Haberler

Tarih Tekerrürden İbaret

Tarih: 10 Eylül 2009 Kaynak: İSKİ, DSİ, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Derleyen: Emine Merdim Yılmaz
Sel ya da taşkın sözlük anlamıyla "bir akarsuyun muhtelif nedenlerle yatağından taşarak, çevresindeki arazilere, yerleşim yerlerine, altyapı tesislerine ve canlılara zarar vermek suretiyle, etki bölgesinde normal sosyo-ekonomik faaliyeti kesintiye uğratacak ölçüde bir akış büyüklüğü oluşturması," demek.

Pazartesi günü başlayan yağmurun etkisiyle Trakya ve İstanbul'un başta Avrupa yakasında sözlük anlamına eşdeğer bir olay yaşandı. 9 Eylül Çarşamba günü sabah saatlerinde İstanbul'da yağmurun başlaması ile Ayamama, Tavukçu ve Papaz Dereleri taştı. Derelerin etrafında yer alan sanayi ve yerleşim alanları sular altında kaldı ve can kayıpları meydana geldi.

Türkiye'de sel, depremden sonra en fazla can kaybına yol açan doğal afet. Sel bir doğa olayı fakat beraberinde getirdiği felaket insan aktivitelerinin sonucu.


Solda: Silifke 2003
Sağda: Antalya 2003


Devlet Su İşleri'nin bu sene Temmuz ayının yağışlı geçmesi ve başka şehirlerde de sellerin oluşması ile ilgili yaptığı basın açıklamasında sıralanan cümleler, dün yaşanan olayın özetini net bir şekilde sunuyor.

"Taşkın afetlerinin yalnızca meteorolojik oluşumlara bağlı olarak ifade edilmesi mümkün değildir. Özellikle Türkiye gibi ekonomik gelişme faaliyetlerinin yoğun bir biçimde devam ettiği şartlarda sanayileşme ve sektör çeşitliliğinin beraberinde getirdiği şehirleşme aktivitesi akarsu havzalarının muhtelif kesimlerindeki insan faaliyetinin çeşitliliğini ve yoğunluğunu büyük ölçüde arttırmaktadır. Bu durum ise havza bütünündeki hidrolojik dengeyi bozmakta ve neticede büyük boyutta can ve mal kaybına yol açan taşkın afetlerine sebep olmaktadır. Akarsu havzaları içinde gelişen yerleşimler, açılan yeni yollar ve kurulan yeni tesisler ile arazi yapısı değişmekte, bilinçsiz toprak kullanımı, ormanlar ve meralara yapılan müdahaleler sebebiyle taşkın afetleri giderek daha büyük ve sık olarak görülmektedir."

Suçlu Kim?
İstanbul'da dün yaşanan olayların suçlusu ve intikam alanı olarak gösterilen Ayamama Deresi Esenler'den doğarak, sanayi ve gecekondu bölgelerinin içinden Ataköy'den Marmara Denizi'ne dökülüyor. Önemli bir bölümü Bahçelievler İlçesi'nde bulunan Ayamama, 14 sene önce de taşarak benzer bir olaya neden olduğu için sabıkalı derelerden birisi.


Ayamama Deresi'nin Marmara Denizi'ne döküldüğü yer

Marmara Denizi'ni kirlettiği ve sele sebep olduğu için ıslah çalışmalarının başlatıldığı dönemde dere, İstanbul trafiğine çözüm getirmesi için geliştirlen projelerden bir tanesinin başrol oyuncularından biriydi. Kadir Topbaş, 2005 yılının Nisan ayında yaptığı açıklamada, Ayamama ve Kurbağalıdere gibi nehirleri de ulaşıma uygun hale getirerek şehir içi trafik yoğunluğunu azaltmak için yoğun çalışmalar yürüttüklerini, Bakırköy İDO iskelesinden Ayamama Deresi'ni kullanarak Dünya Ticaret Merkezi'ne kadar bir ulaşım hattı planladıklarını, belirtmişti.

Öyle ki bu sene Nisan ayında Milli Gazete'de yayınlanan bir habere göre derenin Olimpiyat Yolu'nun altına alınarak mezbelelik halinden kurtulması yönünde çalışma yapıldığı, buna İstanbul Büyükşehir Belesiyesi'nin sıcak baktığı yönünde haberler çıkmıştı.

İstanbul'un Dereleri
İstanbul'da toplam 68 adet dere bulunuyor. Bunlardan Küçükköy, Kağıthane, Çırpıcı, Ayvalı, Çinçin, Tavukçu, Menekşe, Ayamama, Kurbağalıdere, Bekar, Kemikli, Küçüksu ve Çamaşırcı yüksek risk taşıyan dereler. Bu dereler arasından yer alan Alibeyköy Deresi yapılan ıslah çalışmaları sonucu kötü ününden kurtuldu.


Alibeyköy ve Kağıthane Dereleri

Islah Çalışmaları Nasıl Yürütülüyor?
Islah çalışmaları 2004 yılında alınan bir kararla İSKİ'ye bırakıldı. 3 aşamalı yürütülen çalışmaların ilk aşamasında yapılacak olan dere ıslahı projelendirme çalışması İSKİ tarafından, ikinci aşamadaki kamulaştırma (istimlak) çalışması İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından, üçüncü aşamadaki inşaat çalışması da yine İSKİ tarafından yürütülüyor.

Kurumun hedefleri arasında ıslah çalışmaları şu şekilde yer tutuyor:

"Stratejik Amaç 34- Sel baskınlarının ve dere taşkınlarının neden olacağı can ve mal kayıpları ile çevre kirliliğinin önlenmesi, yağmur sularının toplanarak uygun alıcı ortama (deniz, dere, göl vb.) ulaştırılması amacıyla yağmur suyu ve dere ıslahı altyapısıyla ilgili her türlü plan ve projeleri ihtiyaca uygun olarak hızlı ve etkin biçimde tamamlamak.

Hedef 34.3 2012 yılı sonuna kadar sel baskınlarını önleyecek yaklaşık 150 km'lik dere ıslah projelerini tamamlamak.

Hedef 35.5 İstanbul'un muhtelif yerlerindeki toplam 13 derenin düzenlemesi1 ve atıksu toplayıcı hatlarının yapımı amacıyla; 51 km dere ıslahı, 122 km yağmur suyu ve atıksu hattı, 7 km mikrotünel, 100 km kollektör ve 506 km şebeke hattı inşaatlarını 2012 yılı sonuna kadar tamamlamak."

İSKİ tarafından hazırlanan 2008-2012 Stratejik Planı'nda Atıksu ve Yağmur Suyu Yönetimi konusunda fırsatlar ve tehditler sıralanmış.

İstanbul'un etrafının denizler ile çevrili olması, güçlü akıntılar fırsat olarak görülürken; sürekli yeni sanayi tesislerinin yapılması, hızlı göç, plansız kentleşme, yağmur suyu ve dereler ile ilgili yetki karmaşası, atıksuların yağmur suyu kanalların usulsüz olarak aktarılması, su baskınlarına karşı risk haritasının olmaması ve atıksu tesislerinin yapılacak alanların olmaması sayılan tehditler arasında. Sıralanan 6 fırsat maddesine karşın 10 adet tehdit maddesinin olması durumun vehametini ortaya koyuyor. Uzmanların da belirttiği gibi derelerin taşkın alanlarının iyi hesaplanmaması ve bir risk haritasının halen olmaması önemli bir sorun.

Ne Yapılabilir?
Devlet Su İşleri tarafından sellerin önlenmesi ve etkilerinin azaltılması için yapılması önerilenler ise şu şekilde:
1. 4373 sayılı Kanun kapsamında olan veya olmayan akarsu yatakları içerisinde suyun kabarmasına sebebiyet veren akım rejimini değiştiren bent ve kabartıcı tesis yapılmasının önlenmesi,
2. Taşkın riski taşıyan alanların önceden belirlenmesi ve afet planlarının hazırlanması,
3. Taşkın riski taşıyan sahalardaki alt yapı standardları ile ilgili düzenlemelerin yapılması,
4. Taşkın tesislerinin plan, proje, inşaat ve bakım onarımlarında yerel yönetimlerin ve tesisin hizmet alanında kalacak yerleşim birimlerinde yaşayanların katılımının sağlanması,
5. Taşkın tesislerine her türlü müdahalenin önlenmesi,


Solda: Aydın Koçarlı Karababa Deresi
Sağda: Konya Akşehir Altıntaş Deresi


6. Dere yataklarında; yatak stabilitelerinin temelini bozacak ve kıyı oyulmalarına meydan verecek şekilde kum ve çakıl ocaklarının açılmasının ve kontrolsüz, aşırı malzeme alımlarının önlenmesi,
7. İmara açılmış veya açılacak alanlarda ve gecekondu bölgelerinde ıslahı henüz yapılmamış akarsu yataklarında taşkın önleyici tesislerin DSİ tarafından projelendirilmesi veya belediyelerce hazırlanan projeler hakkında DSİ'nin görüşünün alınması,
8. Büyükşehir ve diğer belediye sınırları içerisinde yapılmış ve yapılacak olan taşkın kontrol tesislerinin işletilmesi ve akarsu yataklarının korunması, ilgili görev, yetki, denetim esas ve usulleri ile gerekli hizmetlerin kurumlar arası görev dağılımı ile ilgili düzenlemelerin yapılması,
9. Yerel yönetimlerce düzenlenen imar planlarının çeşitli kararnamelerle tespit ve ilan edilen taşkın alanlarını göz önüne alarak hazırlanması, dere yataklarına ve taşkın tesislerine müdahale edecek uygulamaların engellenmesi,
10. Doğal afetlerin zararlarının azaltılması çalışmalarının tüm süreçlerindeki en önemli faaliyetlerden birisi, afet yönetimi içerisinde yer alan her aşamadaki yerel ve merkezi yönetim görevlilerinin eğitimi ile halkın bu yönde bilinçlendirilmesini amaçlayan eğitim ve bilgilendirme çalışmalarının yapılması taşkın zararlarının etkilerini azaltacak ve önleyecektir.

Yaşanan felakette suçlu tabii ki taşan dereler değil. Önceden de söylediğimiz gibi sel doğal bir olay. Felaketi yaratan ise yol genişletmek için derenin kanalını daraltan, daha fazla alan kazanmak için üzerini betonla örten, dere taşma payını hesaplamadan dere yatağına yerleşim yeri yapılmasına izin veren belediyeler.
Takvim
<<Haziran 2011>>
Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30      
Haber Bölümleri
Haber Kategorileri
Yayınlanan haberlere günlük olarak yukarıdaki takvimden, haberlerin kategorilerine ise aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz.