Milas'a 15 kilometre uzaklıktaki, tarihte Karyalılar'ın önemli ticaret merkezlerinden olan Hydai Kenti'nin yer aldığı Damlıboğaz Köyü Muhtarı Mehmet Çoban (50) 1 Aralık'ta evinin bahçesine foseptik çukuru açtırmak için Müze Müdürlüğü'ne başvurdu. Bölge arkeolojik SİT olduğu için müze yetkililerinin denetiminde başlanan foseptik kazısında kaya mezara rastlandı. Çalışma durdurulup Müze Müdürü Erol Özen'e haber verildi. Foseptik için bahçenin diğer bölümünde kazı başladı. Ancak orada da bir kaya mezara rastlanınca, çalışmalar durduruldu.
Özen, arkeologlar Bahadır Berkaya ve Hande Savaş ile yedi metre uzunluğunda, dört metre genişliğinde ve bir metre 20 santimetre yüksekliğindeki mezarlardan birinde çalışma başlattı. İlk mezardan, soylu bir aileden 12 iskelet, ölenlerle gömülen seramik kaplar, şarap kadehleri, kandiller, yağdanlıklar, çeşitli takılar, av malzemesi bulundu. 2 bin 700 yıllık ayin kaplarının üzerindeki desen ve renklerinin bozulmadan kalması arkeologları şaşırttı. Bir bölümü Çoban'ın evinin altında kalan mezarın kurtarılması için çalışmalar titizlikle sürüyor.
Döneme ışık tutacak
Müze Müdürü Özen, iki mezarın kendilerini şaşırttığını belirterek, şunları söyledi:
"Mezarlar, ilk kez açılıyor. Mezarın girişi ve içi dar olduğu için çoğu zaman çökerek ve sürünerek çalışabiliyoruz. İki mezarda M.Ö. 7. yüzyıla ait. Geç Geometrik Dönem mezarları, ilk kişiler gömüldükten sonra en az 100-150 yıl kullanılmış. Kemikler ve seramikler üst üste. En az 12 kişinin iskeleti ve eşyaları var. Bunlar belgelendikten sonra yavaş yavaş kaldıracağız. Bir yandan da mezarın gömü tekniğini, geleneklerin ne olduğunu anlamaya çalışıyoruz. İçeride bulduğumuz iskeletler ve mezarın içindeki süs eşyaları, kaplar ve diğer eserlerden günün yaşam şartları hakkında önemli ipuçları elde edeceğimizi sanıyorum. Ayrıca kaplar üzerindeki işçilik Karyalılar'ın o dönemdeki ustalıklarını ortaya koyuyor. Çalışmaların uzun sürecek, jandarma mezarların başında 24 saat nöbet tutuyor. Damlıboğaz'da bulduğumuz eserlerin bir benzeri sadece Sadberk Hanım Müzesi'nde var."
Muhtar Çoban şaşkın
Bahçesinde kaya mezarları çıkınca şaşkına dönen Muhtar Mehmet Çoban, evin dedesinden babasına, ondan da kendisine kaldığını belirterek, "Yıllarca kültür hazinesinin üzerinde oturmuşuz. Mezarlar bulununca foseptik hayal oldu. Ancak, bir taraftan da çok önemli bir tarihi buluntuyu ortaya çıkardık. Sevineyim mi, üzüleyim mi bilemiyorum" diye konuştu.