Oysa AVM'lerin de "kentlere darbe" olduğunu; kent yaşamını "tüketim düzeni"ne tutsak ettiklerini; üretim ekonomisinin köreltilmesinde "küresel sömürgecilik"le bütünleştiklerini bilmeyen kaldı mı? Tarihsel çarşı-pazar geleneğimizi söndürerek, "kent ve yaşam kültürü"müzü yok ettiklerini söylemekten de dilimizde tüy kalmadı...
Buna rağmen tasarıya ne "devrimci"lerden, ne "muhafazakâr"lardan, ne de "kültür kurumları"mızdan bir ses var... Kendi esnafımızdan alışveriş yapmak yerine "elin reyonları"nda el arabasıyla gezinmenin, "gelişme"ye değil "yozlaşma"ya; kalkınmaya değil emperyalist sömürüye yaradığını bilmem ki nasıl anlatabilsek?
Şehirciliğe ‘balyoz'
TBMM'deki tasarı sözde AB hedeflerine göre hazırlanmış!
"Sözde" diyorum, çünkü bütün Avrupa, AVM'leri "kent dışı"na çıkartırken bizimkiler diyor ki: "İmar planında uygun yer yoksa bile kurul raporuyla yer açılabilir!"
Nasıl mı?
Tasarı, aralarında "şehirci"lerle "mimar"ların bulunmadığı! 9 kişilik bir "izin kurulu" tanımlıyor. Belediye başkanlarının yönetiminde sanayi ve ticaret il müdürleri ile sanayi ve ticaret odalarından ve esnaf kuruluşlarından temsilciler, yeni AVM'ler için önce imar planına bakacaklar... Planda yer varsa hemen "uygun" görecekler; yoksa, tutup bir "rapor" hazırlayarak yine "uygun" diyecekler! Böylece kentlerimizin imar planları bu kez de "AVM'lere yer açmak" için delik deşik edilecek...
Hangi AB kentinde şehirciliğe böylesine balyozlar indirilebilir; hangi ülkede imar izni verecek kurullar "mimarsız ve plancısız" oluşabilir?
Tasarı bu haliyle, sadece hukuk yoksunu değil, bilim ve akıl yoksunluğuyla da kentlerimizi AVM'lere kurban ediyor. Kültür yoksunu yaklaşımıyla bin yıllara dayalı çarşı-pazar zenginliğimizin, aynı zamanda kimlikli yaşama güvencemiz olduğunu asla göremiyor...
Göstermelik kurallar
Tasarının diğer ayrıntıları da "göstermelik" safsatalardan ibaret...
Büyüklüğü 400 m2'den fazla marketler pazar ve tatil günleri açılmayacakmış! Oysa şu ünlü zincirlerin sokak aralarındaki mağazaları zaten 400 m2'den küçük... Yani mahalle bakkalımız, semt çarşımız kapalı; çoğu uluslararası sermayeli "marka" marketleri açık!
Aynı marketler hafta içinde de 10.00'da açılıp, 20.00'de kapanacaklarmış!.. Neden?.. Demek ki "esnaf"ımız sabah ezanıyla dükkânlarını açarken "efendi"ler uykularını alarak teşrif etmek istiyorlar!
Tasarının en "gülümseten" maddesi ise son kullanma tarihi geçen ürünün satılamayacağı! Bu zaten yasak değil midir? Sağ olsunlar! Az kalsın bayat ürünle zehirleniyorduk, engel oldular!...
Otomobil aşkı
Aslında artık "olmaması" gereken, ama tasarıyla yeni "güvence"lere bağlanan "şehir merkezindeki AVM'ler"de otopark koşulu getirmek de bir marifet değil, tam tersine "çağdaş şehirciliğin inkârı"dır...
Dünya kentleri yayalaşırken; planlama bilimi "Otomobiller merkeze giremezler" diye bas bas bağırırken; kent içindeki her yeni otopark alanının daha fazla otomobili çektiği, bu nedenle çözüm değil "çözümsüz sorun" yarattıkları sayısız akademik raporda açıkça belgelenirken; hatta AVM'ler de zaten öncelikle "otomobil baskısı" nedeniyle kent dışına çıkartılırken tasarıdaki bu "otomobil aşkı" hazindir, ayıptır...
Sözün kısası bu AVM tasarısı Türkiye'nin planlama birikimlerine hakarettir. Ülkemizin çağlar boyu kent ve yaşam zenginliğini oluşturan geleneksel çarşı ve pazar uygarlığına adeta düşmanca yaklaşımıyla "Anadolu'ya yabancılaşma"nın doruktaki belgesidir...
TBMM, kendi tarihsel kimliğine ve "varlık nedeni"ne yakışmayan bu tasarıyı görüşme zahmetine bile girmemelidir...