'Mimarsız' , 'mimarlıksız' planlama olur mu? 'Mimarı', 'mimarlığı' plandan ayrı görmek mümkün mü?

Bir süredir devam eden bir tartışmanın can alıcı soruları bunlar.

Anadolu gibi, binlerce yıllık kentsel ve mimarlık belleğinin, toprak altında ve toprak üstünde, arkeolojik ve mimari miras halinde kümelendiği bir ülkede, mimarlığı kentsel planlamadan ayırmak mümkün olabilir mi? Olursa, o ülkede bu değerleri, bu birikimi gözeten bir kentsel tasarımdan söz edilebilir mi?..

Bir yapı, bir mimarlık eseri olarak sadece kendi başına duran, kentle ilişkisi olmayan, sanki müzede sergilenen bir 'heykel' gibi düşünülemez. Yapıyı, kentin içine yerleştirmek, kent ile bütünleştirmek, onun içinde eritmektir mimarlık. Bu, ancak bu öngörü ile hazırlanmış bir kentsel plan ile mümkün olur.

Bulunduğu ülkeye, ait olduğu kültüre yabancı bir kent yaratmak, ancak ''mimarlığı planlama dışında tutmak'' la mümkün olur. Kısacası, kentsel planlamayı mimarlıktan ayrı bir yere koymak, başka bir deyişle ''planlama ayrı şey, mimarlık ayrı şey'' demek, bu işin sonucunda, ortaya çıkacak kenti bilmemek, hissetmemek demektir.

Tasarım, ortaya konacak eseri önceden görmek, hissetmektir. Hele, 'kentsel koruma' söz konusu ise, var olan kentsel ve mimari mirasın üzerine bir şeyler konacak, bir şeyler değiştirilecek ise, bu iş ''mimarlık olmadan hiç olmaz'' .

İlk defa, 1930'larda, Güzel Sanatlar Akademisi'nde, mimarlık eğitiminde ''şehircilik dersi'' olarak, öğrencilere bu bilinci vermeye başlayan E. Egli 'nin arkasından M. Wagner, G. Oelsner, H. Prost ile onların öğrencileri/yardımcıları olan ve birçok kentimizin imar planını yapmış olan; S. Arkan, K.A. Aru gibi hocalarımız hep mimardı. A. Kömürcüoğlu mimardı...

Onlar, kentsel planlamaya her zaman 'mimar gözüyle' , 'mimar kimliğiyle' baktılar. Çünkü doğrusu budur...