SOM Şikago ve New York ofisleri tarafından tasarlanan, Suudi Arabistan Cidde'deki Kral Abdül Aziz Uluslararası Havaalanı'ndaki Hac Terminali, 2010 AIA Yirmi Beş Yıl Ödülü'nü alacak. Her yıl Mekke'ye giden milyonlarca hac yolcusu bu çadırlı açık hava terminalini kullandığı için, yapı dini birliğin toplanma yeri olarak tasarlandı. Burası yolculuklarına başlamak için bekleyen hacılar için adeta doğaçlama olarak ortaya çıkmış bir kamp yeri ve İslam'ın en saygıdeğer yerleri için bir giriş ve çıkış kapısı.

Kutsal Bir Yere Giriş Kapısı
Herhalde dünyada Hac Terminali gibi kültürel ve dini gelenekler tarafından tanımlanan başka bir havaalanı terminali yok. Biçimi, çevreyle ilişkisi ve sirkülasyon alanları tamamen kısa bir zaman diliminde dünyanın her yerinden gelen büyük grupları (2009'da 2,5 milyondan fazla insan Hac yolcuğunu gerçekleştirdi) ağırlama ihtiyacından ortaya çıkmış. SOM bu zorlayıcı işlevsel gereksinime kültürel ve yerel göndermeler yaparak katılmış. Terminalin çatısını oluşturan çadır strüktür kuvvetli bir şekilde yerel bedevi barınaklarını ve hac sezonu boyunca Mekke civarında görülen hacı çadırlarını andırıyor. Terminal çevre düzenlemesi yapılmış bir alışveriş merkezi ile bölünen iki simetrik dikdörtgen kesitten oluşuyor. Her bir terminal çelik sütun ve kablolarla desteklenen 105 gerilebilir çadır yapıyı içeriyor. Bu çadırlar sıcaklığı filtreliyor ve ışığı içeri geçiriyor, çok uluslu çağdaş İslamik topluluğa, bir araya gelecekleri ve sonrasında dini ve kültürel ritüellerini gerçekleştirecekleri yerlere adım atacakları, bir açık hava toplanma yeri sağlıyor.

Müslümanlar'ın Mekke'ye yaptığı yolculuk, İslam inancının beş şartından biri. Dünyanın her yerinden hacı adayları Mekke'ye geliyorlar ve Al-Haram Camii'nde namaz kılmayı da içeren bir dizi dini ritüel gerçekleştiriyorlar. Altı haftalık süre içinde, milyonlarda Müslüman bu yolculuğu gerçekleştiriyor. SOM projeye başladığında, sayısı gittikçe artan hac yolcuları Mekke'nin 70 km batısındaki orijinal Cidde havaalanından bunalmıştı ve firmanın Şikago ofisi sadece bu dini törenler boyunca kullanılacak bir hac terminali tasarlamakla görevlendirildi. 1981'de tamamlanan terminal, 120 dönüm ve 260.129 metrekare alanı kaplıyor.

Yapı, Kültür, Gelenek, Ritüel
Herşeyden önce, Hac Terminali yerel mimarinin çağdaş strüktürel yeniliklerle bir birleşimi ve sadece modernist dev SOM'un yapabileceği bir bütünleştirme. SOM'un mimarları ve mühendisleri (Gordon Bunshaft ve Gordon Wildermuth ve Fazlur Khan da dahil), 45 metre uzunluğunda çelik sütunlar ve kablolarla yukarda tutulan, gergin kumaştan teflon kaplama cam yünü konik bir çatı yarattılar. Bina kendini desteklemek için germe çatıyı sıkı çelik kabloları gibi mümkün olduğunca strüktürel bir eleman haline getirerek, cam yününün dayanımından yararlanıyor. Böylece sistem, tüm elemanları yer çekimine karşı gelen birleşik bir strüktür sistemi olarak çalışıyor. Bittiği zaman bu bina dünyanın en büyük kablo destekli kumaş çatı strüktürü idi.

Yarı-şeffaf çatı sistemi çöl güneşinin ısısının çoğunu yansıtıyor, ama ışığın geçişine izin veriyor. Örtünün dışında sıcaklık 49 dereceye kadar varabiliyorken, içindeki ısıyı 27 derecede tutuyor. Terminal havalandırma ve mekanı serinletmek için doğal esintiyi kullanacak şekilde tasarlanmış. Yukarı doğru yapılan ışıklandırma yapının gece gökyüzünde parıldayan bir fener gibi görünmesini sağlıyor. Yapıyı kullanan hacılar için olay yolculuklarını onurlandırmak ve bu uluslararası müslüman topluluğunu birbirlerinin kültürel ve dini geleneklerini tanıdıkları sıcak ve davetkar bir mekanda buluşturmak anlamına geliyor. 1983 AIA Ödülleri jüri üyelerinden biri, terminali "bir vaha gibi" insanları bir arada tutan "yumuşak bir anıtsallığa sahip" şeklinde tanımlıyor.

Hacı adayları Mekke'ye yolculuklarına, uçaklarından inmeleriyle terminal örtüsünün kesitinin dış çevresinde başlıyorlar. Bu çevre boyunca, bagaj alımı, gümrük ve geçiş, güvenlik, vs. gibi tipik havaalanı sirkülasyon alanlarından geçiyorlar. Oradan, ziyaretçiler terminalin en büyük iç kesitine ilerliyorlar. Burada, belli bir zaman aralığında böylesine büyük sayıda varan yolcu olması ve büyük grupların organize edilmesi gerektiğinden, hacı adayları Mekke'ye giden bir otobüse binmeden önce 24 saat ile 36 saat arasında beklemek durumunda kalabiliyor. (SOM, terminali 36 saat içinde 80.000 insana yetebilecek şekilde tasarladı.) Hacıları bu uzun bekleme süresince ağırlayabilmek için, SOM terminali kolayca ve esnek programlarla donatılmış büyük alanlarla doldurdu. Dinlenmek ve uyuklamak için banklar, yemek hazırlamak için kullanılan ateş yakma yerleri, kafeteryalar, danışma masaları, bankalar ve mağazalar gibi alanların hepsi düşünülmüş. Son olarak, Mekke ziyaretçileri terminalin karşı tarafında otobüslere biniyorlar.

Geçmiş Ödüller
Kral Abdül Aziz Uluslararası Havaalanı'ndaki Hac Terminali aynı zamanda 1983 AIA Ulusal Onur Ödülü'nü, 1983 Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü ve 1981'de bir Yenilikçi Mimarlık ödülünü kazanmıştı. SOM son dört Yirmi Beş Yıl Ödülü'nü de New York'taki Lever Evi, Colorado Springs'te Hava Kuvvetleri Akademisi Öğrenci Şapeli, Şikago'da John Hancock Center ve Wash Federal Way'de Weyerhaeuser Yönetim Merkezi binaları ile almıştı. Son Yirmi Beş Yıl Ödülü kazananları arasında New York Rockefeller Center, Arizona Cennet Vadisi'nde Taliesin West, Philadelphia'da Vanna Venturi Evi, Fort Worth'ta Kimbell Sanat Müzesi ve Washington DC'deki Ulusal Sanat Galerisi Doğu Binası da var.

Jüri Görüşleri
Bu terminal, Orta Doğu göçebe mimari ruhunu yakalayan modernist bir yapı. Mimarlar, oldukça sürdürebilir bir proje yaratmış, erken medeniyetlerden beri çölde yaşayan insanların hayatından pek çok şey öğrenmişler: güneşi yansıtmak, doğal ışığı ve havalandırmayı kullanmak gibi. Az ile çok şey yapabilmişler: az malzeme, düzgün ritimde devam eden kolonlar, hem örtü hem çevre kontrolü ve hem de geleneğe bağlılık sağlayan basit asma ve germe yapı.

Mükemmel çatı hala tasarlandığı şekilde hacılar için hizmet veriyor. Bina, önemli ölçüde mekansal, ruhsal, sembolik ve kültürel olarak sundukları ile takdir ediliyor. Bu proje, net fikrin gücünü örneklemektedir. Güzel bir şekilde tekrar eden basit kolonlarla, pek çok havaalanı için de standardı belirleyen bir yapı olmuştur. Terminal mekan, ekoloji, ekonomi ve kültür sağduyusu sunmaktadır, yerel kültüre ve çevreye birşeyler empoze etmeye çalışmayan, tersine onlardan öğrenen bir tasarımdır.