Ama adını İngilizce'deki teknoloji, eğlence ve tasarım kelimelerinden alan (Technology, Entertainement, Design), Kaliforniya'daki konuşmalar dizisi yani TED konferansı, salı günü, 2011 yılının ödülü olan 100.000 Dolar'ı -geçmişte ödül alan figürler Bill Clinton, Bono, Biyolog E.O. Wilson- dünya üzerinde ezilmiş, haksızlığa uğramış mahalleleri devasa fotoğraflarla kaplayarak isim yapan ve kendisi hakkında çok az şey bilinen Parisli sokak sanatçısı J.R.'ye vermeyi planladığını açıkladı. Fotoğraflarıyla genellikle yerel halkı yücelten J.R., bazılarına göre Robin Hood benzeri bir kahramana dönüşmüş.
Sanatçının, Rio de Janeiro'nun tehlikeli mahallerinden birinde evlerine üzerine yapıştırdığı kadın posterleri
Kazananların çoğuna göre, altı yaşındaki bu ödülü değerli kılan şey parayla yapılabileceklerden çok, bir "dileğini" dile getirme fırsatı bahşetmesi. Fonları, çektiği bağışlar, organizasyonun ortaklarının ve diğer etkin destekçilerin yardımıyla sürdürülebilen insani projelere bağışlamak. 2010 ödülünün kazananı Şef James Oliver, obeziteye karşı uluslararası bir hareket kurmayı öne sürmüştü. Bill Clinton'un dileği ise Rwanda'da kırsal sağlık merkezi yaratmaya kanalize olmuştu.
Çarşamba sabahı, Şangay'da bir otobüste, büyük ölçüde yasak olan ve kentin tarihi mahallelerindeki yıkıma dikkat çeken fotoğraf kaplama projesine giderken ulaşılan J.R., ödülü sadece iki hafta önce duyduğunu ve dileyeceği şeyi düşünmek için yeterli zamanı olmadığını söyledi.
Ancak şüphesiz yardım gönüllüleriyle beraber oluşturduğu kendi gerilla sanatını ve Brezilya, Kamboçya ve Kenya'da (harabe halindeki evlere çatı olarak büyük fotoğraflarını su geçirmeyen vinile çift kat olarak bastığı yerler) bulunan gecekonduları içerecek bir şeyler olacağını ekledi. Ödül hakkında ise "Oldukça şaşkınım. Hayatım boyunca hiçbir ödül için başvurmadım ve birilerinin de beni aday gösterdiğini bilmiyordum," dedi.
Sokak sanatçısı yerine "fotograför" olarak (graför, Fransızca'da grafitti sanatçısı) anılmak isteyen J.R., sokak sanatının benimsendiği ve sadece sanat dünyası tarafından değil marka ilgilileri tarafından da benimsendiği zaman, sponsorluk ortaklığı tekliflerini ve diğer dış yardımları reddetmesiyle tanınıyor.
Sanat eserlerini galeri ve açık arttırmalarda satarak kazandığı parayı -parçalardan biri 2009'da Sotheby'de 35.000 Dolar'dan fazlaya gitmiş- tekrar daha tutkulu projeler yaratmaya yatırdığını söyleyen J.R. Alacağı TED Ödülünü de aynı amaç için kullanacağını ekliyor.
"İşimle ilgili her zaman koruyacağım tek bir şey varsa, işim ve işimin ilgilendirdiği insanlar dışında hiçbir şeyin reklamını yapmayacağımdır. 'Coca - Cola sunar'a hayır. TED'dekilerin benim asıl kaygılarımdan birinin bu olduğunun farkında olduğunu sanıyorum. Eminim bu şekilde yürüyecek bir projeye imza atabiliriz."
Kamboçya
Ödül komitesinin müdürü Amy Novogratz, J.R. gibi bir sanatçıyı seçmenin -27 yaşında, anonimliği konusunda şiddetli bir muhafazkar ve kendini sadece isminin baş harfleriyle tanımlıyor- onlar için sıradan olmayan bir karar olduğunu ama ödül komitesinin, J.R.'nin işlerinin, Mart ayındaki bir sonraki konferansta duyurulacak sanat merkezli bir yardım projesini desteklemek adına tüm TED topluluğunu canlandıracağını hissettiğini söylüyor.
"İlkin, çekincelerimden biri ulaşılabilir veya uygun olmayacağıydı ki bu bir proje hakkında heyecanla ortak aradığınızda çok rahatsız edici olabiliyor," diye ekliyor Novogratz. Ve aslında TED'in sanatçıyla ilk görüşmesi Skype ile gerçekleşmiş ve sanatçı görüşmede güneş gözlükleriyle şapkası alnını kapatacak şekilde görünmüş.
"Ama daha sonra 'beyler size güveniyorum' diyerek onları çıkardı," diyor Novogratz. "Kısa zaman önce de normal eski stil bir görüşmemiz oldu."
Bethlehem, İsrail
Çarşamba günkü görüşme sırasında J.R., o ve yardımcılarının duvarlarına eski Şangay sakinlerinin öne çıkan fotoğraflarını yapıştırdıkları bir mahallenin daha şimdiden dörtte üçünü yıktıkları için Çinli memurlara güvenmekten çok uzak olduğunu söyledi. Konuştuğu herhangi birinin sivil polis olabileceğini ekleyerek "Başımızın belaya gireceğini düşünüp duruyorum," dedi. Ama ardından yasal bir işi tasvir etti. Otoyoldan gördüğü bir su kulesinin cephesine 6 metre uzunluğunda kırışık bir yüz yapıştırmak.
"Yandaki binanın kapısından girdik, içerisi boştu, kulenin tepesine çıktık ve kimse bizi durdurmadı, biz de çalışmaya başladık," dedi. "Çılgıncaydı. Bu şehir çok devasa ve aşırı büyümüş, ne kadar birşeylerin ortasında olursan, o kadar transparan hissediyorsun."