Yaklaşık 2 sene önce gündeme gelip uykuya bırakılan İstanbul’a 3. havalimanı projesi, geçtiğimiz hafta tekrar canlandı. Düşünülen yer ise Silivri. Milyarlarca dolara mal olabilecek bu proje konusunda görüşlerimi sizlerle paylaşmak isterim. Köşemizi sürekli takip eden okuyucularımız yaklaşık 1,5 yıl önce konuyu incelerken “Acaba gerçekten böyle bir talep veya ihtiyaç var mı?” sorgulamamızı hatırlayacaktır.
Şu an İstanbul’da, yap-işlet-devret modeli ile 2020 yılına kadar TAV gibi bir marka tarafından işletilecek Atatürk ve işlet-devret modeliyle 2028’e kadar ISG gibi bir uluslararası konsorsiyumun işletmesine ihale edilmiş Sabiha Gökçen olmak üzere iki farklı havalimanı mevcut. Açıkçası 3. bir havalimanı hususunun gündeme gelmesini tuhaf buluyor, vizyon ve matematikle bağdaştırmakta güçlük çekiyorum.
Atatürk Havalimanı’nın kapasitesi yıllık 35-40 milyon yolcu civarında seyrediyor. Sabiha Gökçen ise gelecek yıl devreye girecek yeni terminal ile yılda 25 milyon yolcu kapasitesine erişecek. Üstelik Sabiha Gökçen’de yakında gündeme gelecek simültane paralel pist (aynı anda iki pistten iniş kalkış) sayesinde kapasitenin yılda 50-60 milyon yolcuya çıkacağı öngörülüyor. Şu anda İstanbul’da her iki havalimanının ağırladığı toplam yolcu sayısı 31-32 milyon, gelen turist sayısı ise 6-7 milyon civarında.
Bir yandan IATA diğer yandan ACI gibi uluslararası havacılık kuruluşlarının ekonomik resesyondan dolayı sektörel beklentilerini minimize ettiklerini haykırdıkları bu dönemde, havayolu ulaşım kapasitesi yılda 60-65 milyon yolcu olan bir şehirde toplam 30-35 milyon yolcu ağırlanırken üçüncü bir havalimanının, matematiği açıklanmadan bu şekilde gündeme gelmesini sizler anlayabiliyor musunuz?
Maliyeti En az 3 Milyar Euro!
İstanbul’a yapılacak bir havalimanı, istimlak bedelleri dahil olmak üzere en az 3 milyar Euro’luk bir yatırım anlamı taşır. Sıfırdan inşa edilecek bu havalimanının kapasitesi en az 60 milyon yolcu/yıl olmalıdır.
Son yıllarda ülkemizde havacılık deyimi ile ‘greenfield project’ inşa edilmiş tek uluslararası havalimanı Sabiha Gökçen, doğru bir yatırımdır çünkü İstanbul’un Büyüme Master Planı’na uygundur ve şehir dışında yer almaktadır. 2001’de hizmete giren havalimanının plan, proje ve master plan olarak evveliyatı ise 1987’ye uzanmaktadır. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bizzat yönettiği bir yatırım olmakla beraber ancak 14 yılda açılabilmiş, istimlak dahil 3,5 milyon kapasite ile maliyeti o dönemin bedeli ile 780 milyon dolar olmuştur. Temmuz 2007’de özelleştirilirken 25 milyon kapasiteye ulaşması ve 20 yıl işletilmesine karşılık 1 milyar 932 milyon Euro bedelle ihale edilmiştir. Bu verileri 3. havalimanının ne kadara mal olabileceği hususunda herkesin matematiksel bir fikri olması açısından paylaşmak istedim.
Peki, İstanbul’un yeni bir havalimanına ihtiyacı olur mu? Bence en az 20-25 yıl daha olmaz. Çünkü Atatürk ve Sabiha Gökçen mevcut talebe pekala cevap verebilir. Ancak 2020 sonrası Atatürk Havalimanı’nın büyük sıkıntıları doğabilir. Şehir içinde bulunduğu için AB gürültü yönetmelikleri açısından problemleri olacaktır. Bu nedenle 2020 sonrası için Çorlu’ya taşınmak bir alternatif olabilir. Çorlu’da şu anda Hava Kuvvetleri açısından yedek hüviyetinde bir havalimanı mevcuttur. İlave yatırımlarla topraktan bir havalimanı inşa edilmesi yerine, daha ekonomik bir bütçe ile Atatürk Havalimanı’na alternatif oluşturulabilir. Tabii ki bu durumda Çorlu Havalimanı’nın da adı Atatürk Havalimanı olarak değiştirilmelidir. Şayet teknik ve askeri nedenler imkan tanımıyor, bu proje gerçekleşemiyor ise o zaman yetkililer Dubai’de çok yakında açılacak olan 6 simültane paralel piste sahip 120 milyon yolcu/yıl kapasiteli ‘Jebel Ali’yi örnek almalıdır. Böylece İstanbul’un hava trafiği en az 2050 yılına kadar emniyete alınır.