Cephe Çalışması Maketi
Pekin'in İş Merkezi bölgesi üzerinde kalın bir sis çökmüş olsa bile oturuduğum yerden gördüğüm manzarayı engelleyemiyor. Aslında, bu adam ve bu anıt arasında sürüklenmemek içten bile değil. Adam inşaat mühendisi ve Arup Rory McGowan'da yönetici olarak çalışıyor, anıt ise Çin Merkezi Televizyon binası. CCTV'den birkaç blok uzaktaki bir ofis kulesinin 23. katından bakmak daha iyi bir bakış açısı kazandırıyor. Bunun yanında geçen yıl alevler içinde yanan ve o kömürleşmiş durumuna mahkum bırakılan TVCC binasının adı kötüye çıkmış. Rory odaya girerken "Bu konu hariç bana neyi istersen sorabilirsin," diyor. Ben konudaki hassasiyeti anlaşılır bir durum ve ona bu yüzden burada olmadığımı açıklıyorum. 1986 yılında Arup'un bünyesine bir mühendis olarak katılan Rory McGowan büyük ölçüde önemli projelere katkıda bulundu. Bunların arasından birkaçının adını vermek gerekirse OMA'nın Casa da Musica, CCTV, TVCC, Congrexpo projeleri, MVRDV'nin Villa VPRO projesi, Grimshaw'un Ulusal Uzay Merkezi (National Space Center) ve Renzo Piano tarafından yapılan Kansai Ulusal Havaalanı projeleri...
"Betonun neye benzediğini bilmeyen mezular bizim işimizi yapma yeteneğimizi etkileyecek"
Arup için çalışmaya 23 yıl önce başladınız. İşi nasıl kapmıştınız, orada çalışmanın bir keyife dönüşmesini sağlayan ne?
Rory McGowan: O zamanlar çok birşey bildiğimi söyleyemem, tek bildiğim Arup'un en iyisi olduğuydu. Aslında hikaye gayet klişe, Dublin'de tam anlamıyla gidip kapılarını çaldım görüşmeye alındım ve işe girdim. Bu benim ilk işim. Arup'un nadir görülen bir şekilde küçük ve bağımsız bir firma gibi işleyerek büyük bir şirkete dönüşümüne şahit oldum ki bu durum başarı için bizim asıl amacımızdı. Şirketin diğer sektörleri bir yana, ben hala geleneksel bir yönetici olarak özellikle proje odaklı çalışıyorum. Asıl ilgim tasarım aşamasında mimarlarla birlikte çalışmak.
Londra'dan Pekin ofisine geçişinizi anlatır mısınız?
2002'de CCTV projesinin yarışma ve mühendislik ekibini yönlendiren takımın direktörü oldum. Sonuç olarak Çin'e taşınmam istendi.
Geçmiş yıllarda CCTV hakkında kapsamlı konuşmalar yaptınız. Ancak CCTV'nin ana 3 maketiyle (1. strafor, 2. sallanan tablo, 3. son biçim) karşılaştığınızda nasıl bir tepki verdiğinizle ilgileniyorum.
2002'de OMA'nın Rotterdam'daki ofisine girdim. Büyük mavi bir strafor maket masanın üzerinde duruyordu ve Rem Koolhaas, Ole Scheeren'le birlikte birkaç kişi daha makete bakıyordu. Rem yarışmayı ve projeyi anlatırken şöyle dedi "Düşündüğümüz şey işte bu." İlk başta şaşırdım. Hem çok abartılı, hem de etkiliyici biçimde ciddi bir öneriydi. 1980 ve 90'lardaki oldukça yüksek binalar ve diğer projeleri gibi onlarla yaşadığımız önceki deneyimlerimizden OMA koşullarının neye dayandığını biliyorduk. Bağlanabilirlik sorunları, bir tek binadaki büyük işgücü ve birbirine dayanan yapılar izlenen yolda başa baş durumdaydı. Sallanan tablo herhalde projenin en riskli aşamasıydı. Günümüzde bize uyum gösteren mühendislik araçları gayet hassastı ve üniversite yapımı fiziki bir maketle karşılaşınca bir garip hissettiriyordu. Fiziki bir maketin karmaşıklığı o kadar zayıftı ki her şey olabilirdi. Test başarılı geçti, ama olmasaydı ya da maket iyi yapılmamış olsaydı bir sürü durdurulamayan olaya yol açabilirdi. Bu pencerelerden gördüğünüz CCTV binasının tüm yapım süreci boyunca burada masamda oturmamın faydasını gördüm. Her gün yavaş yavaş yerden yükseldiğini izledim ve şimdi bina tamamlandı. Inanması oldukça güç değil mi?
Arup'un her zaman başvurduğu detaylı analiz maketleri
"Mimarlar her geçen gün iş yapabilme yeteneklerini kaybediyorlar"
İnanması neden güç?
Mühendislik açısından inanması o kadar da güç olmasa bile hala gerçekten bunu başarmış olduğumuza akıl sır erdiremiyorum.
Bilgisayar kullanarak ne gibi uç senaryoları biçimlendirdiniz?
Binanın herhangi bir yerinde bulunan ana kolonların oransız sonuçlara varmadan kaldırılabileceğini kanıtlamak zorunda kaldık. CCTV fazla karmaşık bir şekilde tasarlandı. Normal bir günde yapıyı kaplayan örgü yapı yükün sadece yüzde 30 ya da 40'ını karşılar ki bu da eğer diper yapısal elemanlardan biri kaldırılırsa örgünün kolayca kaybı dengeleyeceği anlamına geliyor. Bu durum örgü tasarımı üzerine gitmemizin başlıca nedenlerinden biriydi.
Cephedeki dokuyu gösteren maket
Gelecekte temel mühendislik adına bir evrim olacağını tahmin edebiliyor musunuz?
Şu an daha önce hiç olmadığı kadar fazla sayıda yüksek yapı inşa ediliyor ve rüzgar yükleri ya da depremle ilgili olayların dışında kritik tasarım sorunlarından biri kullanıcıların konforu. Belirli bir biçimde, bir sürü malzeme bina yapımına giriyor, böylece insanlar binalarının eğileceğini ya da fiziksel olarak hareket edebileceğini hissetmiyor. 60 katlı ve 212 metre yükseklikte Filipinler'de bulunan en yüksek konut kulesi olan St. Francis Tower'ı yeni tamamladık. Burada Arup'un patentine sahip olduğu bir sistemi kullandık ve damperleri yapı sistemine dahil ettik. Bu sistem 20 yıllık olmasına rağmen sadece binanın performansını arttırmak için kullanıldı. Eski bir ürüne yeni bir kullanım kazandırarak koyduğumuz damperler sayesinde binanın hareketini değiştirdik. Bir binanın rüzgar yükünün deneyimi binanın periyoduna dayanıyor. Sadece statik rüzgar esintisinin dışında, rüzgar yüzünden kaynaklanan dinamik bir yükleme. Basitçe, eğer binanın periyodunu değiştirirsek rüzgar yükünü de değiştirmiş oluruz. Yetkilileri bu konuda ikna ettik. Bunun karşılığında, tasarıma katkısı oldu ve malzemeden kazandık. Konfor, güvenlik ve sürdürebilirlik biraraya gelmiş oldu.
Diğer bağlamlar açısından CCTV projesinden ne öğreniniz?
Çin'de ilk prensiplere dayalı bir tasarımla yerleşik yönetmeliklerin dışında kalıyorsanız, daha başlangıç aşamasında karar gerektiren süreçle yüzleşmek zorundasınız. Arup Çin İmar Bakanlığı ile birlikte bütün süreci geliştirdi. CCTV inşaatı bakanlığın analiz, tasarım ve yaklaşımıdaki katılık seviyesinin şekillenmesinde yardımcı oldu, böylece uluslararası en iyi uygulamayı bir araya getirdi. Çok cesaret verici bir süreç oldu. Yetkililer bundan çok fazla şey öğrendi ve diğer tasarımlar için bir örnek olarak aldılar.
Peki ya inşaatın mühendisliğ, tipolojisi ve mimari biçimi?
Temel olarak tüm bunlar kullanılan malzemeyle ilgili. Eğer müşterinin binanın ikonik olması isteğinden yola çıkılırsa ve bu istek standart kule önerisi ise kullanılacak malzeme miktarı birbirine yaklaşık olur. Aynı miktarda malzemeyi başka bir yolla kullarak tamamen bambaşka bir geometri ve tipolojide bir bina yaratılabileceğini kanıtladık. Aynı durum bütçe için de geçerli. Asıl soru bu değişkenlerin tasarıma ek olarak nasıl kullanılacağı.
Projenin Sunum Maketi
Siz bir de Asya'da havalimanı tasarımında bir kilometre taşı olan Arup Tokyo Kansai Havalimanı takımının da başındaydınız. Bu deneyiminizin hangi parçalarını hala üzerinizde taşıyorsunuz?
Kansai ticaretin önemininin tahmin edilemediği, ancak buna rağmen zamanının karmaşık ve ileri teknolojisine sahip bir projesiydi. Günümüzde havalimanları uçaklarn da bulunduğu alışveriş merkezlerine dönüştü. Kansai'nin en önemli özelliği dinamik kanat yapısı. Renzo Piano'nun ofisi Bercy alışveriş merkezi projelerinden öğrendiği şey yeni bir "damla" tasarlamamak olmuştu. Sonuç olarak, havalimanının geometrisi bir toroit ve tekrarlanan geometrisi akılcı bir yaklaşımdı. Mimarlığın uyanışı sırasında onu yeniden tanımladı. Yangın perdelerinin olmaması ve çelik işçiliğinin yangın açısından korunmamasıyla yangın mühendisliği açısından devrimseldi. Bu sayede milyonlarca Pound kar elde edildi. Kansai mühendisliğin bir başarısı ve kitabına uydurulmuş bir proje.
Rem Koolhaas ve OMA ile 17 yıldır yakın işbirliği içinde geçmişte çok eleştirilen ve sonunda hayalkırıklıklarına neden olan hangi projelerde yer aldınız?
Jussieu Kütüphanesi ilk büyük hayalkırıklığı oldu. Gerçekten yenilikçi bir iş yapablirdik, ama olmadı işte. OMA ile 17 yıllık yakın işbirliğimizin temeli önemli bir başarı olarak görülen çok büyük miktardaki bilgiyi kısa ve öz bir duruma damıtma yeteneklerine dayanır. Projeleri konsept ve analiz açısından korkucak kadar basit.
İnşaat halindeyken
Neden onlarla ve onlar için çalışıyorsunuz?
Hayır! Fantezimi keşfettiniz (gülüyor). Cevabımı 17 yıl önce OMA'da bulunan ve artık bulunmayan insanların gerçekliğiyle ifade edeceğim. Rem geriye tek kalan kişi. Bu cevabımı oluşturmaya yetiyor. 17 yıl bir tasarım firmasıyla çalışmak ve ayrıca mesafeyi korumak için uzun bir süre.
Shenzhen Stock Exchange projesinde çalışıyorsunuz. Projenin altında yatan mücadele ne?
Havada yüzen bir konu bu, bunu çözmek için etkili, yeterli ve güvenli yollar bulmak gerek. Şartların bayağı zorlu olmasına rağmen sonunda ince ayarlar ve beklenmeyen çözümler ürettik.
Peki nedir bunlar?
Daha fazla yapıyı içeri alcağımıza dışarı atıyoruz. Bazı yapı tiplerinde bir parça strüktürü içeri aldığınızda tek bir eleman bütün yükü çeker ve büyüttüğünüzde daha fazla yük çekmiş olur. Bu yüzden çözüm dışarıya almakta. Aylarca yapının çevresinde dolaşıp yapının hangi parçasının alınacağını aradık.
CCTV'nin son hali
Bu kadar uzun süre mimarlarla çalıştıktan sonra geleceğin mimarları için vereceğiniz tavsiye nedir? Sizce mimarların kendileri hakkında hala bilmedikleri şeyler var mı?
Mimarlar her geçen gün iş yapabilme yeteneklerini kaybediyorlar. Aynı zamanda yapı tasarımlarını teknik açıdan daha çok yokuşa sürüyorlar. Birçok mimar tasarıma dair umutlarını bir yana bırakıp mühendislerin teknik bilgilerinin gevşekliğine izin veriyorlar. Örneğin, eskiden mimarlar cepheyi tasarlardı, oysa şimdi bu işi cephe mühendislerine bırakıyorlar. Bu gibi konularda kendilerini geri çekiyorlar. Buradaki esas soru şu, mimarlık sadece fikirden mi ibaret? Yeteneğinizi kaybettiğiniz zaman, bu büyük fikre dair detay bilginizi de yitiriyorsunuz. Aile yadigarlarınızı uzun süre satabilirsiniz, ama birgün onlar da tükenecek. Mimarlar bu durumu anlamalı ve sıkı sıkıya sarılmalı, çünkü eğer yapmazlarsa onların yerini bir danışman alacak. İşin en korkutucu yanı ise, bu hizmet için para verecek olmaları ve karşılığında yaratıcılık üzerindeki kontrollerini tamamen kaybetmeleri gibi sonuçlar doğuracak olması. Benzer bir eleştiri bizim mesleğimiz için de geçerli, Çin'deki uygulamalarımızda uygulama çizimlerini yapmamıza izin verilmiyor. Konsept projesi ve şematik tasarımları yılarca yapsak da sonuçta betonun neye benzediğini bilmeyen mezular yetişecek ve bu durum bizim işimizi yapma yeteneğimizi etkileyecek.
Bir mühendis olarak üzerinde çalışmayı en çok sevdiğiniz bina hangisi olurdu?
Savaş sırasında İtalya'daki Nervi'nin projesinin bir parçası herhalde. Onun yaptığı hafif strüktürdeki binalar beni büyülüyor, çok güzeller. Pompidou Centre sadece Peter Rice, Rogers ve Piano'yla işbirliği içinde çalışma olasılığı hep ilgimi çekmiştir. Birlikte çalışmak bir klasik olurdu.
Bütün yorumları forumda okuyun!Bütün yorumları forumda okuyun!