120 değişik ülkeden insanların yaşadığı Kırım'ın gelir kaynağı turizm. Her yıl 5 milyon turist geliyor. Buğday, mısır, ayçiçeği tarımı yapılıyor. Nüfusunun yüzde 99'u okuryazar...

Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı yönetimine giren Kırım, Osmanlı tarihinde birkaç imtiyazlı eyaletten birisi olmuş. Kırım'da, Osmanlı Rus Savaşı sonucunda 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı hakimiyeti bitmesine rağmen o günlerin izini hala bulmak mümkün...

Kırım Özerk Cumhuriyeti'nde 9 Bakan görev yapıyor. 100 Milletvekili var ve bunlardan 20'si kadın. Tatyana Umrikhina (Kültür Bakanı) bizleri çok seviyor. Odasında İstanbul manzaralı resim asılı. İstanbul Şehir Tiyatroları her yıl yapılan Dünya Tiyatrolar Günü'nde, bir süre önce Bahçesaray'da oynamış ve Grand Prix ödülünü almış.

Kırım'ın Başkenti Simferopol (Akmescit) 340.000 nüfuslu... Kırım Ukrayna'nın güneyinde Karadeniz kıyısında bir yarım ada. Türkiye ile saat farkı yok. Kırım nüfusunun yüzde 65'ini Ruslar, yüzde 20'sini Ukraynalılar, yüzde 12'sini Kırım Tatarları oluşturuyor.

Gelir kaynağı turizm
120 değişik ülkeden insanların yaşadığı Kırım'ın gelir kaynağı turizm. Her yıl 5 milyon turist geliyor. Buğday, mısır, ayçiçeği tarımı yapılıyor. Elma, ceviz, üzüm de meyvaları. Nüfusunun yüzde 99'u okur yazar. Eğitim kurumlarının tamamı devlete ait. Üniversitelerde Çin, Hint, Endenozya, Arap ülkeleri ve Türkiye'den giden birçok çok yabancı öğrenci okuyor. Kırım da sadece Kırım tatarlarının eğitim gördüğü Milli mektepler var.

Askerlik zorunlu değil ama askere gitmezsen devlet kurumlarında çalışamazsın. Tank ve silahları Ukrayna'dan alıyorlar. Kırım Tatar muhtarlığında en önemli 3 unsur, hamur et ve soğan. Özbek Pilavı, yeşil çay çok kullanılıyor.

Osmanlı'da hanlık döneminde Hacı Girayhan 1441 yılında Kırım Hanı ilan edilmiş. Hacı Giray soyundan gelenler Giray olarak anılmışlar. 350 yıl Kırım Hanlığı'nın tahtının sahibi olmuşlar. Osmanlı, Fatih döneminde 1475'de Kırım'ı ele geçirmiş. Mengli Giray ile antlaşma imzalamış. Kırım, Osmanlı tarihinde birkaç imtiyazlı eyaletten birisi olmuş. Osmanlı Rus Savaşı sonucunda 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı hakimiyeti Kırım'da bitiyor.

Stalin döneminde Ruslar'a ihanet ettikleri gerekçesiyle hayvan taşınan vagonlara bindirilerek, Büyüksüren Tankovoe köyünde toplanan Tatarlar Sibirya'ya sürgün edilmişler. Her yıl vatana dönmek için mücadele etmişler. Rus yönetimi Gorbaçov'da iken en ılımlı dönemini yaşamış... Kırım Tatarları 1988'den itibaren 1990'lı yıllarda yoğun olarak Kırım'a geri döndüler. 18 Mayıs 1944 yılında Stalin döneminde Orta Asya'nın ve Rusya'nın bazı bölgelerine sürülen Tatarlar için önemli bir gün. Her yıl anılıyor.

Gözyaşı Çeşmesi
Rus edebiyatının ünlü şairi Puşkin, 1963 yılında yapılan Gözyaşı Çeşmesi'ni görmüş, etkilenmiş ve 60 yıl sonra Bahçe Saray Çeşmesi adlı bir şiir yazmış. Şiiri o dönemde çok beğenilmiş. Bahçe Sarayı yıkılmamış ismi de değiştirilmemiş.

1500 yılında Mengli Giray Han'ın yaptırdığı Orta Avrupa'nın en eski Üniversitesi Zincirli Medrese, kapı girişinde zincir olduğu için bu ismi almış. Zincir, Allah'ın huzurunda herkesin eğilmesi gerektiğini sembolize ediyormuş. Duvarında, "Bu medrese binası ihsanı bol olan Allah'ın yardımı ile 1500 Miladi 1906 Hacı Giray Han oğlu Mengil Giray Han tarafından yaptırılmış. Allah onun mülkünü dünyanın sonuna kadar devam ettirsin" yazıyor. TİKA bu güzel eseri de ayağa kaldırmış. Çok güzel bir hizmet gerçekleştirmiş.

Aynı mahallede Mengli Giray Han'ın Türbesi var. Gaspıralı İsmail'in Mezarı (1851-1914) var. Halk ona babamız anlamında (Babay) dermiş. Dilde, fikirde ve işte birlik fikrini ortaya atmış. Sultan Abdülhamit'ten hizmet nişanı almıştır.

Kırım'ın sembol isimlerinden Gaspıralı İsmail'in amaçları arasında, Batının yeni faydalı fikirlerini öğrenip Müslüman dünyasına yaymak. Eğitimcileri yeni usule ıslah eylemek. Osmanlı Türkçesi'ni bütün Türk Dünyası'nın anlayacağı müşterek bir edebi dil haline getirmek. Gaspıralı İsmail'e göre yeni dil, öyle bir dil olmalı ki konuşulduğu ve yazıldığı zaman İstanbul'da hamal ve Kayıkçı ile Türkistan'daki koyun ve deveci çobanı da anlamalı. Türk lehçelerinin pek kaba olmayan mahalli kelimeleri Osmanlı Türkçesi'nin en gelişmiş şekli olan İstanbul şivesine uydurularak kullanılmalı mümkün mertebe yabancı ve dil kaideleri Türkçeden çıkarmalı, Arapça, Farsça tabirler tavsiye edilmeliydi.

1834 yılında Polanyalı Lev Pototsky bu bölgeyi satın almış. Yazlık ve yönetim binaları inşa ettirmiş. 1861 yılında Rus Çar Ailesi satın almış ve 1911 tarihine kadar yapımı tamamlanmış. 1939'da başlayan savaş, 1945'te bitince 1945 Şubat ayında Dünya'nın paylaşıldığı Yalta Konferansı'nın yapıldığı ve Rusya, İngiltere, ABD arasında Almanlar'ın mağlup olması sonrası Avrupa haritasının belirlendiği yer olarak çok önemli...

ABD'nin en uzun görevde kalan başkanı (16 yıl) Rosevelt Amerika'yı, Rusya'yı, Stalin, İngiltere'yi, Churchill temsil etmiş. 1917 Bolşevik İhtilali sonrası Çar, Sibirya'ya sürülmüş. Lenin'in emri ile kurşuna dizilerek öldürülmüş. Son Çar Nikolay 2. Eleksanroviç ve Eşi Fedrona'nın 4 kızı bir oğlu var. 1868-1918 2.Nikolay'ın öldürülmesi ile Çarlık rejimine son veriliyor.

Bahçesaray
Kırım Han'ın yaşadığı Han Sarayı, 50.000 Nüfuslu güzel bir şehirde bulunuyor. Simferepol'den 25 km uzaklıkta Eski Kırım'ın başşehri Bahçesaray. Kırım Hanlığı'nın hanlarına Giray deniliyor. 16. Yüzyıl ile 18. Yüzyıl'da Kırım Hanlığı'nın merkezi olan bu saray, Topkapı Sarayı'nın minyatürü gibi. İtalyan Mimar Aleviz Novi tarafından yapılmış. Saray Han'ın girişinde solda iki adet tek şerefeli cami (İbadete Açık) yanında mezarlık. Büyük güzel bir avlu, havuzlar, çeşmeler, hamam, ahırlar, harem, divan salonu, enderun odaları seralar, kış bahçesi. Saray Han'ın içinde Giray Han'ın genç yaşta ölen eşi Dilara Hatun anısına yaptırdığı Ağlayan Çeşme isimli çeşme var.

Sivastopol
430 bin nüfuslu büyük bir şehir. Özerk bölge, yönetim Rus yanlısı. 2054'e kadar özel statü devam edecek. 1783'te kurulmuş bir şehir. Donanması sahilde bekliyor. Askeri Hastane, Harp Akademisi, Moskova Dil Üniversitesi, Hukuk Fakültesi burada. Mayın temizleme gemileri, denizaltları, nakliye gemileri, harita çizen gemiler, hastahane gemisi var. Şehirde 1914 yılında Özbekler'in destekleri ile yapılmış 3. Alexsandr Camiisi var. Panaroma müze çok etkileyici 1854-1855'te yapılmış Rus Savaşı'nı anlatıyor. Canlı gibi, çok güzel yapılmış. 1853- 56 kırım Harbi, İngilizler'in borca sokulduğu savaş. 1905'te savaşın 50.yıldönümüne istinaden yapılıyor. İngiliz ve Fransızlar'ın Savaş Sahnesi 37 Milyon İnsan ziyaret etmiş bugüne kadar.

Yalta
90 bin nüfuslu turistik bir yer. Yazın çok kalabalık sahil kenarı bir şehir. Yalta soğanı ile meşhur (tatlı) midede rahatsızlık vermiyor. Sağlık turizmi etkili. Simperepol'den 86 km. uzaklıktaki Yalta güzel, sevimli turistik bir şehir. Simperepol-Yalta arası troleybus çalışıyor ve bu, en yüksekten geçen en uzun araç. Sahili, meydanı, meydanda Lenin heykeli ve sahilinde bir şapeli var.