TSMD Ödül Töreni
Kaynak: TSMD
TSMD'nin 2008 Çalışma Raporu'ndan edindiğimiz bilgiye göre, TSMD 2008 Mimarlık Ödülleri'nin verilmesi sürecinde TSMD Genel Kurulu tarafından seçilen Ödül Kurulu, Yeni Ödül Yönetmeliği'ne göre TSMD Onur Ödülü'nü Nesrin ve Affan Yatman'a verdikten sonra TSMD Mimarlık ve TSMD Proje Yönetim (olumlu ve olumsuz) dallarında üçer, TSMD Basın Yayın dalında üç ve TSMD Mimariye Katkı dalında ise beş olumlu adayı belirledi. Adayların, üyelerin oylaması için Yönetim Kurulu'na gönderilmesiyle 18 Ocak 2009 tarihinde başlayan oylama, 21 Ocak 2009 Çarşamba günü sona erdi ve kazanan liste aşağıdaki şekilde açıklandı:
TSMD Onur Ödülü: Nesrin - Affan Yatman
TSMD Mimarlık Ödülü: Erkut Şahinbaş - Doğramacı Ali Sami Paşa Camii
TSMD Proje ve Yönetim Ödülü: ODTÜ Teknokent
TSMD Basın ve Yayın Ödülü: National Geographic Channel - "Mega Yapılar"
TSMD Mimariye Katkı Ödülü
Haluk Alatan (Kent Planlaması)
Ali Terzibasoglu (İnşaat Mühendisliği)
Ayhan Razgat (Tesisat Mühendisliği)
Mehmet Yurdakul (Elektrik Muhendisliği)
Faruk Malhan (Mobilya ve Eşya Tasarımı)
TSMD Mimarlık Ödülü (Olumsuz Kategoride): Yeni Uygulanan Adalet Bakanlığı Yapıları
TSMD Proje ve Yönetim Ödülü (Olumsuz Kategoride): Ankara Büyükşehir Belediyesi
TSMD Ödül Töreni
Ödül adaylarının açıklandığı 18 Ocak 2009 tarihinden itibaren başlayan süreçte bazı TSMD üyelerinin ödüllerle ilgili çeşitli itirazlarının olduğunu öğrenmemiz üzerine konunun detayları hakkında farklı kişilerden bilgi almak istedik. Bu amaçla ilk olarak sorularımızı TSMD Üyesi Celal Abdi Güzer'e yönelttik:
Aslı Canbal Özdemir: TSMD'nin 2008 Mimarlık Ödülleri için aday belirleme ve oylama yöntemi hakkındaki görüşünüz nedir?
Celal Abdi Güzer: Mimarlık ödüllerinin özellikle Türkiye gibi mimarlığın yeterince konuşulmadığı, tartışılmadığı ülkelerde çok önemli olduğunu, mimarlığı tanıtmak, mimarlık değerlerini kamuoyu ile paylaşmak için çok önemli bir işlev üstlendigini düşünüyorum. Benzer biçimde TSMD gibi Türkiye mimarlık pratiğine birinci elden sahip çıkma sorumluluğunu üstlenmiş bir derneğin de ödül vermesini anlamlı buluyorum. Ancak ödüller kurumsallaştıkça değer kazanır. Özellikle TSMD 2008 Ödülleri'nin, derneğin ödül programına yönelik kurumsallaşma sürecini sorgulamaya açık bırakan bir yapı barındırdığını düşünüyorum. Bu konudaki düşünce, saptama ve eleştirilerimi Dernek Yönetim Kurulu'na da ilettim. Bu yazıda özetle ödüller, ödül adayları ve ödül adayları ile ödül adayı oldukları kategoriler arasındaki süreklilik incelendiğinde ödülün amacı ve bugüne kadar temsil ettiği kurumsal yapı ile örtüşmeyen, derneğin ve ödül programının saygınlığını sorgulamaya ve tartışmaya açık bırakacak bir seçki oluştuğunun gözlendiğini, benzer biçimde ödül adaylarının örneklenme ve sunuş biçimlerinde de eksikler ve çelişkiler olduğunu vurguladım.
Doğramacı Ali Sami Paşa Camii, Erkut Şahinbaş
Sorunuza gelecek olursak öncelikle adaylar genel kurul tarafından yetkilendirilen bir alt kurul tarafından belirlenmekte, bazı kategorilerde doğrudan ödül verilirken bazı kategoriler dernek üyelerinin oylamasına sunulmaktadır. Kurul dernek dışından da destek alarak bir çalışma gerçekleştirmekte ve ödül adaylarını saptamaktadır. Ancak bu sene yapıları tartışmak ve oylamak üzere yeterince süre (yönetmelikte öngörülen) sağlanmamış, nitekim yaklaşık 30 imzalı dilekçe ile bu duruma ve ödül sürecine itiraz edilmiştir. Bu, derneğin aktif üye sayısı gözetildiğinde azımsanmayacak bir rakamdır. Ancak bence asıl sorun adayların kategorilerle eşleştirilme biçimlerine ve aday seçilme gerekçelerinin sunuşlarına yöneliktir.
ACÖ: Ödüller için belirlenen kategori başlıkları, 3 kategoride "olumlu ve olumsuz" şeklinde aday gösterilmiş olması ve her kategori için belirlenen adaylar hakkındaki görüşleriniz nedir?
CAG: Kategorilerde temel olarak bir sorun bulunmamakla birlikte, bu sene eklenen "olumsuz" ödül kategorilerini doğru bulmuyorum. Şüphesiz bu tür ödüller de verilebilir. Ama bu daha popülist ortam ve kurumların işidir. Örneğin sinemada verilen en kötü oyuncu ya da en kötü senaryo ödülleri Oscar'ın bir alt başlığı olarak değil, ayrı bir salonda ayrı bir etkinlik olarak programlanır. Böylelikle Oscar'ın ağırlık ve ciddiyeti zedelenmez. Öte yandan olumsuz ödül vermek, Oscar'da olduğu gibi "işin şakasının" peşinde değilseniz, daha ciddi bir araştırma gerektiren bir çabayı zorunlu kılar. Örneğin olumsuz ödülün gerekçeleri burada yapıldığı gibi birkaç gazete haberine dayandırılamaz ve arka planında ciddi bir açıklama ve tartışma barındırmak zorundadır. Tabii TSMD örneğinde ödül kategorilerini jüri belirlememektedir. Bu nedenle bu durumu sadece jürinin oluşturduğu bir sorun gibi sunmak haksızlık olur.
TSMD Ödül Töreni
2008 adaylarına gelecek olursak, şüphesiz Nesrin ve Affan Yatman'a verilen Onur Ödülü hakedilmiş, tartışmaya açık olmayan bir ödüldür. Mimarlığa katkı dalında da yan dallarda etkinlik gösteren meslek üyelerinin öne çıkarılmasının TSMD yapısı için uygun olduğunu düşünüyorum. Ancak bu adaylardan bazılarının 1990 yıllarında kalan özgeçmişlerinin sunulmasını, özellikle son yıllarda yaptıkları katkıların görülmemesi nedeni ile, bir sunuş eksikliği, bu kişilere karşı yapılmış bir haksızlık olarak görüyorum. Mimarlık ödülüne gelince burada değerlendirme kurulunun Türkiye'nin ve özellikle kendi dernek üyelerinin birikimlerine yönelik olarak ciddi bir haksızlık yaptığını düşünüyorum. Üç adaydan biri (sanıyorum 15 küsur yıl önce) Umut İnan tarafından tasarlanmış olan Tekel İkiz Kuleleri'dir. Bu yapıların nitelikli, duyarlı tasarım örnekleri olduğu, Umut İnan'ın da bu tür bir ödüle aday olabileceğine yönelik hiçbir kuşkum olmamakla birlikte neden bu yapıların 2008 yılı adayı olarak sunulduğunu anlamakta güçlük çekiyorum. Benim jürinin sunuşunda yaptığım satır arası okumaları, Türkiye'de son onbeş yılda TSMD'nin kendi üyeleri de dahil, hiçbir mimarın daha nitelikli ya da eşdeğer niteliğe sahip yapı üretmediği hissini uyandırmaktadır. Bence bu doğru değildir. Seçici Kurul başta kendi üyeleri olmak üzere Türkiye'deki mimarlık birikimine haksızlık etmekte, onbeş yıllık üretimi görmezden gelmekte, daha önemlisi ödülün yıllar içinde tekrar ederek kazandığı güncel üretimi tartışmaya açma ilkesini boşa çıkarmaktadır. Ayrıca ödül komitesinin üç farklı ölçek ve işlev barındıran ve birbirinden farklı mimarlık anlayışlarını temsil eden, bu anlamda farklı değer ve önceliklerle öne çıkan, bu üç yapıyı aynı cümle ile sunmasını/tanımlamasını, yapıların değerlerini Ankara kenti ölçeğine ve mimari estetik çerçevesine indirgemesini doğru bulmuyorum. Yapıların tümü için: "Cumhuriyet dönemi tarihini barındıran, Ankara kentine, mimarlık estetiği açısından olumlu katılımları ve tutumları nedeni ile, önümüzdeki günlere örnek olacağı düşünülen alttaki eserin aday olarak gösterilmesine karar verilmiştir" denilmektedir. Bu indirgemeci tanım bir yandan ödül adayı olan yapılara yapılmış olan bir haksızlık olarak öne çıkarken, öte yandan ödül programının yapıları değerlendirirken kullanması gereken çok boyutlu değerlendirme ölçütlerini göz ardı etmektedir. Bu kategoride ayrıca bir yönetim kurulu üyesine ait yapının aday gösterilmesini (binayı çok değerli bulmakla ve aday olmasının tamamen tesadüfi olduğunu bilmekle birlikte) ilkesel olarak doğru bulmadığımı belirtmeliyim.
Yeni Uygulanan Adalet Bakanlığı Yapıları'na Bir Örnek
Olumsuz ödüllere gelince, burada aday olarak sunulan yapıların ve sunulma biçimlerinin doğru olmadığını düşünüyorum.
Pursaklar Yapılaşması olarak sunulan yaklaşım mimarlık tarihi ve eleştirisi içinde eklektik, kitsch, arabesk ve benzeri başlıklar altında incelenen farklı yapı tür ve yaklaşımlarını içeren, tekil bir tipolojiye ya da dile referans vermeyen bir genellik taşımaktadır. Sokaktaki insan için bu yaklaşımlar genel geçer bir kategori altında toplanabilir ama mimarlık mesleğini temsil eden kurumsal bir yapı içinde, hele ki (olumsuz) ödül söz konusu olduğunda, popüler değer sistemine dayalı genel geçer atıflardan kaçınmak gerekir. Aksi takdirde olumsuz ödül konusu yaptığımız yapıların konumuna düşeriz. Her ne kadar ödül başlığını temsil eden imajlar bir süreklilik ve bütünlük sunsa da burada kastedilen yapı türünü "Keçiören yapısı" diye tanımlamak en azından akademik olarak doğru değildir. Bu alan ve konu için birçok üniversitede yapılmış tez ve araştırma vardır. Bunlara derinlemesine bakıldığında örneğin Türkiye'de birçok başka bina, hatta dernek üyelerine ait bazı yapılar aynı sınıflama altında ele alınabileceği gibi, tersten gidildiğinde bu yapılarında kendi içinde farklılıklar içeren alt kategoriler içinde ele alınması olasıdır. Özetle ödül programında öne çıkaracağımız başlıkları seçerken aramızdaki sohbetlerde kullandığımız cümlelerin ötesinde eleştirel geçerliliği olan, tanımlayıcı çerçeveler sunmak zorundayız.
Şüphesiz bir üstte sunulan tartışma, Adliye yapıları için de geçerlidir. Öte yandan bu aday özelinde "uygulanan" vurgusu ile sunulan örneklerin sadece 3 boyutlu imajlardan (kaynağı ne olduğu belli olmayan) oluşması da manidardır. Bu imajların hangi aşamaya ait oldukları, "uygulanan" ürünleri temsil edip etmedikleri bilinmemektedir.
Burada üçüncü aday olarak gösterilen ve Türkiye'de "2. Konut Kooperatif Yapıları" diye tanımlanan kategorinin de tekil bir mimari karşılığı olmadığını düşünüyorum. Genel geçer bir kategori tanımlanarak olumsuzluk ödülü verilemez. Bu tür genellemeler olsa olsa gazetelerde, gündelik sohbetlerde yapılabilir. Türkiye'de Ağa Han Ödülü adayı olmuş, mimarlık tarihi yazımlarımda referans olarak kullanılmış çok sayıda 2. Konut ve Kooperatif yapısının varlığı unutulmamalıdır. Kastedilen bir tipin çok sayıda tekrarı ile üretilen ve bağlam farklılıkları gözetmeyen, özensiz konut üretimi ise bunun kooperatif dışı örnekleri olduğu gibi, 1. konut olarak yapılan örnekleri de çoktur.
Özetle bir mimarlık kurumunun sahip olması gereken eleştirel duyarlılık ve mesafeyi gözetmeksizin oluşturulan bu kategorilerin mimarlık içinde tekil ve bütüncül karşılıkları olmadığını, bu nedenle herhangi bir oylama ya da değerlendirmeye konu olamayacaklarını düşünüyorum. Kendi aramızdaki sohbetlerde öne çıkardığımız yakınmalarla, kurumsal bir mimarlık eleştirisi olarak altını çizdiğimiz olumsuzluk arasındaki farkın farkında olmamız gerekir.
Olumsuz Proje Yönetim Ödülü adaylarına gelince: Burada TOKİ ve Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin mimarlık mesleğini öne almayan uygulamalar içinde olduğu çoğumuz tarafından kabul görmektedir. Ancak bunun olumsuz bir proje yönetim ödülü olarak formüle edilme biçimini yeterli ve özenli bulmamaktayım. TOKİ ile ilgili olarak ciddi bir tartışma sunmak yerine rastgele biraraya getirilmiş gazete imajları ile yetinilmiştir. Benzer biçimde Ankara Büyükşehir Belediyesi uygulamaları ile ilgili olarak bir iki üye yazısı ve bunlara eklenmiş mahkeme kararları ile yetinilmiştir. Daha önce de vurguladığım gibi bu kendi kendimizi ikna etmek ve aramızdaki değerlendirmeler için yeterli olabilecek bir sunuştur. Ancak TSMD'nin kurumsal yapısını temsil eden bir ödül programının bir sunuşu olamaz. Ciddiye alınmasını, bu ödül aracılığı ile bir etki oluşturmayı istiyorsak ciddiyetle ele almalıyız.
TSMD Ödül Töreni
Mimarlar Odası konusu ise ayrıca ve hassasiyetle ele alınması gereken bir konudur. Burada olumsuz ödüle konu olan uygulama, yine başta vurgulanan geleneksel anlamı ile bir proje yönetimi konusu değildir. SMGM birçoğumuzun desteklemediği bir uygulama olmakla birlikte birçok TSMD üyesinin bu yönetmelik kapsamında büro tescil belgelerini yeniledikleri unutulmamalıdır. Ayrıca bu uygulamaya yönelik olarak dava açan ve kazanan üyemizin aynı zamanda ödül komitesi üyesi olması, bu ödülü kişiselleştirilmeye açık bırakmaktadır.
ACÖ: TSMD 2008 Mimarlık Ödülleri'nin sonuçlanmasının ardından kazanan listeyi nasıl değerlendiriyorsunuz?
CAG: Aslında bir önceki soru da kısmen bu soruyu da yanıtladığımı düşünüyorum. Burada önemli olan kazananlar listesinden çok yaşama geçirilen süreçtir. Süphesiz başta Onur Ödülü ve Erkut Şahinbaş'a verilen Mimarlık Ödülü daha önce de söylediğim gibi tartışmaya açık olmayacak ödüllerdir. Ancak "olumsuz" kategoride verilen ödüllerin ve sunulma biçimlerinin ödül programının saygınlığını ve ciddiyetini tartışmaya açık bırakacak bir seçki oluşturduğunu düşünüyorum. Bir de sizi de ilgilendirdiği için altını çizmeden edemiyeceğim kategori Basın ve Yayın Ödülü. Burada bir yandan bazı basın kuruluşları aday olarak gösterilirken aynı zamanda tüm basın kuruluşları mimarlığa olan ilgisizlik nedeni ile olumsuz ödüle aday gösterilmektedir. Bu bir iç çelişki değil midir? Radikal Gazetesi'nin mimarlık ve tasarım eki vermeğe başladığı, Cumhuriyet Gazetesi'nin mimarlığa geniş yer ayırdığı, Arkitera Mimarlık Merkezi'nin inanılmaz bir çaba ile web yayıncılığı yaptığı bir ortamda böyle genel geçer bir başlıkla ne hedeflendiğini anlamak olanaksızdır. Ödülün National Geographic kanalına verilmiş olmasına da "ilginç" demekle yetineceğim.
National Geographic Channel
Özetle, burada tartışılması gereken ödüller ya da ödüllerin kime verildiği değildir. Ama adayların ve sürecin temsil ettiği anlayış ve bunların tartışma ortamına sunuluş biçimleri ödülün kurumsallaşma süreci ve saygınlığına yönelik temel belirleyicilerdir. Bu anlamda 2008 ödüllerinin TSMD Ödülleri'nin kurumsallaşma sürecini kesintiye uğrattığını düşünüyorum.
TSMD Yönetim Kurulu Üyesi İlhan Selim Kural ise sorularımızı şu şekilde yanıtladı:Aslı Canbal Özdemir: TSMD 2008 Mimarlık Ödülleri'nin verilmesinde başvuru, nominasyon gibi diğer bazı yöntemler yerine bu yöntemin tercih edilmiş olmasındaki etkenler nelerdir? Oylamaya katılan üye sayısı ve çeşitli kategorilerdeki adaylara verdikleri oy oranlarını öğrenebilir miyiz? Ödüller için belirlenen kategori başlıkları, 3 kategoride "olumlu ve olumsuz" şeklinde aday gösterilmiş olması ve her kategori için belirlenen adaylar hakkındaki görüşleriniz nedir?
İlhan Selim Kural: Serbest Mimarlar Dernekleri, Türkiye'de serbest çalışan mimarların üye olabildiği ve tüm serbest çalışan kesimi temsil eden mimarlık kuruluşlarıdır. Ankara'da Türk Serbest Mimarlar Derneği, İstanbul Serbest Mimarlar Derneği ve İzmir Serbest Mimarlar Derneği olmak üzere, tüzükleri aynı olan üç kardeş dernekten oluşmaktadır.
TSMD Ödül Töreni
Türk Serbest Mimarlar Derneği (TSMD) Mimarlık Ödülleri, 1992 yılından beri aralıksız olarak her iki senede bir verilmektedir. TSMD Mimarlık Ödülleri'nin amacı, TSMD Ödül Yönetmeliği'ne göre:
"...Türkiye'de mimarlık mesleğinin uygulamasında, mesleğin gerektirdiği ölçülere ulaşılması konusunda uğraş veren, buna yönetim ya da çabaları ile olanak sağlayan, eserleri ile yapıtların tüme ulaşımına katkıda bulunan, tarihi ve tabii mirasımızın değerlendirilmesinde çaba harcayan, mimarlık eserlerini oluşturan estetik, teknik, ekonomik ve bilimsel öğelerin tartışılması yolu ile sonucu topluma maleden, etik, estetik ve akılcı çabaları teşvik etmektir."
Bu seneki ödül adayları, TSMD Yönetmeliğine uygun olarak, Onur Ödülü, Mimarlık Ödülü, Basın Yayın Ödülü, Proje Yönetim Ödülü ve Mimariye Katkı Ödülü dallarında tek Seçici Kurul olan Ödül Kurulu tarafından belirlenmiş, belirlenen adaylar daha sonra web sitemizde üyelerimiz tarafından oylanmış ve ödüller böylece sahiplerini bulmuştur. Belirli dallarda "Olumlu" ve "Olumsuz" adayların belirlenmesi de yönetmelikte bulunan bir husustur.
Seçici Kurul'un oluşumu, adayların belirlenmesi ve seçim süreci yönetmelikte açıkça belirlenmiştir. Yönetmelik, Genel Kurul tarafından oylanarak kabul edilmiş, Seçici Kurul üyeleri ise her iki senede bir Genel Kurul'da üyelerimiz tarafından isim teklif edilmek ve isimlerin oylanması sureti ile oluşturulmuştur. Çekirdek jüri üç kişidir; yönetimden bir üye ve TSMD dışından da bir jüri üyesi ilavesi ile beş kişilik bir Seçici Kurul oluşmuştur.
ODTÜ Teknokent
Seçici Kurul kendi seçim kıstaslarını, seçim sürecini ve metodolojisini belirlemekte tamamen bağımsızdır; jüri üyeleri yönetmelikte yazılı koşullara uygun olarak, kendi vicdan ve beğenilerinin yön vermesi sonunda adayları saptar. Bu subjektif bir seçimdir; başka kişilerden oluşan bir Seçici Kurul farklı adaylar belirleyebilir. Bu her mimari yarışma veya ödül mekanizması için geçerlidir. Ağa Han Ödülleri veya Ulusal Mimarlık Ödülleri de bu şekilde işlemektedir. Ancak TSMD Ödül Yönetmeliği'nde, hangi dalda, hangi ana kıstasların ışığında değerlendirmelerin yapılacağı, kısaca guiding principles diyebileceğimiz temel amaçlarla ile belirlenmiştir.
Örneğin, yönetmelikte TSMD Mimarlık Ödülü'nün gerekçesi: "Gerçekleştirdiği ve uygulama alanında örnek olarak gösterilebilecek mimari eserin, projelendirmeyi de kapsayan tüm süreçlerinde ortaya koyduğu mimari düzey ve hassasiyet, uyguladığı detay ve teknoloji, geliştirdiği sistemler, vb. nedenlerle, müellif mimarına verilmek üzere" şeklinde belirtilmiştir. Diğer gerekçeler TSMD'nin web sayfasında incelenebilir.
Oylamaya katılanların sayısının veya adayların kaç oy aldıklarının açıklanması söz konusu değildir. Önemli olan neticedir.
ACÖ: TSMD 2008 Mimarlık Ödülleri'nin sonuçlanmasının ardından kazanan listeyi nasıl değerlendiriyorsunuz?
İSK: Sonuçlar konusunda herhangi bir yorum yapmamın doğru olacağını düşünmüyorum; neticede bağımsız bir Seçici Kurul seçimini yapmış ve üyelerimiz de bu adayların arasından kendilerince uygun gördükleri isimlere oy vermişlerdir. Bu demokratik bir süreçtir ve beğensek de beğenmesek de hepimiz sonuçları saygı ile karşılamak zorundayız. Ancak şimdiye kadar her iki senede bir olduğu gibi, 2008 Ödüllerinin de başarı ile neticelendiğine inancım tamdır.
TSMD Ödül Töreni
Ercan Çoban ve Murat Artu'nun Görüşleri
Yine konuyla ilgili detaylı bilgi almak için sorularımızı yönelttiğimiz Ödül Kurulu Üyeleri'nden Ercan Çoban TSMD 2008 Mimarlık Ödülleri'nin Ocak 2007 tarihinde yapılan ve Genel Kurulca kararlaştırılarak yürürlüğe konulan "TSMD Ödül Yönetmeliği" Programı çerçevesinde ve aynı tarihli genel kurulda görevlendirilen Ödül Komitesi Üyeleri'nin özverili ve yoğun çalışmaları neticesinde gerçekleştiğini ve ödüllerin nasıl verileceği, verildiği ve Ödül Kurulu'nun gösterdiği ödül adayları için ölçütlerin özetle kısa ve öz olarak raporlanmış olup TSMD web sayfasında da yer aldığını belirtti.
Ödül Kurulu Üyeleri'nden Murat Artu ise 20 Ocak 2009 tarihinde Celal Abdi Güzer'le konu hakkında gerçekleşen bir yazışmalarını eklediği cevabında TSMD Ödülleri'nin nasıl verildiği ve verileceğinin TSMD web sayfasından incelenebileceğini, Ödül Kurulu'nun ölçütlerinin ise özetle, yine bu alanda yer aldığını belirterek bütün bu sayfaların kamuoyuna açık olduğunu, ancak ödüllerin belirlenmesine neden olan oy sayılarının kamuoyuna açık olmadığını, böyle olmasının sebeplerinden birinin Arkitera.com'da yayınlanacak haberin TSMD Ödülleri yorumunda kendini göstereceğini belirtti.
TSMD 2008 Mimarlık Ödülleri'nin verilmesi ve ardından gelen süreci farklı boyutlarıyla yansıtmak amacıyla yönelttiğimiz soruları değerli zamanlarını ayırarak yanıtlayan TSMD Üyeleri'ne teşekkür ediyoruz.
Bütün yorumları forumda okuyun!Bütün yorumları forumda okuyun!