İstanbul'un 2010 Avrupa Kültür Başkenti olarak ilan edilmesinin ardından kentte bulunan tarihi eserlerin restorasyonuna ayrı bir önem veren Büyükşehir Belediyesi, bu amaçla 2007 yılında Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüğü'nü (KUDEB) kurdu. İstanbul'da tarihi eser evleri, çeşmeleri ve Darül-kurraları onaran İstanbul Büyükşehir Belediyesi Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüğü (KUDEB) çalışmalarına son sürat devam ediyor. Bugüne dek Zeyrek'te Parmakkapı Sokak ve Süleymaniye'deki Ayrancı Sokak'ta yer alan tüm tarihi eser evleri restore eden KUDEB aynı zamanda Türkiye'nin en büyük tarihi bina inceleme laboratuarını kurdu.
Başkanlığını Mimar Şimşek Deniz'in üstlendiği KUDEB bugün Süleymaniye'de eski Anıtlar Kurulu binasında hizmet veriyor. Eski eserlerde koruma, uygulama ve denetleme yapan birimin uygulama kısmında İstanbul'da yer alan bir kısmı anıt eser bir kısmı da sivil mimarlık örneği kırk bin tarihi eserde deformasyonlar takip ediliyor. UNESCO tarafından dünya miras alanı olarak ilan edilmiş olan Süleymaniye, Zeyrek ve Sulukule'de uygulama çalışmaları yapılıyor. Bu kapsamda şu ana kadar sivil mimarlık örneği otuz bir ahşap ev restore edildi, on yedi adet çeşme, türbe ve darül-kurrada restorasyonlar tamamlandı. KUDEB'in ayrıca onarım izin belgesi verme hakkı var. Tarihi yapıların onarılması için gerekli prosedürler konusunda bina sahiplerine danışmanlık hizmeti veren Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüğü binaların aslına uygun olarak restore edilip edilmediklerini denetliyor. KUDEB ikinci derecede tarihi eserlere onarım izni vermede yetkili. Birinci grup tarihi eserlerde ise (cami, medrese, saray) ilgili Anıtlar Kurulu'na danıştıktan sonra izin belgesi verilebiliyor. İzin kapsamında ise bugüne dek üç yüz yetmiş binaya onarım izni verildi. Böylece sit alanlarında yer alan tarihi eserlerin restorasyon süreci de hızlanmış oluyor.
Tarihi Bina Sahiplerine Danışmanlık Yapıyor
Koruma Kurullarındaki prosedürler yüzünden senelerce restorasyon izini alamayan vatandaşlar KUDEB'den son derce memnun. Vatandaşlar evlerini tek tek restore ederek şehrin tarihi yüzünü yeniden gün yüzüne çıkarmaya başladılar. Böylece virane halinde senelerce durup sonunda meçhul yangınlarla kül olan tarihi evlerin makus kaderi değişmiş oldu. Tarihi evlerde restorasyon izinlerin geçmiş dönemlerde 1 yıla yakın sürerken, müdürlük gerekli belgeleri tamamlayan bina sahiplerine en geç bir hafta içinde yenileme izni veriyor. KUDEB'in projeleri kapsamında bugüne dek Süleymaniye Tarihi Evler Onarım programında Ayrancı Sokak'ta yedi tane bine restore edilmiş. Farklı bir demografik yapıya sahip olan sokakta tarihi dönüşüm projesi ile, Güneydoğu'dan gelen dokuz çocuklu bir aile, İstanbul Üniversitesi profesörü ve Norveçli bir kişi komşuluk yaparak, farklı sosyal konumlardaki insanlar bir sokak paydasında buluşmuş oldu. Müdürlüğün çalışmaları Zeyrek Camii çevresinde de olanca hızıyla devam ediyor. On iki yapıda bitirilen çalışmalarda Zeyrek'te de Parmaklık Sokak kazanılmış. Fakat çarpık yapılaşmaya yeni düşen bu sokakta tarihi dokunun sürekliliği yok. Bu neden ciddi istimlak gerekiyor. KUDEB tartışmalarıyla gündemden hiç düşmeyen Sulukule'de bugüne dek iki ev onarmış. Bu evlerin haricinde bölgede bulunan yedi ev aslına uygun olarak, eski dokuyu tamamen kaybetmeden restore edilecek.
Eski Esere Teşhis ve Tedavi
KUDEB'in çalışmaları tarihi eserlerin onarımının yanı sıra hizmet verdiği binada kurduğu Restorasyon ve konservasyon laboratuarlarında, tarihi binalardan alınan ahşap veya taş numuneler inceleniyor ve binaya yönelik bir restorasyon rotası çiziliyor. Konservasyon laboratuarlarında ayrıca bu yapılara malzeme analiz raporları da hazırlanıyor. Laboratuara gelen numuneler üzerinden ilk olarak eski eserlerdeki rahatsızlık tespit ediliyor. Daha sonra ise bu rahatsızlık hangi müdahale yöntemiyle giderilebilir diyerek, bunun araştırma sürecine giriliyor. Yani eski esere teşhis ve tedavi bu bina hastanesinde uygulanıyor. Eğer binalardan çıkan eski malzemeler konservasyonla dönüştürülebiliyorsa malzemeler yeniden kullanılabiliyor fakat çürümüşse aynı ağaçtan ve aynı ölçülerle restorasyon için malzeme üretiliyor. Laboratuar aynı zamanda bir enstitü olarak da hizmet veriyor. İstanbul'un tarihi envanterini çıkarmayı planlayan müdürlük bunun için kütüphane ve140 bin dosyalık kompakt bir arşiv de kurarak kentin tarihi eserler bilgi sistemini oluşturuyor. Envanterin 2010 yılına kadar hazırlanması planlanıyor. Eğitim çalışmalarına ağırlık veren KUDEB, kurduğu ahşap, taş ve metal atölyesiyle ustalar yetiştirerek bu alanda da çalışmak isteyenlere imkân tanıyor. Müdürlüğün aynı zaman ders kitabı mahiyetinde kitap çalışmaları da devam ediyor.
KUDEB'in peojeleri arasında İstanbul'un Anadolu Yakası'nda Beykoz ve köylerinde, Şile ve köylerinde, Avrupa Yakası'nda Silivri, Çatalca köylerinde bulunan ahşap binaların koruma altına alınması da var. Bu yapılarda var olan bozulmaları engellemek için Şehir Planlama Müdürlüğü ile KUDEB ortak bir çalışma yürütüyor. Şimdiye dek Anadolu Yakası'nda 862 ev tescil edilmiş. Çalışma şu anda Avrupa Yakası'nda yer alan köyler için yürütülüyor. Proje köylerde yaşayan yöre halkı için de bir kalkınma projesi olarak düşünülüyor.
UNESCO heyeti memnun...
Geçtiğimiz hafta incelemelerde bulunmak üzere İstanbul'a gelen UNESCO heyeti ile ilgilenen KUDEB başkanı Şimşek Deniz heyetle ilgili izlenimlerini şöyle anlatıyor: "Heyetin yaklaşımı geçen sene de, bu sene de olumluydu. Haliç Metro Geçişi, Boğaz Tüp Geçiş, Tekfur ve Anemas Sarayı, Süleymaniye ve Zeyrek'teki sivil mimarlık örnekler gündemlerindeydi. Buna bir de Yenikapı'daki Marmaray çalışmalarını ve Sulukule'yi de eklediler. Heyetin en büyük talebi Tekfur ve Anemas restorasyonlarının tamamlanması, tüplü ve metro geçişlerinin İstanbul silüetine zarar vermemeleri. Tüm bunların yanı sıra İstanbul'un tehlike altındaki dünya mirası kategorisine düşürülüp düşürülmemesi gündemdeydi. Ama bizim izlenimlerimize göre böyle bir şey olmayacak. Zaten İstanbul'un marka değeri var, adı yeter!"
Sürekli Denetimde
KUDEB Başkanı Şimşek Deniz, restorasyon çalışmalarını bizzat takip ediyor. Deniz, geçen hafta UNESCO yetkililerini İstanbul'da ağırladı.
Bütün yorumları forumda okuyun!Bütün yorumları forumda okuyun!