Üç bin yıllık tarihi geçmişi ile Bergama ilçesi, Müslümanlık, Hıristiyanlık ve Yahudilik'e ait önemli merkezleri bir arada bulunduruyor.

İnanç Turizmi Gerek ilkçağ medeniyetlerinin Anadolu'da gelişmesi, gerekse Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde havarilerin, Orta Çağ'da ise Museviler'in bulundukları ülkelerde karşılaştıkları ağır baskı ve yok etme politikaları sonucu Anadolu topraklarına sığınmış olmaları ve hoşgörü ile karşılanmaları, Türkler'in kendi dini olan İslamiyet'e ait eserlerin yanı sıra, çok sayıda kilise, sinagog ve diğer mabetlerle dini eğitim veren okul ve vakıfların Anadolu'da yer almasına neden olmuştur. Türkler'in İslami anlayışı paralelinde derin saygı ve hoşgörü ortamında günümüze kadar ulaşan bu eserler, Türkiye'yi diğer ülkelerden daha avantajlı duruma getirmektedir. Anadolu'da, inanç turizmi kapsamında; Müslümanlık, Hıristiyanlık ve Yahudilik'e ait önemli ziyaret merkezleri bulunmaktadır. Üç bin yıllık tarihi geçmişi ile Bergama ilçesi de bu ziyaret merkezleri içerisinde yer almaktadır.

Kızıl Avlu
Hıristiyanlık döneminde bir piskoposluk merkezi olan Bergama, İncil'de sözü edilen yedi kiliseden biri olan Kızıl Avlu diye adlandırılan Mısır Tanrısı Serapis'e adanan tapınağa sahiptir. Kızıl Avlu, Hıristiyanlığın yasak olduğu dönemlerde, Hıristiyanların toplanıp gizlice ibadet ettikleri ve İncil'in St John'un kaleme aldığı Revelation bölümünde sözü edilen 7 kiliseden kesin olarak yeri bilinen tek kilisedir.

Bergamalılar tarafından "Kızıl Avlu" diye adlandırılır. Kızıl Avlu diye adlandırılmasının sebebi; dışarıdan bakıldığında tamamen kırmızı tuğla ile kaplı olmasıdır. Binayı kaplayan mermerlerden birkaçı bugün bile görülmektedir.

Bazilika, Mısır Tanrısı "Serapis" (Serapien) adına yapılmıştır. "Ne yerde ne gökte" anlamına gelir. Çünkü bazilika; altından akan Selinus çayını örten iki tünel üzerine inşa edilmiştir. Hıristiyan inancına göre ise, Bergama Kilisesi "Evlenme, Birleşme" ya da "Pişmanlık" anlamına gelir. Roma Dönemi'nde bazilikada din ve devlet işleri birlikte yürütüldüğünden dolayı "Birleşme" anlamı da verilmiştir. "Pişmanlık" anlamı ise daha önce Bergama'da bulunan ve "Şeytanın Tahtı" denen Zeus Sunağı'ndan (Altar) kaynaklanmaktadır.

Bergama Kilisesi Hz. İsa'dan sonra 313-500 yılları arasında etkin rol oynamıştır. Bergama Kilisesi'nin Piskoposu, Aziz Lukas idi. Aziz Lukas, Bergama'da inek heykeli içinde yakılmıştır. Bizans döneminde iki bölümü nefi ve apsisi ile kiliseye döndürülen Seramis Tapınağı'nda bugün kulelerden biri cami olarak kullanılıyor.

Havra ve Sinegog
Bergama'da Yahudiler'e ait 1862 yılında yapılmış sinagog bulunmaktadır. En eski sinagog olan havra Kızılavlu'ya bakan bodrum üzerindeki kemerli kapısı kalmıştır. Sabah, öğle ve akşam olmak üzere günde 3 defa havraya gidilip ibadet yapılırdı. İbadetlerini ayakta gerçekleştirirlerdi. Havrada ibadet edenler evlerindeki gibi rahat davranırlardı. İbadetlerinde yalnız Tevrat okunur, ilahi söylenirdi.

Bergama, Bizans döneminde Ephesos Başpiskoposluğu'na bağlı olup Monofizitler mezhebinin etkinliği içindeydi. Medeniyetlerin beşiği Bergama, Karasi Beyliği'nin egemenliği altına girerek İslam dünyasıyla tanıştı. Bergama'da İslamiyet'e ait eserler Osmanlı Devleti'nin egemenliği ile görülmeye başlanmıştır.

Şadırvan Camii'nin yanında bulunan Arap Camii diye bilinen camiinin günümüze sadece minaresi kalmıştır. Beylikler döneminde yapıldığı için Selçuklu Minaresi adı kalmıştır. Selçuklu eseri olmasına rağmen Selçuklu mimarisi özelliklerini taşıdığı için Selçuklu Minaresi adını almıştır.

Ulu Cami
Yıldırım Beyazıt zamanında yaptırılan tek minareli camilerimizdendir. Kuzeye bakan kapısının üzerindeki kitabede "Sultanlar Sultanı, Arap ve Acem Ulemasının Emin, Gaziler ve Mücahitler Yardımcısı, Murat Han'ın Oğlu Sultan Beyazıt Han" yazmaktadır.

Bergama tarihinda birçok "ilk" var
İlk Parşömen (Deriden kağıt yapımı)
İlk Asya Kütüphanesi (200.000 ciltlik)
İlk büyük Hastane (Asklepion)
İlk Telkinle Tedavi (Psikoterapi
İlk Doğal Tedavi (Müzik, tiyatro, spor, güneş, su ve çamur ile)
İlk Farmakoloji (Bitkisel İlaçlar)
İlk Afyon Maddeli İlaç
İlk Kent Hijyeni (Sağlık altyapısı)
İlk Tıp- Eczacılık Simgesi (Yılan)
İlk Mühendislik, "U" Borusu Yöntemi ile Trigonometri
İlk Kent İmar Yasası
İlk Kent Çarşı- Pazar Yasası
İlk Komün Devleti
İlk Grev ve Toplu Sözleşme (M. Ö 248'de ücretli askerlere, I.Eumenes haklarını verdi.)
İlk Dört Tiyatrolu Kent
İlk ve En Dik Tiyatrolu Kent
İlk Meslek Sendikaları ve Sendika Konfederasyonu
İlk Üç Dereceli Öğretim (İlk, orta, lise)
İlk ve En Büyük Sunak
İlk Kazı Müzesi (Arkeoloji deposu ve sonra müze)
İlk Ahşap Sahneli Tiyatro
İlk Hıristiyan Kilisesi (Yedi kiliseden biri)
İlk Batı Türkçesi Grameri (Bergamalı Kadri Efendi'nin Müyesseretü'l Ulum adlı yapıt)
İlk İşgali Kıran Kent (15 Haziran 1919)
İlk Festival Yapan Şehir (Kermes)