Siz hiç son zamanlarda Gaziantep'e gittiniz mi? Gidip de Sankopark'ı gördünüz mü? Ben gittim. Gördüm. Sankopark bana, sanayinin Anadolu'ya yayılmasında mayanın tutmuş olduğunun bir simgesi gibi geldi. Turgut Özal reformlarının bu topraklarda kök saldığının bir göstergesi gibi duruyordu. Sankopark'ı görünce, Gaziantep Sanayi Odası'nın Akıllı Sanayi Projesi'ni daha iyi anladım. Bakın Sankopark'ı görmek bana neler düşündürdü.
Önce "Yahu, nedir bu Sankopark?" diyenler için iki not düşelim. Efendim, Sankopark Gaziantep'in yeni alışveriş merkezidir (AVM). Bu yılın nisan ayında, Sayın Başbakanımız tarafından açılmıştır. Dört katlı kocaman bir AVM'dir. Geniş bir atriumla içeri girilir. Sonra dört adet de ikincil atriumlara sahiptir. Sankopark, İstanbul, Ankara, İzmir'de karşılaşabileceğiniz gibi kocaman bir AVM'dir. İçinde bir buz pateni sahası, sinemalar, kitapçılar vardır. Ama bakın, Gaziantep'tedir. Ben geçenlerde, 17. yüzyıl Çin tarihiyle ilgili bir kitabı oradaki D&R'dan satın aldım. Kayserili bir dostumuzun, birkaç hafta önce Kayseri'de, Acıbadem International Hastanesi'ni göstererek söylediği gibi, İstanbul ve Ankara'da olan her şey artık Gaziantep ve Kayseri'de de vardır. Bakın bu önemlidir. Anadolu'nun sanayileşmesinde ikinci aşamaya sıçramak için bu önemlidir. Sankopark, sanayinin gittiği yeri nasıl dönüştürebildiğinin göstergesidir. Son derece işlevseldir ve de güzeldir.
AVM'ler pazar yerinin, piyasa ortamının dönüşümünün simgesidirler. AVM'ler yaşam biçimimizdeki değişimi göstermektedirler. Farkında mısınız? AVM'ler artık modern çağın mesire yerleridir. Eskiden mesire yeri denildiğinde akla ne gelirdi? Kırlar, ortada bir dere, çiçekler, böcekler ve de ağaçlar olurdu. Bir dönem yalnızca piyasa yapılırdı. Araba ile gezilir, kırlarda yürünürdü. Sonraları Batılılaşma geldi. Mesire yeri, piknik yerine dönüşmeye başladı. Benim çocukluğumda mesire yeri böyleydi: Çocuklar salıncakta olurdu. Top oynanırdı. Hep birlikte dışarıda bir şeyler yenirdi. İstanbul'da Göksu, Bursa'da Temenyeri, her yerin bir mesire yeri vardı. Ve hepsi de aynı yukarıdaki kodlarla anılırlardı. Edip Cansever'in şiirinde de mesire yeri bu unsurlardan oluşurdu. Hatırladınız mı? Ama bakın, artık öyle değil. AVM, yaşama biçimimizin değişmesiyle birlikte mesire yeri kavramımızı iyice modernleştirdi. İyi oldu, kötü oldu. Ayrı. Ama bakın böyle oldu. Mesire yerlerinin modernleşmesi, sanayinin Anadolu'ya yayılmasında yeni bir aşamaya geldiğimizi göstermektedir. Bunun böylece bilinmesinde fayda vardır. Sanayi Anadolu'ya yayılsın diye kafa patlatanların, altı boş yatırım teşvikleri yerine, asıl işin can damarına eğilmelerinde fayda vardır.
Sankopark'ın Gaziantep ve Anadolu sermayesinin sembollerinden Sanko Holding tarafından yaptırılmış olması, Anadolu'da sanayileşme mayasının tuttuğunun göstergesidir. Türkiye'nin derdi artık, ülkenin sanayileşmesi değildir. Türkiye'nin derdi, ülke sanayisinin değer zincirinde bir üst aşamaya sıçramasıdır. Gaziantep Sanayi Odası'nın Akıllı Sanayi Projesi'ni tam da bu değer zincirinde bir üst aşamaya sıçrama projesi olarak anlamak gerekmektedir. Ve son derece manalıdır.
Sankopark, Ankara'nın sanayi politikası konusundaki bütün kabiliyetsizliğine karşın, Anadolu sermayesinin kendi problemini kendisinin çözmeye yöneldiğini göstermektedir. Nasıl? Gayet basit. İstanbul ve Ankara'da ne varsa, kendi ilinde de onları var ederek. Bu neden önemlidir? Bu, öncelikle sanayileşen kente orta ve üst kademe personeli çekmek için önemlidir. Orta ve üst kademe personel sanayimizin değer zincirinde bir üst aşamaya sıçraması için önemlidir. Kalifiye işçiden daha önemlidir. Orta ve üst kademe kaliteli personel öncelikle bir sosyal çevre ister. Çocukların devam edebileceği iyi, ama dünya kalitesinde iyi okullar gerekir. Hastalanınca gönül rahatlığı ile gidilecek, otelcilik hizmetleri de gelişmiş hastaneler ister. Eşlerin zamanlarını aynı İstanbul ve Ankara'daki kadar rahatlıkla geçirebilecekleri AVM'ler ve diğer mekânlar gerekir. Hafta sonları ailece brunch'a gidilecek oteller gerekir. Kente iş için gelen yabancı misafirlerin keyifle şarap içebilecekleri nezih yerler gerekir. Genç profesyonel kadın çalışanların rahatsız edilmeden sosyalleşebileceği mekânlar gerekir.
Kısacası, dışarıda yemek yeme kültürünün gelişmediği yerde akıllı sanayi olmaz. Değer zincirinde bir üst aşamaya sıçranmaz. Sanayileşmenin derinleşmesi için kentin sosyal dokusunun da değişmeye başlaması kaçınılmazdır. Bu olmazsa ne olur? Orta ve üst kademede belli bir kalite tutturulamaz. Yeniliklere imza atacak, yabancılarla iş bağlayacak, şirketin iş modelini geliştirecek insanlar bulunamaz. Bunlar olmazsa, kalitesi ikinci derecede personele, üstelik bir de yüksek ücret ödemek gerekir. İşte böyle bir çerçeveden bakıldığında, Sankopark Anadolu'da değişimin devam etmekte olduğunun simgesidir ve de önemlidir.
Sankopark, Anadolu girişimcisinin önüne bir görev koymaktadır. Nedir bu görev? Turgut Bey'in başlattığı serbestleşme açılımı başarılı olmuştur. Evet, zamanında kaynaklar israf edilmiş görünmektedir. Ama bakın, görev tamamlanmıştır. Sanayi artık Anadoluludur. Şimdi zaman yeni bir aşamaya sıçrama zamanıdır. Kentine AVM inşa eden, kentine hastane açan, kentine çağdaş ilkokul, çağdaş lise açan, kentine kaliteli lokanta yapan her işadamı, sanayi politikasının bir parçasını oluşturmaktadır. Ankara desteklemeyi akıl etse de etmese de bu böyledir. Yukarıdakileri yapan her girişimci, Anadolu sanayiinin küresel değer zincirinde bir üst aşamaya sıçraması için yığınak yapmakta olduğunu bilmelidir. Küresel rekabette hâlâ bir şansımızın olmasının nedeni Ankara değil, Sankopark ve onun gibi projelerdir. Bunun böylece bilinmesinde fayda vardır.
Geldiğimiz noktada, Türkiye için sanayi yalnızca yol, su, elektrikten ibaret değildir. Bir yaşam biçiminin kentten kente taşınmasıdır. Akıllı sanayinin manası budur. Çalışmak için Gaziantep'e gelen, Antepli olmayan profesyonellerin sayısı arttıkça Gaziantep, Gaziantep Sanayi Odası'nın yeni kampanyasında altı çizildiği gibi Akıllı Sanayi için bir üs olabilecektir.
Moraliniz mi bozuk? Epeydir gitmediğiniz bir Anadolu kentine gidin. Sanayileşmesini tamamlamış bir kent olsun. Türkiye'nin nasıl kalıcı bir biçimde değişmekte olduğunu görün. Türk modernleşmesi son derece başarılıdır. Bunu görmenin yolu Anadolu'yu gezmektir. Hele bir süre önce Kabil'i ve Gazze'yi görüp, elli ve otuz yıl önceki halimizi hatırlamış iseniz, aldığımız yol dudak ısırtıcıdır. Türkiye'nin bölgesindeki konumuyla ilgili bir şüpheniz varsa, bu aralar Sankopark'a bir uğrayın. Azıcık daha beklerseniz Kahramanmaraş'takini de ziyaret edebilirsiniz.
1980'de alınan tedbirler sayesinde başlayan Anadolu'daki sanayileşme süreci artık ilk aşamasını tamamlamıştır. Bilmeyenlere duyurulur.