İç pazarda daralma yaşayan inşaat sektörü, bankaların teminat mektubu vermekte zorluk çıkarması nedeniyle yurtdışındaki iş fırsatlarını da kaçırma tehlikesiyle karşı karşıya. Müteahhitler, kamu bankalarının teminat mektubu vermesinin sağlanmasını istiyor.

Türkiye’de milli gelir içindeki payı yüzde 4-5 seviyesinde olan, GSMH içindeki payı yüzde 30’ları bulan ve istihdam yaratmada önemli bir sektör olarak nitelendirilen inşaat sektörü, küresel krizle birlikte 2008’de ciddi bir kriz yaşıyor.

Bankacılık sektörünün yurtdışında müteahhitlik hizmeti veren şirketlere krizin belirsizliği nedeniyle teminat mektubu vermemesi, Türk firmalarının bir çok ihaleyi kaybetmesine neden oluyor. Yurtiçinde 2006 ve 2007 yıllarında büyük bir patlama yaşayan ve büyüme performansı yüzde 60’lara çıkan inşaat sektörünün, 2008’in ilk çeyreğinde yüzde 3.1, ikinci çeyreğinde yüzde 0.9 olan büyüme oranlarının dördüncü çeyrekte eksiye düşmesi bekleniyor.

Davet Edilmedik
Bu yıl yurtiçi konut balonunun patlamış olmasından kaynaklanan ciddi bir kriz yaşadıklarını dile getiren Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, “Sektördeki kriz, küresel mali krizden çok önce ortaya çıktı ve artarak bugüne geldi. Geçen yıl 19.5 milyar dolar olan yurtdışı müteahhitlik işlerinin bu yıl 25 milyar dolar olmasını bekliyoruz. Ekim 2008 itibariyle Türk müteahhitlerinin 70 ülkede gerçekleştirdiği proje sayısı 5000’e, uluslararası iş hacmi ise 125 milyar dolara ulaştı. İnşaat sektörü her zaman kriz dönemlerinden çıkmakta yararlanılan bir sektör olmuştur. Hükümet, çeşitli sivil toplum örgütleriyle kriz tedbirlerini konuşmak üzere biraraya geldi. O toplantılarda sektörün öneminden ve yavaşlamasından bahsedildi ama sektörün temsilcileri oraya davet edilmedi” dedi. Yurtdışındaki bankaları kanalıyla sektöre kredi veren İş Bankası, Akbank, Finansbank gibi bankaların artık kendilerini aramadıklarını söyleyen Eren, belirsizlik nedeniyle bankaların yeni kredi teklifinde bulunmadığını ifade etti. Ekonomi yönetiminin sektör temsilcileriyle biraraya gelmesi gerektiğini belirten Eren, bir kriz toplantısı yapılarak, bankacılık sektörü temsilcileri, BDDK ve Hazine yetkililerinin de katılmasının faydalı olacağını kaydetti.

Bankalar Oyalıyor
Bankaların ‘teminat mektubu vermiyoruz’ demek yerine ‘yönetim kurulu dört beş ay toplanmayabilir’ dediğini kaydeden Eren, “Daha fazla iş almaya, istihdam yaratmaya, ihaleye girebilmek için geçici teminat mektubuna ve ihaleyi aldıktan sonra kati teminat mektubunu almaya mecburuz. Çünkü başka türlü müteahhitlik yapmak mümkün değil. Türkiye’deki bankaların hiçbirinin hedge fonlarda parası batmadı, bankaların sermaye yapısında bu krizde sorun yaşanmadı. Neden bu kadar ürkek davrandıklarını anlayamıyoruz. Uzun vadeli kredi bulamadıkları için bu durum fonlamayı zorlaştırıyor. O nedenle biraz daha geride duruyorlar” dedi.

Eren, şöyle devam etti: “Teminat mektuplarının geri dönmeme oranı yüzde yarım. 1 milyar dolarlık iş alınması halinde, yüzde 6-10’u arasında yani 100 milyon dolarlık teminat mektubu gerekiyor. Geri dönmeme riski olan miktar 1 milyon dolar. Alınan risk bu kadar küçük.”

Kamu Bankaları Devreye Girsin
Bu aşamada kamu bankalarının teminat mektubu vermesinin sağlanabileceğini öneren Eren, “Ziraat Bankası’nın Bosna Hersek’te bankası var. İki ülke arasındaki ticaret hacmi nedir ki? Ama bu banka, Libya’da bir şube açsa, orada iş yapan Türk firmalarının hepsi tüm ticari faaliyetini o şube üzerinden yapabilir. Türklerin Libya’da aldığı iş miktarı 4 milyar dolar. Kamu bankalarının teminat mektubu vermesi yönünde bir adım atılmalı. Gerekli kanuni düzenlemeler yapılarak, özel bankaların verdiği temimat mektuplarına Eximbank garantisi getirilebilir” diye konuştu.

Fırsat Ayağımıza Geliyor Ama Biz Kaçırıyoruz
Geçtiğimiz günlerde Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım başkanlığında 70 kişilik bir müteahhit grubuyla Libya’yı ziyaret ettiklerini dile getiren Erdal Eren, burada 160 milyar dolarlık iş hacmi potansiyeli bulunduğunu tespit ettiklerini söyledi.
Eren, temasları sırasında 12 Türk firmasının teminat mektubu bulamadığı için ihalesini kazandıkları işlere başlayamadıklarını öğrendiklerini belirterek, “Hatta bir tanesini teminat mektubunu bulabilmesi için bir yıldır beklettiklerini söylediler. Türklerin oradaki kazanımlarının ve iş yapabilme potansiyelini kriz ortamında avantaja çevirebiliriz. Libya’da 2009’da devrimin 40’ıncı yılı ve bir sürü projeyi devreye sokacaklar. Fiyatına bakmadan ihaleleri veriyorlar ama biz bunları kaçırıyoruz” dedi.