samali'nin ekibinden Dominic Dowling, güçlendirilmiş kerpiç ev maketlerin dayanıklılığını ölçmek için deprem masasından yararlandı. Geleneksel yöntemlerle yapılan evlerin maketleri, El Salvador'daki depremlerin yüzde 75 büyüklüğünde bir sarsıntıya maruz kaldıkları zaman ciddi hasar gördü. Oysa aynı büyüklükteki bir sarsıntı, desteklenmiş maketlerde hasar oluşturmadı. El Salvador depremlerinin büyüklüğünün yüzde 100 ve yüzde 125 büyüklüğündeki simülasyonlar, güçlendirilmiş ev modellerinde yalnızca küçük hasarlar meydana getirdi.

Deprem mühendisliği araştırmaları, binaların sağlamlaştırılması işleminde genellikle ileri teknoloji içeren yaklaşımlara öncelik verir. Ve bu araştırmalar çoğunlukla gelişmiş ülkeleri hedef alır. Yoksul ülkelerdeki geleneksel yöntemlerle inşa edilmiş evleri sağlamlaştırma yolunda gerçekleştirilmiş az sayıda çalışma da başarısızlıkla sonuçlanmaya mahkûmdur, çünkü kullanılması gereken malzeme ve teknikler çoğunlukla ortalama bir vatandaşın mali sınırlarını zorlar niteliktedir. Sözgelimi bugüne dek uygulanması önerilen yaklaşımlar -duvarların içine dikmeler yerleştirmek veya tahta kirişler eklemek- pahalıya çıkan yöntemlerdir.

Güney Avustralya, Adelaide Üniversitesi'nden inşaat mühendisi Michael Griffith, "Bu evlerin pek çoğu gecekondu tarzı, insanların usta kullanmadan kendi olanaklarıyla yaptıkları evlerdir. Bu yeni teknik çok büyük bir uygulama potansiyeli içeriyor. Özellikle Güney ve Orta Amerika'da, Orta Asya ve Hindistan'da da bu yöntem kullanılabilir" diyor.

Kaynak. New Scientist, 9 Temmuz 2005