Kaynak: fsm2009amazonia.org.br

Dünya Sosyal Forumu, neoliberalizme, emperyalist güçlerin yönetimindeki bir dünya fikrine karşı olan sosyal hareket ve organizasyonlar ile sivil toplum örgütlerinin bir araya geldiği bir etkinlik. Düşüncelerini ve deneyimlerini paylaşmak, demokratik bir ortamda tartışmak, öneriler geliştirmek ve harekete geçebilmek için gereken ağı oluşturmak amacııyla bir araya gelen topluluklar, ilk kez 2001 yılında düzenlenen Dünya Sosyal Forumu'ndan (DSF) sonra, neoliberal politikalara karşı yeni alternatifler geliştirmek üzere düzenli olarak bu başlık altında toplanmaya başladı. Çoğul ortamın ve çeşitliliğin şekillendirdiği DSF'nin, devlet ve parti oluşumlarıyla herhangi bir bağı bulunmuyor. Yeni bir dünya düzeni oluşturmak için tek merkezli yönetimin kaldırılmasını, çoklu merkezlere ait organizasyonlar arasındaki koordinasyonun sağlanmasını, yeni yönetim alternatifleri geliştirilmesini, daha demokratik ve birlikte hareket eden bir dünya için çalışan organizasyonların bir araya gelmesini teşvik etmeyi hedefleyen etkinlik, bir grup veya organizasyon olarak tanımlanmıyor ve dünya toplumlarının sözcüsü olma iddiası taşımıyor.

Yılda bir kez DSF'de bir araya gelen alternatif hareket yanlılarının, bu buluşma için İsviçre'nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'yla paralel bir tarih seçmiş olması rastlantı değil. Kapitalist olarak tanımladıkları organizasyona rakip olmak amacıyla düzenlenen etkinlik, Avrupa Sosyal Forumu, Asya Sosyal Forumu ve Ortadoğu Sosyal Forumu gibi bölgesel ve İtalyan Sosyal Forumu, Liverpool Sosyal Forumu ile Boston Sosyal Forumu gibi yerel veya ulusal forumların düzenlenmesini de destekleyen bir oluşum.

DSF'nin Geçmişi ve Oluşumu
DSF ilk kez, Ocak 2001'de Porto Alegre'de düzenlendi. Birçok alternatif küreselleşme grubunun katıldığı foruma, Brezilya İşçi Partisi hakimiyetindeki Porto Alegre yönetimi de sponsor oldu. Bunu takip eden 2002, 2003 ve 2005 yıllarında da aynı kentte düzenlenen DSF, Brezilya dışında ilk kez 2004'te, Hindistan'da gerçekleştirildi. Bunun ardından forum, Venezuela, Pakistan, Mali (Afrika) gibi birçok yerde de düzenlenmeye başladı.

Etkinlik, sivil organizasyonların bir araya gelme ve organize olma kabiliyetlerini ve bu birlikteliğin potansiyellerini gözler önüne sermesi açısından oldukça önem taşıyor. Farklı düşünceleri barındıran ve sorumlulukları paylaşarak yeni bir politik yaklaşımla bir araya gelen oluşumlarla henüz başlangıçta başarıya ulaşan DSF kapsamında, uluslararası bir konsey oluşturuldu ve bir Prensipler Tüzüğü hazırlandı. Tüzüğün ana fikri, neoliberalizme yeni alternatifler geliştirmeyi hedefleyen forumun kalıcı olmasını sağlamaktı. 2009 yılına gelindiğinde ise, bu tüzük çerçevesinde, tüm dünyada yerel, bölgesel ve tematik forumların düzenlendiği görülüyor. Bu gelişim sürecini belirginleştirmek amacıyla, 2008 yılında tüm dünya çapında bir seferberlik günü de düzenlendi.

Forum, komisyon mantığıyla çalışan ve 129 üyeli bir organizasyon olan Uluslararası Konsey tarafından düzenleniyor. Komisyonlar, Metodoloji, Yayılım, Stratejiler, Kaynaklar ve İletişim olarak gruplara ayrılıyor. Etkinlik, tüm dünya organizasyonlarına ait 16 temsilciden oluşan bir İletişim Grubu tarafından destekleniyor. Bu grup, Uluslararası Konsey ile komisyonları arasındaki ilişkileri düzenliyor ve Sao Paulo'daki bir ofisin desteğini alıyor.

DSF Prensipler Tüzüğü
İlk Dünya Sosyal Forumu'nu düzenleyen Brezilya organizasyonları komitesi, 2001 yılındaki ilk forumun sonuçlarının açıklanması ve beklentilerin netleşmesinin ardından toplanarak, bu girişimin devam etmesi için gerekli olan bir prensipler tüzüğü oluşturdu. Tüzük, şu maddelerden oluşuyor:

1. DSF, farklı bakış açılarını demokratik bir tartışma ortamında yansıtan, önerilerin formüle edildiği, deneyimlerin özgürce paylaşıldığı, neoliberalizme, kapitalizme ve emperyalizme karşı olan sivil grupların etkili girişimler için bir araya geldiği açık bir buluşma alanıdır. Katılımcılar, insanların kendi aralarında ve dünya ile verimli ilişkiler kurmasını sağlamak ve bu amacı güden bir dünya toplumu oluşturmak doğrultusunda hareket eder.

2. Porto Alegre'de düzenlenen ilk DSF, o zamana ve mekana özelleşmiş bir etkinliktir. Şu andan itibaren, forumda ilan edilen "Başka bir dünya mümkün" sloganının ışığında ilerleyecek kalıcı bir süreç oluşturulacak, sadece destekleyici bir etkinliğe indirgeneyemecek alternatifler aranacak ve geliştirilecektir.

3. DSF, bir dünya oluşumudur. Bu etkinlik kapsamında gerçekleştirilen tüm buluşmalar uluslararası boyuttadır.

4. DSF'de dile getirilen öneriler, büyük çok uluslu kurumlar, hükümetler ve bu oluşumlara hizmet eden uluslararası enstitüler tarafında yürütülen küreselleşme sürecine karşıt özellik taşır. Yeni bir küreselleşme yaklaşımına dayanan örgütlenmenin dünya tarihinde bir çığır açacağına inanır. Evrensel insan haklarını gözetmek, kadın ve erkek olmak üzere tüm ülke vatandaşlarına, çevreye; sosyal adalete, eşitliğe ve halkın hakimiyetine dayanan demokratik uluslararası sistemlere saygı duymak temel amaçlardır.

5. DSF, tüm dünya ülkelerinden sivil toplum örgütlerini bir araya getirir, ancak sivil toplumun sözcüsü olma amacını taşımaz.

6. DSF buluşmaları, bir DSF merkezine bağlı olarak yürütülmez. Buna bağlı olarak, hiç kimse / hiç bir oluşum forumun herhangi bir organizasyonunu yönetme otoritesine sahip olmayacaktır, bu yetki tüm katılımcılara aittir. Katılımcılar, belli bir düşünceyi savunan ve çoğunluğun fikrini yansıtan ortak bir karar alma yükümlülüğünde değildir, bu amaçla bir oylama yapılamaz, bu yolla alınan kararlar foruma bir kurum olarak uygulatılamaz.

7. Buna rağmen, tüm katılımcıların forum sırasında belirli kararları veya hareketleri bireysel veya toplu olarak savunma hakkı bulunmaktadır. DSF, savunulan tüm düşünceleri herhangi bir yönlendirme, kademelendirme, sansürleme veya kısıtlama olmaksızın, düşüncenin sahiplerinin adıyla yaymakla yükümlüdür.

8. DSF, çoğulcu ve çeşitliliğe dayanan, itirafçılığa ve particiliğe yer vermeyen bir oluşumdur. Bu yapı, anti merkezci bir yaklaşımla, yerel ve uluslararası ölçekte yeni bir dünya için çalışan tüm grupları bir araya getirmeyi hedefler.

9. DSF, her zaman çoğulculuğa ve farklılığa açık bir forum olarak, bu tüzükteki kurallara uydukları takdirde cinsiyet, etnik köken, kültür, jenerasyon ve fiziksel kapasite farklılıklarını da bünyesinde barındırır. Parti temsilcilikleri ve militer organizasyonlar foruma katılamaz. Devlet yöneticileri ve parlamento üyeleri ise, tüzüğü kabul etmeleri halinde bireysel olarak forumda yer alabilir.

10. DSF, ekonominin, kalkınmanın ve tarihin tüm totaliter ve kısıtlayıcı yaklaşımları ile şiddetin bir sosyal kontrol yöntemi olarak devletler tarafından kullanılmasına karşıdır. İnsan haklarına, gerçek demokrasi uygulamalarına, katılımcı demokrasiye, barış ilişkilerine; insanlar, farklı etnik gruplar ve cinsiyetler arasındaki eşitlik ve dayanışmaya saygı duymak esastır. Forum, tüm hükümdarlık ve bağımlılık oluşumlarını kınar.

11. Bir tartışma ortamı olarak DSF, kapitalizm hakimiyetinin mekanizmalarına karşı olan, bu hakimiyete karşı geliştirilen ve kapitalist küreselleşmenin ırkçı, cinsiyetçi ve çevreye zarar verici yaklaşımıyla tüm dünyada yarattığı dışlanma ve sosyal eşitsizlik problemlerini çözmeyi hedefleyen düşünceleri ve bu düşüncelerin sonuçlarının şeffaf bir biçimde yansıtılmasını destekler.

12. Deneyimlerin paylaşımını amaçlayan DSF, tüm katılımcılarının birbirini tanımasını ve karşılıklı anlayış göstermesini destekler.

13. Toplumsal hareketler ve organizasyonlar arasında yeni bağlar kurmak ve var olan bağları güçlendirmek isteyen DSF, dünyanın karşı karşıya olduğu dehümanizasyon sürecine ve yönetimler tarafından uygulanan şiddete karşı, şiddet kullanmayan toplumsal direnişi güçlendirmeyi amaçlar.

14. DSF, katılımcılarının, hareketlerini yerel ve ulusal düzeydeki konumlarda belirlemelerini destekler. Uluslararası bağlamda aktif katılım arar ve dayanışma içindeki yeni bir dünya yaratmayı amaçlayan çalışmaları global ajandaya dahil etmeyi hedefler.

DSF 2009 ve Kentsel Değişim

Ver-o-peso Bölgesi, Belém - Brezilya Kaynak: fsm2009amazonia.org.br

Dünya Sosyal Forumu, bu yıl 27 Ocak - 1 Şubat 2009 tarihleri arasında, Brezilya'nın Belém kentinde düzenlendi. Geçtiğimiz günlerde sona eren DSF'de ele alınan önemli konulardan biri, tüm dünyada etkili olan finansal krizin kent yaşamı ve insan yerleşimleri üzerindeki tehditleriydi. Arazi spekülasyonları, kentsel megaprojeler, ziraat sanayisi ile kamusal alanlar ve servislerin özelleştirilmesinin sosyal dışlanma ve çevresel felaketleri arttırdığının savunulduğu forumda, bu koşulların üretim kapasitesini, kalkınma fırsatlarını gasp ettiği ve bireyleri yaşam mekanlarından ayrılmaya zorlayarak kentsel - kırsal mekan ayrımını güçlendirdiğinin de üzerinde duruldu.

Kentlerde, sadece bu çekişmelerin değil, aynı zamanda "kentsel hakların" da görünür olması gerektiği önemli bir yaklaşım olarak dikkat çekti. Başka bir kent arayışından doğan bu "yeni kent hakkı", yanlış fakat baskın neoliberal güçlere karşı yeni bir alternatif niteliği taşıyor ve insan haklarının, sosyal eşitliğin ve çevresel sürdürülebilirliğin hüküm sürdüğü bir ortam yaratmak için çalışan organizasyonlara bir araya gelme fırsatı yaratıyor. Bu bağlamda DSF, kent kavramının geçirdiği değişimlerin ve bu değişimlere yönelik alternatiflerin ele alınacağı, fikirlerin dile getirileceği ideal bir ortam olarak tanımlandı. DSF 2009'a katılan ve aralarında kentsel organizasyonların bulunduğu oluşumlar, birçok noktada ortak kararlara imza attı. Bu kararlardan bazılarını şu şekilde sıralamak mümkün:

- Zorla tahliye işlemlerinin yapılmadığı, strüktürel kent reformu düşüncesine dayanan "Kent Hakkı" yaklaşımını desteklemek ve tanıtmak gerektiği,

- 2010 yılında Rio de Janeiro'da düzenlenecek Dünya Kentsel Forumu'da, katılımcıların UN-Habitat kapsamında da aktif görev alabilmeleri için gerekli demokratik ortamın hazırlanması,

- Dünya Kentsel Forumu'nun hazırlanmasında ve gelişiminde "Kent Hakkı"nın yer alması gerektiği.

DSF'nin kapanış programında ise, iklim değişiklikleri, insan hakları, iletişim ve koordinasyonun yanı sıra ekonomik krizin de ele alındığı ve deneyimlerin paylaşıldığı bir dizi toplantı yer aldı.