Dünyanın dört bir yanını etkileyen ekonomik krizin etkileri giderek daha büyük boyutlara erişirken, kentlerin yaşanan ve giderek derinleşen bu krizden nasıl etkileneceği, yaşanan çöküşün kentsel mekanlara ne şekilde yansıyacağı merak ediliyor, tartışılıyor. Konuya ilişkin kafa yoran ve dert edinenler tarafından yapılan değerlendirmelerde, kentlerde krizin en çok etkileyeceği yerler arasında alışveriş merkezlerinin bulunduğu belirtiliyor.

Bu etkilenme, hiç kuşkusuz aslında bu mekanlardan alışveriş yapacak olan kentli halkın yaşanan krizden olumsuz yönde etkilenmesi ve bu etkilenmenin alışveriş merkezlerine yansıması anlamına geliyor. Tabi ki bu durum aynı zamanda, kentteki tüm ekonomik yaşamın da bu gelişmeden etkilenmesi anlamına geliyor.

Ancak, son yılların ithal modası ve küresel sermayenin ülkemize yapışmış vantuzları olan alışveriş merkezlerinin yaşanan krizden etkilenecek yerlerin başında sayılmasının en önemli nedeni, işin ölçüsünün kaçmış olması ve yaşanmakta olan alışveriş merkezi enflasyonundan kaynaklanıyor.

Özellikle İstanbul ve Ankara başta olmak üzere, büyük kentlerimizde birbiri ardına açılan alışveriş merkezlerinin sayısında ciddi bir enflasyon yaşanıyor. İstanbul’da 100’ü geçtiği söylenen farklı büyüklüklerdeki, bir bölümü devleşen alışveriş merkezlerinde, küresel markaların adı altında yüzlerce küçük işletme yer alıyor.

Geçen zaman içinde batan, kapanan işyerleri nedeniyle terk edilmiş dev mekanlara dönüşme olasılığı bulunan alışveriş merkezlerinin, böylesi bir gelişme sonrasında hangi amaçla kullanılabileceği de şakayla karışık en çok tartışılan konulardan.

Derinleşen ekonomik kriz öncelikle bu küçük işletmelerin, daha sonra bu işletmeler aracılığıyla mallarını pazarlayan üretici şirketleri ve son olarak da bu işletmelerden topladığı kiralarla giderek daha da büyüyen şirketleri, fonları, alışveriş merkezlerinin hissedarlarını etkileyecek.

Henüz yaşanmamış, yalnızca belirtileri gözlemlenen ve beklenen gelişmeler, bugünden sonra da çokça tartışılan konular arasında yer alacak. Ancak, bugünlerde basında ve ilgili çevrelerde, yaşanan krizden etkilenecekleri, kapanmaların yaşanacağı, boşalmaları durumunda ortaya büyük sorunların çıkacağı konuşulan alışveriş merkezlerinin birbiri ardına açılmalarından kaynaklanan sorunlar, çok daha vahim, çok daha önemli olduğu halde her nedense hiç konuşulmuyor.
Diğer ticaret mekanlarının, geleneksel çarşılarda dükkanlarda ayakta kalmaya çalışan esnafın, ilk darbeyi bu alışveriş merkezleri ile yediği, ortaya çıkan ekonomik krizin bu mekanlar açısından, ilk darbenin üstüne gelen yeni ve öldürücü bir başka darbe olacağı hiç dikkate alınmıyor.

Konuya ilişkin görüşlerini dile getirenler, alışveriş merkezlerinde kiraların azaltılmasından başlayarak bir dizi çözüm önerisini dillendirirken, “kriz bizi etkilemez” anlayışını dillendiren iktidar da dahil, hiç kimsenin kentlerin diğer bölümlerindeki esnafın sorunlarına yönelik kafa yormadığı görülüyor.

İstanbul’un imparatorluklar görmüş geleneksel çarşılarının, birbiri ardına açılan ve sayıları 100’ü geçen alışveriş merkezlerinden nasıl etkilendiğini, kaç işyerinin iflasa sürüklendiğini, kapanıp tarih olduğunu sorgulamayanlar, tümüyle rant hesaplarına dayanan alışveriş merkezi enflasyonuna kayıtsız kalanlar her nedense bugün telaşlanıyorlar.
Ankara’nın önemli gelişme aksları olan Eskişehir ve İstanbul yolları üzerinde ve çevresinde her gün bir yenisi açılan alışveriş merkezlerinin Ulus’u, Kızılay’ı nasıl etkileyeceğini tartışmayanlar, bugün henüz açılmamış alışveriş merkezlerinin derdine düşmüş durumdalar.

RTÜK Başkanı gibi, sıradan devlet memuru olan ortaklarının, kısıtlı maaşlarından arttırdıklarıyla (!) edindikleri hisselerinin zarar görmesinin üzüntüsü mü oluşan telaşın nedeni? Yoksa küresel sermaye deyip geçtiğimiz sahipler arasında, telaşlanmanın üst düzeyde yaygınlaşmasına neden olacak başka tanıdık yüzde 3’ler yüzde 5’ler mi var?
Yeni fenerler ortaya çıksa ve ortalığı aydınlatsa da, hangi ülkesini seven, kentini seven Türk vatandaşlarını ter bastığını bir öğrensek.