Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin (ODTÜ) İstanbul için geliştirdiği “sokaktan tarama” yöntemine göre gözleme dayalı dört-beş parametre kullanılarak, binaların deprem riski belirlenebiliyor. Eğitimli gözlemcilerce, kat sayısı, ağır çıkma, yumuşak kat, yapı kalitesi gibi unsurların ele alındığı inceleme, bir bina için ortalama 10 dakika sürüyor.

Yöntem, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin İstanbul Deprem Masterplanı Projesi çerçevesinde, Fatih, Zeytinburnu ve Küçükçekmece’de kullanıldı, ikinci etapta da Bahçelievler, Bayrampaşa ve Güngören ilçelerinde uygulanacak.
Proje danışmanı ODTÜ’den Prof. Dr. Haluk Sucuoğlu, “Kademeli Değerlendirme” yönteminin esas alındığını belirterek, bunun zaman ve maliyet açısından büyük tasarruf sağladığını kaydetti. Sucuoğlu, oldukça basit parametreler ile yüzde 80 doğruluk payının yakalandığını açıkladı. Tüm binaların tarandığını ve yüksek riskli olanların belirlendiğini kaydeden Sucuoğlu, ikinci aşamada da bu binaların içine girilerek, taşıyıcı sistem ile ilgili bilgilerin derlendiğini söyledi.

Apartmanlar Benzer
Türkiye’de, betonarme apartmanların “depremlerdeki yetersizlikleri”nin bölgeler arasında pek fazla değişiklik göstermediğini göz önüne alan ODTÜ’lü araştırmacılar, 1999 Marmara ve Düzce depremlerinin ardından bölgede bulunan bine yakın hasarlı binayı inceledi ve yapı özellikleri ile deprem performansları arasındaki ilişkileri saptadı, istatistiksel model oluşturdu.

Güvenlik Skoru Oluşturuluyor
Yöntem, bir-altı katlı betonarme binalarda, belediyece hazırlanan ayrıntılı zemin özellikleri dikkate alınarak, Marmara Denizi’nde olması beklenen 7,5 büyüklüğünde depreme göre uygulanıyor. Derlenen verilerden her bina için bir “güvenlik skoru” hesaplanıyor. Bu skorlara göre binaların deprem şiddetine, zemin özelliklerine ve benzer yapıların geçmiş depremde gözlenen performanslarına bağlı olarak risk öncelikleri belirleniyor. Sucuoğlu, Türkiye’de hasar derecesini belirleyen en önemli faktörün “kat sayısı” olduğuna dikkat çekerek “Çünkü deprem tasarımına sahip olmayan binalarda artan kat sayısı ile orantılı olarak artan yatay yükler, bunu karşılamak için gerekli olan kapasite artışı ile dengelenmez” dedi.