12 Ocak Çarşamba günü tüm dünya bir yıl öncesi Haiti'de gerçekleşen doğa felaketini andı. Başkent Port-au-Prince'in 25 km batısını vuran 7.0 şiddetindeki korkunç deprem toplumu derinden sarstı. Depremi takip eden 2 haftada ise tüm nüfusu perişan eden 4.5 şiddetinde en az 52 tane artçı deprem gerçekleşti. Deprem sonrasında ölü sayısı 316 bine ulaşırken 300 bin yaralı da bu felaketten sağ kalanlardı. Bunun dışında 1,8 milyon Haitili'nin yaşadığı konutlar harabeye dönüştü. Geçtiğimiz yıl sayısız uluslararası yardım kuruluşu, geçici barınakların kurulması ve kapsamlı sağlık kontrollerinin gerçekleştirilmesi için Haiti kıyılarına inmişti. Uzun süredir devam eden çalışmalarıyla önemli bir yardım kuruluşu olan CARE International 1954'ten bu yana Haiti'de çalışıyor ve 2010 depreminden bu yana da toplum desteğini arkasına almış durumda.
CARE, yerel yönetimlerin de desteğini alarak Haiti'de geniş çaplı bir yardım hareketı başlattı. Dünyanın başka yerlerinde felaketler sonrasında gerçekleştirilen yardımlar sırasında tam olarak etkili olduğu kanıtlanmış bir model kullanılarak, geçici barınaklar Haiti esnafı tarafından kuruldu ve mühendislerin, teknisyenlerin desteği ile aile konutları inşa edildi. CARE "kalıcı olmayan" barınakların şartlarını koyma konusunda ise oldukça dikkatli.
CARE'in Haiti'deki aktif üyesi Kate Crawford da, insani barınak alanlarının oluşturulması konusunda çalışıyor.
CARE International yerel halkın binalar hakkındaki eğitimine ağırlık verirken kar amacı gütmeyen genç firma "Hassas Çevrelerde Sağlık için Mimarlık (Architecture for Health In Vulnerable Environments - ARCHIVE)" Haiti'de artan tüberküloz riskine karşı etkili bina tasarımlarının sağlanması için uğraş verdi. Haiti'de HIV/AIDS riskine karşı mücadele veren kuruluş Esther Boucicault Stanislas (FEBS) sağlık desteği ve psikolojik destek üzerine çalışmalar yürütüyor. ARCHIVE, HIV/AIDS ile yaşayan bireyler için pahalı olmayan, kolayca yenilenebilen konutlar inşa ediyor.
CARE International'ın geçici barınakları, Evelyn Hockstein
Haiti depreminin yıl dönümünde ARCHIVE yenilikçi uygun barınak tasarımı kapsamında gerçekleşen evrensel bir yarışma olan "Kay e Sante nan Ayiti" kazananlarını açıkladı. Disiplinler arası bir komite tekrarlanabilirlik, yerel bina malzemeleri ve teknikleri, sağlık sorunlarını ele alma, sürdürülebilir tasarım ve bütçe, iklim kriterlerine uygunluk bakımından 5 kıtadan gelen 147 çalışmayı değerlendirdi.
Kazanan tasarımlar aşağıdaki gibi açıklandı:
Birincilik Ödülü: Breathe House
ARCHIVE Yarışması'nın kazananı Breathe House
Mimarlar, bir doktor, mühendisler ve mimarlık öğrencilerinden oluşan İngiliz ve Amerikalı disiplinler arası bir takım tarafından tasarlanan "Breathe House" doğal ışıklandırma ve havalandırma, bağımsız yenilenebilir enerji sistemleri ve temiz havaya kolay ulaşım sunuyor. Tasarım yerel malzemelerin kullanımını ve yerel esnaftan yararlanmayı ve yerel kaynaklı bina tekniklerinin kullanımını teşvik ediyor. Kazanan takım aynı zamanda sağlık ve çevre bilincinin oluşması konusunda bir kullanım kılavuzu sunuyor.
İkincilik Ödülü: Maison Canopy
ARCHIVE Yarışması'nın ikincisi Maison Canopy
İki Amerikalı mimar tarafından tasarlanan "Maison Canopy" oldukça farklı bir bakış açısıyla sakinler arasındaki ilişkileri güçlendirmek için serbest iç mekan planı ile ‘bedenin ve ruhun iyileşmesi için kutsal bir mekan' oluşturuyor. Tüm yemek alanı ve ortak kullanım mekanları birbirinden ayrı olan, çapraz havalandırmayı maksimize eden, yağmur suyu toplama, temizlik ve atık yönetimi teknolojilerini kullanan bir mekan yaratıldı. Dış tasarımında kullanılan sineklikler ise bulaşıcı hastalıklardan korunma yöntemi olarak kullanılıyor.
Üçüncülük Ödülü: Shutter Dwelling
ARCHIVE Yarışması'nın üçüncüsü Shutter Dwelling
Bir psikolog ve bir bağışıklık uzmanı ile İtalyan mimarlar ve mühendisler tarafından tasarlanan mekan temiz hava ile bulaşıcı havanın karışmasını önlemek için bitişik banyolarla yatak odalarını dinlenme alanlarından ayırıyor. Bu tasarımda da beton blok duvarlar ve ahşap çerçeveler gibi geleneksel inşaat tekniklerini kullanılıyor.
Mansiyon Ödülü: Bois l'Etat - İyileştirici Çevre ve Mimarlık
ARCHIVE Yarışması mansiyon ödülü Bois l'Etat
Mimarların, halk sağlığı uzmanlarının, sürdürülebilirlik danışmanlarının, bir bahçe uzmanı, bir inşaat mühendisi ve bir doktorun bulunduğu Amerikalı grup tarafından tasarlanan "Bois l'Etat", "tanıdık, alışılan, basit konut tipolojisinin evrimi" ile oldukça beğenilen bir tasarım oldu. Bu ekip, inşaat giderlerini ve yerel ekonomiye geri dönen gelişimin entegrasyonunu sağlamayı amaçlayan bir tasarım gerçekleştirdi. Yine yerel malzemeler ve inşaat tekniklerini kullanan "Bois l'Etat" ayrıca yağmur suyu toplama, kompost tuvaletler, enerji ve kaynakların tasarrufunu sunuyor.
Başarı Ödülü - Cycle House
ARCHIVE Yarışması başarı ödülü Cycle House
Dominik Cumhuriyeti'nden katılan mimarlar ve mühendislerden oluşan takımın tasarımı "Cycle House" güneşlikler ve sürgülü kapılar ile kapalı ve açık alanların mekansal konumlandırılması ile açıklanabilir. Dış çevre düzenlemesi, işçilerin şifalı otları geliştirerek hastalara fayda sağlanmasını ortaya koyuyor. "Cycle House"daki sabit bisikletler elektrik oluşturuyor ve kolayca ulaşım ihtiyacının sağlanması için yerlerinden çıkarılabiliyor.
FEBS kurucusu Esther Boucicault ARCHIVE ile yakın çalışıyor. Boucicault şu açıklamayı yaptı: "Haiti'de insanlar HIV/AIDS ile yaşamaya devam ediyor ve ayrımcılığın kurbanı oluyor. Bu kişiler toplum tarafından, hatta aileleri tarafından reddediliyor. Bu insanlardan çoğu evsiz. Bu durum onları hala ciddi bir problem olan tüberküloz gibi bulaşıcı hastalıklara karşı hiç olmadıkları kadar duyarlı yapıyor. Daha çok yoksulluk sonucunda ortaya çıkan hastalıkların olduğu bir toplumda ARCHIVE'in konut projeleri üyelerimizin yaşam koşullarını iyileştiriyor ve onlara sağlıklı bir yaşam sunuyor.
CARE International tarafından gerçekleştirilen inşaat, uzun vadede yerel halkın kendini desteklemesi için gerekli becerilere sahip bir kitle yaratmak amacı ile devam ediyor. "Kay e Sante nan Ayiti Yarışması"nın kazanan tasarımları, bahar ayında ARCHIVE tarafından 1 Mart'ta başlaması planlanan bir sergide sunulacak. Bunlar, 2010 depreminin ardından yeni bir gelecek yaratmak için çalışılan Haiti'de, uluslararası yardım kuruluşlarının usanmadan yerel halk ile birlikte çalıştığı teşvik projelerinden sadece bir kısmı...