YTONG tarafından Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi işbirliği ile düzenlenen "Çatılar ve Sürdürülebilirlik" konulu ulusal mimari tasarım yarışmasının kolokyumu jüri üyeleri ve ödül alan proje sahiplerinin katılımıyla 6 Nisan Çarşamba günü Yapı-Endüstri Merkezi'nde gerçekleşti.

İlk olarak Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi YK Başkanı Prof.Dr. Deniz İncedayı söz alarak, yarışmanın amacından ve temasından bahsetti. UIA'nın 2010 yılında belirlemiş olduğu "Daha iyi kent, daha iyi yaşam" temasının bu yarışmada da altının çizildiğini vurgulayan İncedayı, yarışmanın sonucunda çatı mekanlarının öneminin ve kentsel mekanın sosyal sorumluluk anlayışı ile ele alınmasının gösterildiğini ifade etti. Yarışmaya katılanlara ve yarışmada emeği geçen kişilere teşekkürlerini sunan İncedayı'dan sonra kolokyuma geçildi.

Jüri üyeleri (soldan sağa): Tolga Öztoprak, Sinan Omacan, Seda Bildik, Hakkı Önel

Yarışmanın seçici kurul üyelerinde değişikler yaşanması sonucunda yedek jüri üyelerinin asıl seçici kurul üyelerin yerine geçmesi ile oluşan 6 kişilik jüri şu isimlerden oluşuyor: Mimar Cengiz Bektaş, Prof.Dr. Hakkı Önel, Mimar Mahmut Durmuş, Y.Mimar Sinan Omacan, Y.Mimar Seda Bildik ve İnşaat Mühendisi Tolga Öztoprak (Türk Ytong San. A.Ş. Ürün Müdürü). Cengiz Bektaş ve Mahmut Durmuş kolokyuma katılamadı. Prof.Dr. Hakkı Önel, kolokyumda Cengiz Bektaş'ın yerine jüri başkanlığı yaptı.

Prof.Dr. Hakkı Önel konuşurken

Hakkı Önel ilk olarak yarışmanın konusundan ve öneminden bahsetti. Çatı arası boşlukların önemli mekanlar olduğunu vurgulayan Önel, yarışmanın diğer yarışmalardan farklı olduğunu ve bir kavramsal yarışma olduğunu söyledi. Önel daha sonra yarışmanın değerlendirme sürecinden bahsetti. Yarışmaya 68 adet proje başvurmuş. İlk turda projelerin kalitelerinden ötürü jüri üyeleri hiçbir projeyi elememiş. İkinci turda ise 42 proje elenmiş ve elenme nedenleri tutanaklarda jüri görüşleri ile ifade edilmiş. Üçüncü turda değerlendirmeye yönelik ortak kriterler saptadıklarını ifade eden Önel, kriterleri şu şekilde sıraladı: Kamu yararı, ödül alacak projelerin örnek oluşturabilecek projeler olması, uygulanabilirlik ve sürdürülebilirlik. Üçüncü turun sonunda 11 proje elendikten sonra, dördüncü turun sonunda ödül alan projeler belirlenmiş.

Sinan Omacan konuşurken

Kolokyumda soru-cevap kısmına geçilmesi ile ilk soruyu satınalma ödülü alan ekipten Orhan Ersan yöneltti. Ersan, yarışmalarda jüri üyeleri sayısının 5 ya da 7 olmak üzere "tek" sayıdan oluşması gerektiğini fakat bu yarışmada 6 kişi olduğunu söyledi. 3'e 3 oy alınca bunun oy birliği mi yoksa oy çokluğu mu ya da ne olduğunu sordu. Ersan, YTONG'un bu yarışmaları geleneksel hale getirmesini de isteyerek sözlerini tamamladı. Katılımcının sorusu üzerine kolokyumda jüri başkanlığı yapan Prof.Dr. Hakkı Önel, jüri üyeleri arasında inşaat mühendisinin de yer aldığını fakat mimar üye sayısını ön planda tutarak karar aldıklarını, onun da oy çokluğunu sağladığını söyledi. Önel aynı zamanda bu yarışmaların devam edeceğini, YEM ile birlikte yakında bir yarışma düzenleyeceklerinin haberini verdi. Daha sonra katılımcının bu sorusuna cevap vermek isteyen jüri üyesi Sinan Omacan, oylamada jüri başkanının ağırlığının olduğunu, dolayısıyla 1. seçilen projenin oy birliği ile zaten o ödülü hakettiğini ifade etti.

Yarışmada dikkat çeken bir diğer konu da yarışma teslim süresinin 1 ay kadar ertelenmesiydi. Son zamanlarda açılan yarışmalarda bu tip durumlarla karşılaşabiliyoruz ve bu durum katılımcılar arasında adaletsiz bir durum yaratabiliyor. Katılımcıların tasarımlarını bile etkileyebilecek bir durum olarak da görmek mümkün. Bu görüşler doğrultusunda jüri üyelerine "neden yarışmanın teslim süresinin 1 ay kadar ertelendiğini" sorduğumda Sinan Omacan, yarışmada katılımın daha fazla olması için yaptıklarını, buna karar verirken bütün jüri üyelerinin ortak kararının olduğunu ve bu durum nedeni ile mağdur duruma düşen katılımcılar olduysa da üzgün oldukları cevabını verdi. Prof.Dr. Hakkı Önel de bu durumun avantaj da sağlayabileceğini, katılımcılar arasında bu konuya yönelik olumsuz tepki gözlemleyip gözlemlemediğimi sordu ve bu yarışma diğer yarışmalardan farklı olduğu için, bu durumun sorun teşkil etmediği kanısında olduğunu ifade etti. Teslim süresinin uzatılması ile sonuca yönelik daha niteklikli ürünleri teşvik edebileceklerini de vurguladı.

Bir yarışmacının, "Kültür Varlıklarını Koruma Kanunu ile uyumunu dikkate alan değerlendirmelerden ötürü elenen projeler var. Jüri raporunda gördüğüm kadarı ile bu uyumların dikkate alınmasına rağmen elenen proje var, bunun nedenini öğrenebilir miyim?" sorusu üzerine Prof.Dr. Hakkı Önel, yarışmaya tescilli yapı olarak Haydarpaşa Garı'nın tekrar restorasyonuna yönelik çatı tasarımı ile iki tane Ankara Kaleiçi Bölgesi'nden gelen öneri olduğunu söyledi. UNESCO'nun kararları ile Türkiye'de farklı koruma kurullarının kararlarının bile örtüşmediğini söyleyen Önel, bu üç projenin binaların kontur ve gabarilerini değiştirdiği, özgün strüktürü bozduğu için ödüle layık görmediklerini belirtti. Bunun üzerine yarışmacı tekrar söz alarak, "projenin aslında bu kararlara yönelik tam tersi bir tutum taşımasına rağmen elendiğini" ifade etti. Sinan Omacan ise bu görüşe yönelik, yarışma jüriliğini koruma kurulu kararlarının gereğinin uygulanacağı yer olarak görmediğini, oy kullanırken yönetmelik, yasa ya da UNESCO kararlarına göre değil de, mesleki etik bilgisine göre hareket ettiğini söyledi. "Yasa ve yönetmelikler benim için seçilme ya da seçilmeme kriteri olamaz," dedi.

Yarışmacılardan ve satınalma ödülüne layık görülen ekipten Deniz Dokgöz, "Bir fikir yarışmasında nasıl olur da  verilecek ödüller (3 ödül, 5 mansiyon, 3 satınalma olarak) sürecin başında belli olur," diye görüşlerini ifade etti. Bunun ancak ulusal yarışmalarda olabileceğini, oysa fikir yarışmalarında durumun daha farklı olması gerektiğini, uygulanabilirliğin değil de fikrin önem taşıması gerektiğini vurguladı. Ayrıca benzer projelerin, uygulanabilirliği olan projelerin ödül aldığını söyleyen Dokgöz, bu yarışmanın "fikir yarışması görünümlü uygulama yarışması" mı olduğunu sordu. Bunun üzerine Sinan Omacan, Dokgöz'ün bu görüşünü haklı bulduğunu, bunu bir uyarı olarak kabul edip, bundan sonraki yarışmalarda dikkat edeceklerini belirterek, yarışmanın "uygulanabilir fikirler" yarışması olmuş olduğunu gülerek ifade etti.

Kolokyuma katılan dinleyicilerden biri, yarışmada ödül alan projeleri eleştirerek, bu kadar yüksek ve geniş kütleli çatıların olamayacağını, kamu yararının bunun neresinde olduğunu belirtti. Bunun üzerine Önel, yönetmelikte belirlenen %45 çatı eğimine karşın birçok katılımcının daha az eğim kullanarak öneriler gerçekleştirdiğini, fakat %45'in üzerinde olan projeleri de özgün tasarım olarak değerlendirdikleri için ödül verdiklerini söyledi.

Yarışmayla ilgili bir diğer görüş de dinleyici Mete Sezer'den geldi. Sezer, yarışmanın kendi içinde doğurduğu hissiyatı ifade etmek istediğini söyleyerek, "Birinci seçilen projeye bakıyorum, gayet başarılı. Ama sanki 'Zaten bu üniversiteye yönelik böyle bir proje uygulanacaktı, YTONG da bu yarışmayı açsın da, hem reklamı olmuş olur hem de proje de uygulanmış olur bu vesile ile' gibi bir hissiyat oldu içimde. Ama tabii ki de böyle bir durum yoktur, sadece paylaşmak istedim," dedi. Önel, böyle bir durumun kesinlikle olmadığını söylerek, birinci seçilen projenin müellifi Ayhan Usta'ya söz verdi. Usta, Karadeniz Teknik Üniversitesi'ne yönelik proje geliştirdiğini fakat o binaya yönelik seçilmeyen ve beğenilmeyen projeyi YTONG'un yarışmasında kullandığını ve bu yarışmada takdir gördüğünü söyledi. Şu an üniversiteye yönelik başka bir projesinin uygulandığını da vurguladı.

Birincilik ödülü alan projenin müellifi Ayhan Usta ödülünü alırken

Yoğun soru ve eleştirilerle dolu kolokyumun ardından ödül törenine geçilerek, ödül alan proje müelliflerine ödülleri, jüri üyelerine ve raportörlere de teşekkür plaketleri verildi. Yarışmada Birincilik Ödülü'nü Y.Mimar Ayhan Usta, İkincilik Ödülü'nü Mimar (Ekip Başı) Taner Üsküplü ve Y.Mimar Yasemin Yılmaz, Üçüncülük Ödülü'nü ise Mimar Necmi Karaman aldı.



Yarışmada ödül alan projeler Yapı-Endüstri Merkezi'nde sergileniyor.