Mimarlık eğitimi daima mimarlık alanının en çok konuşulan ve tartışılan meselelerinden oldu. Eğitim müfredatını yıl hesaplarına dayandıranlardan, öğrencinin performansının programdaki ağırlığını sorgulayanlara, eğitim kalitelerini tasdik ettirmek için uluslararası akreditasyon sistemlerine güvenenlerden, bağlı olduğu ekolü kemikleşmiş kabul edip, yeniliklere sırtını dönenlere kadar pek çok farklı taraf vardı bu tartışmada.

İlköğretim ve liselerin hemen ardından yüksek öğretim kurumlarında da 2005-2006 eğitim yılı geçtiğimiz haftalarda başladı. Dolayısıyla 30’u aşkın mimarlık fakültesi de hem akademik kadrosuyla, hem idari personeliyle, hem de yeni ve eski öğrencileriyle en yoğun dönemlerinden birine girdi.

Yurtdışındaki pek çok mimarlık okulu, eğitim anlayışları ve mezun ettikleri farklı mimar kimlikleri ile tercih edilme veya edilmeme sebebi olurken, Türkiye’de özellikle 1980 sonrası YÖK’ün de içinde olduğu birtakım ortak dayatmaların da sonucunda tüm mimarlık okullarının benzer kimliklere bürünmesi daima tartışıldı. Mimarlık eğitiminde okulların rollerini bir daha sorgulamak için yeni eğitim yılı belki doğru bir zaman olabilir.

Arkitera.com’un okulların eğitim anlayışlarını tartışmayı hedefleyen araştırmasının ilk adımında, Arkitera Forum üyelerinin katılımına açılan iki anket düzenlendi. İlk anket, mimar adaylarının, halen okudukları veya mezun oldukları mimarlık fakültesine bilinçli tercih yaparak girip girmediklerini ölçmeyi amaçlıyordu. İkinci anket ise, mimarlık fakültesi seçimlerindeki tercih sebeplerini sorguluyordu. Oldukça tanıdık soru ve seçenekleriyle bu iki anket, aslında mimarlık okullarının kendilerini diğer okullardan ayrıştırıp ayrıştıramadıklarını da sunacaktı değerlendirmenin ardından mimarlara.

İlk anketin sonuçlarına göre, aslında öğrenciler çok da bilinçsiz değillerdi tercihlerini yaparken. Merkezi sınav sisteminin her türlü eleştirilen olumsuzluğuna rağmen, anket sonuçlarında görülen oydu ki, istemeyerek mimarlık fakültesine giren ve eğitimi boyunca da fikri değişmeyenlerin oranı sadece %1 idi. İstemeyerek ve hasbelkader yaptığı tercihin peşinden savrularak kendini bir mimarlık okulunda bulanların geri kalanının (ki tüm anket katılımcılarının %18’ini teşkil ediyorlardı) fikirleri ise eğitim sürecinde değişmişti. Anket katılımcılarının neredeyse %70’i mimarlığı bilinçli tercih etmişlerdi ve isteyerek tercih eden grubun yarısından fazlası da eğitiminden memnundu sonuçlara bakıldığında. Gerçekten ne istediğini bilerek bu bölüme giren fakat eğitiminde beklediğini bulamayanlar ise %25’lik bir oran teşkil ediyordu.

Söz konusu anket üzerinden mimarlık okullarının eğitim anlayışlarını irdelenebilmesi için öncelikle bilinçli tercih yapanların oranına ve kanılarının daha sonra değişip değişmediğine bakılması gerekir. Her ne kadar tüm anket katılımcılarının %40’dan fazlası eğitimlerinden memnun olduklarını açıklamış olsalar dahi, bilinçli tercih yaparak giren fakat beklentilerinin karşılığını bulamayan %25’lik oran da oldukça önemli bir rakam ve ciddiye alınmalı. Burada akla iki ihtimal gelebilir, ya kamuoyunda mimarlık çok farklı tanınıyor -ki bu da sorgulanması gereken bir başka konu-, öğrenci tercih yaparken mimarlık ‘zannettiği şey’i seçiyor ve daha sonra umduğundan farklı bir dünyayla karşılaşıyor, ya da tercih ettiği okul gerçekten sunduğu mimarlık eğitimiyle öğrencinin beklentilerinin altında kalıyor.

İkinci anket ise, sunduğu pek çok farklı tercih sebebinin içerisinde, fakültenin eğitim anlayışının/bağlı bulunduğu ekolün ne derece önem taşıdığını anlamak üzere hazırlanmıştı. Tahmin edileceği gibi sınav sonuçları yapılan tercihlerde tartışmasız en baskın unsurdu. Ancak onu, olması gerektiği üzere okulun kendi kimliği değil, bulunduğu kent takip ediyordu. Öğrencinin yaşayacağı kenti de tercih nedenleri arasına koyması elbette ki çok doğal; okulun bulunduğu kentin, fakültenin imkanları için bir katma değer taşıdığı da ortada ancak, tercih nedeninin bulunduğu kent olması %28 iken, okulun eğitim kimliğine göre tercih edilme oranının %21’lerde kalması oldukça düşündürücü.

Kuşkusuz bu iki anket, mimarlık eğitimine dair sorulması gereken sorular için sadece bir başlangıç. Üstelik bu meselenin, farklı tarafları da var. Eğitimciler için de o kadar kolay ve iyimser değil tablo. Arkitera.com’un mimarlık eğitimini tartışmaya açmayı hedefleyen araştırması devam edecek; sorgulamanın, yeni ve farklı görüşlere açık olmanın mimarlık eğitimine getireceği değerleri düşünerek…