Hangi Arnavutköy?
Arnavutköy Genel Görünüm, Kaynak: Arnavutköy Belediyesi web sitesi
Öncelikle Arnavutköy ilçesinden bahsetmek gerekir. Genellikle Beşiktaş'taki Arnavutköy ile karıştırılan, İstanbullu'ların çok farkında olmadığı bu ilçe, aslında son 1 yılda çok yol katetti. Konum olarak İstanbul'un kuzeyinde, koruma havzaları ve değerli su kaynaklarının içinde bulunan bu bölge, 2009 yılında 7 kazanın bir araya gelmesiyle ilçe ilan edildi. Son 1 senede nazım ve uygulama imar planı çalışmaları ve katıldıkları uluslarası projelerle, bölge dikkat çekmeye başladı.
Arnavutköy, İstanbul için çok stratejik bir noktada. Havza alanları, mutlak koruma kuşakları, sanayi alanları... Burada gerçekleştirilecek planlar ve bakış açıları bu yüzden çok önemli. Bir yandan da şu anda Arnavutköy, Rotterdam Bienali'nin İstanbul'daki en önemli konusu haline gelmiş durumda. Hem Hollanda ile yapılan ortak çalışmalar, hem Kopenhag'da sunulan projelerle Arnavutköy, bir anda uluslararası ve çok disiplinli projelerin gerçekleştiği bir coğrafya oldu.
Bir yandan da 3. Köprü bağlantı yolunun bu bölgeden geçme ihtimali de, önümüzdeki yıllarda bu bölgenin nasıl etkileneceği sorularını başlattı bile.
Rotterdam Uluslararası Mimarlık Bienali (IABR)
Rotterdam Uluslararası Mimarlık Bienali (IABR) üç kentte, Rotterdam, Sao Paulo ve İstanbul'da "kent yapmak" konusuna eğiliyor. Bunun için, küratörlerden oluşan uluslararası bir ekip bu üç kentte iki yıllık bir araştırma programı yürütüyor. Esas amaçları planlama, tasarım ve politikanın rolünü ve bunlar arasındaki ilişkiyi yeniden tanımlamak ve böylece "kent yapmak" için daha etkili araçlar kullanılmasına katkıda bulunmak.
İlişkisel Kentleşme
Sunum sırasında
Berlage Enstitüsü öğrencileri, Arnavutköy'le ilgili çalışmalarını ve şimdiye kadar deneyimledikleri matematiksel kent modellerini anlatmak için Arnavutköy Belediyesi'nde toplandı. Toplantıya, öğrenciler, hocaları Eduardo Rico, Rotterdam Bienali küratörü Asu Aksoy, Arnavutköy Belediye Başkan Yardımcısı Osman Akkaya, Planlama Müdürü mimar ve şehir plancısı Gülnur Kadayıfçı ve ekibindeki sanat tarihçisi, mimar ve şehir plancıları, Orhan Esen ve Arup katıldı. Yapılan sunum ve toplantıda, bölgede birebir olarak çalışan ekiple, bölgeye tamamen yabancı ve farklı çözüm önerileri getirmeye çalışan ekibi bir araya geldi ve verimli sonuçlar gözlendi.
Eduardo Rico ve Asu Aksoy
Eduardo Rico, öncelikle kendi çalışma yöntemlerini ve "Küresel Kentler için Bütünleşik Yaklaşım" başlıklı sunumlarını anlattı.
Mekandaki dinamikler arasındaki ilişkiler sorgulanıyor
"Şehirleri, içinde barındırdığı farklı bölgelerin birbiriyle olan ilişkileriyle tanımlayabiliriz. Bu ilişkiler, kentteki birçok dinamiği kontrol edebilir. Bu kontrol mekanizması, karar verici organlar, tasarım ekipleri ve yerel insiyatifle şekilleniyor. Bölgeler arasındaki ilişkiler tarihi özellikler ve mevcut durumdaki değerlere dikkat çekerek geliştirilebilir," diyen Rico daha sonra Dünya'nın farklı kentleri için geliştirdikleri modellerden bahsetti.
Kentteki veriler sistemi bilgisayarda görselleştiriliyor
Kentsel ilişkileri genelde üç boyutlu model halinde ifade eden grup, bu yöntemle hem kentin ekolojik ve altyapı denge durumunu hem de karar verme sürecinde oluşabilecek fiziksel çevreyi üç boyutlu görme imkanını sunuyor.
İlişkisel kent modeli, aslında tamamen matematiksel bir sistemden oluşuyor. Beraberinde kentle iligli çok detaylı bir veritabanını da gerektiriyor. Nüfus, çalışan sayısı, okuma-yazma oranı, kırsal-kentsel nüfus, araç sahipliliği ve bunun gibi pek çok numerik değerlerin kullanıldığı bu sistemde, sayılar değiştirilip, dengeler farklı yönlere hareket ettikçe, bunu kentsel mekanda fiziksel olarak görebiliyoruz. Bunu sağlayan yazılım, kentle ilgili numerik değerleri alıyor ve bilgisayarda önümüze 3 boyutlu bir model olarak sunuyor. Bu sisitem, planlama sürecinde analiz ve karar verme aşamalarında çok faydalı olabilir. Veritabanı yükleniyor, yazılım geometrik yazılım ilişkisel modeli kurguluyor ve ekranda modeli çiziyor. Bu yöntem, ayrıca sosyal ve fiziksel verilerin farklı kombinasyonlarını kentsel mekanda görebilmek için bir fırsat sunuyor.
Bu yazılımla, mekandaki yoğunluklar değiştirilerek farklı fonksiyon alanları kontrol edilebiliyor
Sayısal veriler yavaş yavaş mahalleyi oluşturmaya başlıyor
Fiziksel çevrenin şekillenmesinde en önemli kriterlerden biri de trafik akışı. Eduardo Rico, trafik ve çevreyi de düşünerek bina yoğunluğunu hareket ettirebiliyor. Binaların yeri ve yoğunluğu değiştikçe, trafik akışı da değişiyor. Yani aynı anda trafiğin de nasıl şekilleneceğini belirlemiş oluyorsunuz.
Arnavutköy Çalışması
Berlage öğrencilerinin seçtiği çalışma alanları
Eduardo Rico, öncelikle anlattığı bu ilişkisel kent modelleri için gerekli olan veritabanının Arnavutköy Belediyesi'nde olup olmadığını sordu. Osman Akkaya ve Gülnur Kadayıfçı, şu anda belediyede, adres, bina sorgusu, bina kat adetleri, imar planları, jeolojik bilgiler, sayısal arazi modelleri, bina fotoğrafları ve bina fonksiyonları ile ilgili verilerin mevcut olduğunu söylediler. Bu veriler doğrultusunda bölgede böyle bir çalışma yapılabileceği tartışıldı.
Berlage öğrencileri Arnavutköy'de çalışma alanı olarak, Arnavutköy Merkez, Baklalı, Boyalık ve Durusu köylerinin de bulunduğu kırsal alan ve Sazlıdere'nin kuzeyinde bulunan ve ayrıca bir sanayi alanı olan Hadımköy'ü kapsıyor. Şu anda bu bölgelerde 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planları ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları hazırlanmış durumda.
Grup her bölge için belirli tespitler yapmış durumda. Kentsel merkezin dışında, genellikle tarım ve orman alanlarıyla koruma havzalarına dikkat çeken ekip, Hadımköy sanayi alanı ve buradan geçebilme ihtimali olan 3. Köprü yolu üzerinde duruyor.
Rico, tarımsal ürün çıktısının bu bölgede yükseltilebileceğini vurgularken, tarım ve konut alanları arasındaki ilişkiye de dikkat çekti. Tarım iyi bir gelecek vaad ederse, konut yoğunluğu arasında bir ilişki kurulabilir. Tarım, bölgede ekonomik dengeleri değiştirebilecek potansiyelde.
Gülnur Kadayıfçı, öğrencilere Arnavutköy Planı'nı anlatıyor
Osman Akkaya ve Gülnur Kadayıfçı, seçtikleri bu bölgeler arasında nasıl bir ilişki kuracaklarını ve nasıl bir araya getireceklerini sordular. Rico, seçtikleri bölgelerin birbirleri arasında bir homojenlik gösterdiğini ve çalışma zamanlarının ancak her bölge için ayrı çözüm getirmeye yeteceğini belirtti.
Öğrenciler, daha çok dere yatakları ve mutlak koruma alanları hakkında sorular sordular. Mutlak koruma alanları, İSKİ'nin belirlediği yönetmeliğe göre, dere kenarlarının sağından ve solundan 100'er metre olacak şekilde belirleniyor. Burada yapılaşma yasak. Mutlak koruma alanı dışında, derenin etrafında kademeli olarak başka koruma kuşakları da var. Bu kuşaklara göre de, yapılaşma durumu ve bu bölgelerde neler yapılıp yapılmayacağı belirlenmiş durumda. Yani, koruma alanlarında planlama, bu kriterlere göre yapılmalı. Bu durum da bölgenin karakteristik özelliklerini korumaya teşvik ediyor.
Daha sonra Planlama Müdürlüğü'nde toplanan ekip Orhan Esen ve Planlama Bölümü ekibi ile birlikte projeleri için gerekli verileri tekrar değerlendirerek, Türkiye'de işleyen planlama sürecini anlamaya çalıştılar.