Mersin-Akkuyu’da kurulacak Türkiye’nin ilk nükleer santral inşaatı ve işletimi için açılan ihaleye teklif veren tek firma, yerli ortağı Park Teknik olan Rus Atostroyexport oldu. İhaleye 6 zarf geldi. Ancak 5 firmanın zarfından teşekkür yazısı çıktı.
Mersin Akkuyu’da kurulması planlanan Türkiye’nin ilk nükleer santralı için yarışma dün gerçekleştirildi. Türkiye’nin uzun zamandır beklediği bu ihale için 13 firma şartname almasına karşın TETAŞ’a 6 zarf ulaştı. Bu zarflardan Suez Tractebel (Fransa-Belçika), Unit Investment N.V. (Hollanda), Ak Enerji (Türkiye), AECL Atomic Energy Of Canada Limited (Kanada) ve Hattat Holding’in (Türkiye) teşekkürleri çıkarken, tek teklif Atomstroyexport-Inter Rao-Park Tekni (Ciner Grubu) Ortak Girişim Grubu’nun zarfından çıktı.
Teklifin içeriği bilinmiyor
TETAŞ Genel Müdürü Hacı Turan Gökkaya, yaptığı açıklamada Rus Atostroyexport grubunun teklifinin TAEK tarafından değerlendirileceğini, kararın da kamuoyu ile paylaşılacağını açıkladı. Teklifin içeriğine dair ise bir açıklama yapılmadı. Gökkaya’nın sonuçları açıklamasının ardından basın dışarı çıkarılarak teklif dosyasının açılması da tartışma yarattı. Verilen bilgilere göre kapalı teklif usulüyle yapılan ihalede Rus şirketi Atostroyexport’un ikinci zarfı, yani Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) ölçütlerine uygunluk belgeleri TAEK’e gönderilecek.
15 gün değerlendirilecek
Bu aşamadan sonra TAEK daha önceden belirlenen teknolojik ölçütlere göre gelen tek teklifi değerlendirecek. Uygun bulup bulmadığını en geç 15 gün içinde TETAŞ’a bildirecek. Şirket TAEK’ten olur alırsa ardından ihalenin ikinci oturumu gerçekleştirilecek. Bu oturumda TAEK’ten olur alan teklif sahibinin, fiyat teklifini içeren ve bu süre boyunca açılmadan TETAŞ’ta saklanmış olan üçüncü zarf açılacak.
Teklif olumlu bulunursa
Üçüncü zarfta nükleer santralda üretilecek elektriğe kamu 15 yıl alım garantisi verdiği için, bu sürede TETAŞ’ın santralı kuracak şirketten satın alacağı elektrik için verilen fiyat teklifi bulunacak. TETAŞ Yönetim Kurulu teklifi uygun bulursa onay için Bakanlar Kurulu’na gönderecek. Bakanlar Kurulu kararı onaylarsa şirket Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan lisans alıp santralı kurma işlemlerine başlayacak. Kamu elektriğe 2031 yılına kadar 15 yıl sürecek alım garantisi verdiği için santralın en geç 2015’te devreye alınması gerekecek.
Tek teklifli ihale olur mu
Ancak şu aşamada gündeme gelen konulardan biri de tek teklifle bir ihalenin yapılıp yapılmayacağı. Enerji Bakanlığı’nın önümüzdeki günlerde bunun kararını vermesi bekleniyor. Turan Gökkaya’nın verdiği bilgiye göre ihalede tek teklif gelmesinin iptal gerekçesi değil.
İhalede kim ne yaptı?
AECL Atomic Energy Of Canada Ltd. (Kanada) Teşekkür mektubu verdi.
Itochu Corporation (Japonya) Sadece şartname aldı.
Vinci Construction Grand Projets (Fransa) Sadece şartname aldı.
Suez Tractebel (Fransa-Belçika) Teşekkür mektubu verdi.
Atostroyexport (Rusya) Tek teklifi sundu
KEPCO (Güney Kore-Türkiye) Sadece şartname aldı.
China Nuclear Power Components Co. (Çin) Sadece şartname aldı.
Unit Investment N.V. (Hollanda) Teşekkür mektubu verdi.
Hacı Ömer Sabancı Holding (Türkiye) Sadece şartname aldı.
Alsim-Alarko Sanayi Tesisleri (Türkiye) Sadece şartname aldı.
Hattat Holding (Türkiye) Teşekkür mektubu verdi.
RWE (Almanya) Sadece şartname aldı.
Ak Enerji (Türkiye) Teşekkür mektubu verdi.
Sabancı: Takvim yeterli değildi
İhale sonrasında bir açıklama yapan Sabancı Holding, teklif vermeyişinin nedenini şöyle açıkladı: "Türkiye’nin artan enerji talebinin karşılanması için nükleer enerjinin gerekliliği yönündeki inancını sürdürüyoruz. Son derece hassas ve detaylı çalışma gerektiren, ülkemiz açısından güvenlik ve risk konularının en üst düzeyde önem taşıdığı nükleer santral ihale süreci için verilen takvimin, Sabancı Holding’in uygun bir teklif oluşturulması için yeterli olmamasından kaynaklanmaktadır."
Küresel dalga ve garanti sıkıntısı firmaların kararlarını etkiledi
Uzun zamandır beklenen nükleer santral ihalesine tek teklifin gelmesi, aslında sürpriz olmadı. İhalenin hemen öncesinde şartname alan şirketlerin, küresel dalga ortamında kredi bulma sorunu yaşandığı ve garantilerin yeterli olmadığına ilişkin sıkıntılarını dile getirdikleri biliniyordu. 13 şartname satılan Mersin Akkuyu’da nükleer santral kurulması ihalesinin soru iletme devresinde şartname alan 11 şirketten 6’sı ihale ile ilgili sıkıntılarını aktarmışlardı. Bu firmalardan 4’ü de ihalenin en az 6 ay ertelenmesini istemişti. TETAŞ alım garantisi verilmesine rağmen bu büyüklükteki bir projeye finansmanın sağlanabilmesi için öncelikle Hazine Garantisi verilmesi istenmişti. Uluslararası finans kuruluşlarınca kabul görecek proje dokümanlarının oluşturulması gerekli olduğu, özellikle tesis döneminde veya santral üretime başladıktan sonra yaşanabilecek olası bir durdurma (mahkeme kararı, hükümet politikası değişikliği gibi) neticesinde o güne kadar yapılan yatırımın akıbetinin ne olacağının açıklığa kavuşturulması gerekliliği vurgulanmıştı.
Park Enerji’nin ikinci nükleer başvurusu
Rus Atomstroexport ve Inter RAO ortaklığında yer alan Ciner Grubu’na bağlı Park Holding, 2007’de Mersin Akkuyu’da nükleer santral kurmak için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) başvurmuştu. O tarihte nükleer santral kurmak için ilk kez başvuruda bulunan firma olan Park Holding, 1600 megavat kurulu gücünde bir santral kurmak üzere üretim lisansı almak için başvurmuştu. Böylece Şirket, dün yapılan ihale koşullarının aksine devletten herhangi bir alım ve fiyat garantisi istemeden üreteceği elektriği piyasaya ve piyasada oluşacak fiyatlardan satmayı kabul etmişti. EPDK ise yeni tebliğ gerektiğini belirterek Park Enerji’nin yaptığı bu başvuruyu iade etmişti.