Portekiz'in abidelerinde, yapılarında tarih ve kültürün doygunluğunu hissetmek mümkün. Bu kültür mirasının korunması ve bakımı için UNESCO 8 Portekiz bölgesini Dünya kültür miras listesine dahil ederek, uluslararası korumaya almış...

Portekiz'in şehirleri, modern ve antik olguları birleştirmekle ünlü. Birçoğu eski Roma dönemi şehirleri olmakla birlikte örnek olarak gösterirsek, Lizbon, Porto, Braga ve Coimbra gibi bazı şehirler savunma amaçlı kurulmuş.

Elvas, Lelria, Santarem, Guarda gibi abidelerinde, yapılarında ortaçağ yerleşim bölgelerinde, surlarında v.s tarih ve kültürün doygunluğunu hissetmek mümkün. Bu kültür mirasının korunması ve bakımı için UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Organizasyonu) 8 Portekiz bölgesini, "Dünya Kültür Mirası" listesine dahil ederek, uluslararası korumaya almış. Bu bölgeler Porto ve Evora eski şehir, Batalha Manastırı, Belen Kulesi dahil olmak üzere Lizbon'daki Alcobaça ve Los Jeronimos ile Tomar'daki Convento de Cristo (Hz.İsa Manastırı) Sintra'nın kültürel dokusu ve Azorlar'daki Angra do Heroismo şehir merkezi olarak sabitlenmiş...

Belen, şehrin simgesi
Belen kulesi (Torre De Belem), Lizbon şehrinin sembolüdur. Portekiz kralı I. Manvel'in talimatı ile 1515-1521 yılları arasında Tejo nehrinin kıyısında bir kale olarak düşünülerek inşa edilmiş...

Burası daha sonra 19. yüzyılda, bir dönem hapishane olarak kullanılmıştır. Arap etkisi taşıyan kule ve burçları, dış yüzeyi halat şeklinde işlenmiş taşlarıyla 16. yüzyıl Portekiz mimarisini yansıtan önemli bir yapı.

Jeronimos manastırı karşısında Tejo nehrinin yanında kralın oğlu Prens Hanry'nin (1394-1460) başında bulunduğu, kendisini denizciliğe teşvik etmiş, ona destek veren Vasco De Gama, Macellan gibi; şairler ve seyahatname yazarlarından, din ve bilim adamlarından oluşan 33 şahsın figürlerini temsil eden (Keşifler anıtı) 1960 yılında Hanry'nin ölümünün 500. yılı anısına dikilmiş.

Anıtın önündeki meydanda yerde mermerden yapılmış dünya haritası var. Haritada Portekizliler'in hangi tarihlerde dünyada keşfettikleri yerleri gösteriyor. Bu haritayı da Güney Afrika Cumhuriyeti hediye olarak yaptırmış. Anıt, Portekizliler'in Ümit Burnu'nu dolaştıkları yılın, 500. yıldönümü münasebetiyle yapılmış.

Bir teşekkür
Portekiz'e, bu özel yolculuğu yapmamı sağlayan kişiler, Türkiye'nin Lizbon Büyükelçisi Kaya Türkmen ve eşi Nurdan Hanım... Portekiz'de Türkiye'niun tanıtımı konusunda önemli çalışmalar yapan çift, ülkede büyük saygı görüyor. Beni de, "Işılay hanım, Portekiz çok özel bir ülke. Sizin gibi, mesleğini çok seven bir mimar, burayı mutlaka gezip görmeli" diyerek davet ettiler. Orada bulunduğum sürece de hiç yabancılık çekmedim. Özellikle, eski bir gazeteci olan, yıllarca Sabah Gazetesi'nin Fransa temsilciliği görevini yürüten Nurdan (Bernard) Türkmen, Portekiz'i gezerken yanımdan hiç ayrılmadı. Mükemmel bir konukseverlik örneği gösterdi. Türkmen çifti, şimdi yeni bir göreve hazırlanıyor. Kaya Türkmen 16 Mayıs'ta, yeni atandığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Türkiye Büyükelçisi olarak görevine başlayacak. Kendilerine teşekkür ediyorum.

Lizbon'dan notlar
- Portekiz Devleti'nin baş şehri Lizbon'dan çok etkilendim. Bütün dünyayı aşağı yukarı dolaşan bir kişi olarak Lizbon, hem temiz hem de tarih, sanat kokan bir şehir.

- Tretuarlar beyaz kireçtaşı ve siyah Bazalt volkanik taştan döşenmiş 5x5x6x7 ebadında dantel gibi işlenmiş, topuklu ayakkabı ile de dolaşabileceğiniz düzlükte.

- Meydanlarda heykeller çok değişik stilde, Pombal Markisi Meydanı, Camoes Meydanı'ndaki heykel bronz, etrafındaki diğer figürler beyaz mermerden yapılmış. Yerlerde (Camoes deniz şairi, yazarı olduğu için) çıpa, denizkızı gibi figürler, beyaz taşların içine özenle siyah taştan işlenmiş.

- Pompal Markizi 1755'de başbakan olmuş. Portekiz'i yeniden yapılandırmıştır. Büyük Lizbon depremi ve tusunamiden sonra tüm ana caddeleri yeniden planlanmış. Gerçekten çok muhteşem ulu ağaçlar tretuarlar geniş yollar rüya gibi.

- Lizbon'da 2.el eşya satan pazarcılar dikkatimi çekti.

- Şehrin merkezinde ormanlar var.

- Şehir çok yeşil, zaman zaman yağmur yağıyor ama hemen hava açıyor. İklim Akdeniz iklimi.

- Tejo nehrinin üzerinden çok güzel bir köprü geçiyor. Köprünün üstünden arabalar, çelik köprü altından tren geçiyor. Muhteşem bir düşünce...

- Şehrin merkezinde su kemerleri çok şık ve çok yüksek.

- Lizbon Merkez Camii'inden çok etkilendim çok değişik bir mimari. Mermerleri Türkiye'den gelmiş, Şadırvan yapılıyor. Cemaat Afrika, Gine, Mozambikli. 200 Türk vatandaş var.

- Lizbon'da metro var. Otobüsler ve tramvaylar çok temiz, çok güzel.

- İnsanları sakin, yabancı düşmanlığı yok. Yabancıları seviyorlar.

- Müzikleri ünlü Fado.

- Rüzgar ve güneşten elektrik tüketiminin yüzde 45'i temin ediliyor.

- Her evin bahçesinde limon ağacı var.

- Hiç görmediğim bir trafik düzeni, arabanızla giderken belirlenen hızı geçerseniz, karşınızdaki levhada kaç km hız yaptığınızı ikaz edip, uyarıyor. Aynı hıza devam ederseniz radar cezayı veriyor. Şehirin 21 yerinde bu elektronik levhalardan varmış, yeni kurulmuş.