Bir ileti aldım: “Yetkin mimar” konusunda aydınlatın bizi...

Ben oldum olası mimar, yüksek mimar ayrımını anlamadım. Yüksek mimar ile yüksek mühendis-mimar arasındaki ayrım da anlaşılmaz, azıcık da gülünç gelir bana... Şimdi de “yetkin mimar” sanı öneriliyor.

Önce Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nin (daha da eski adıyla Sanayi-i Nefise Mektebi) mimarlık bölümü vardı. Beş yıllık eğitim verirdi. Bitirenlere “Yüksek Mimar” sanı verilirdi.

Sonra İstanbul Teknik Üniversitesi’nin Mimarlık Fakültesi açıldı. Almanya’daki Technische Hochsule (Teknik Yüksek Okul) örneğine uyarak sanırım. Almanya’da bu okullar yalnızca “Yüksek Mühendis” sanı verirler.

Yalnızca eğitimin mimarlık dalında yapıldığını belirtirlerdi. Oysa İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’ni bitirenlere “Yüksek Mühendis-Mimar” sanı verildi. Böylece Akademi’yi bitirenlerden ayırt edilmiş oldular sözüm ona...

Sonra Yıldız Teknik Okulu açıldı. Bitirenlerine de yalnızca “mimar” denildi. Bu okul da sonra üniversiteye dönüştürüldü.
En sonunda bildiğiniz özel okullar geldi... Onları bitirenlere de “mimar” denildi. Bu okullardan sonra sanının önüne “yüksek” sözünü ekleyebilmek için bir üniversitenin, örneğin iki yıllık “onarım” bölümünü bitirdiler.

Görüyorsunuz; “san” savaşı işin aslı...

Gerçekte herkes, dört yıllık-beş yıllık öğrenimin mimar olmağa yetmediğini biliyor. Bütün ülkelerde yeni yollar deneniyor. Örneğin Almanya’da, bilinen öğrenimi bitirdikten sonra, usta bir mimarın yanında, gözetiminde çalışıyorsunuz üç-dört yıl daha... Bu süre sonunda ustalaştığınızı, kendi başınıza bir yapıyı gerçekleştirebileceğinizi belgeleyebilirseniz, Alman Mimarlar Birliği’ne üye alınırsanız, adınızın önüne “mimar” (architekt) sanını ekleyebiliyorsunuz.

ABD’de eğitimden, uygulama çıraklığından sonra 16 değişik konuda bir yıl süren sınavları başarmak zorundasınız... Ancak o zaman kendi işliğinizi (büronuzu) açabiliyorsunuz. Bu dönemin, eğitimden sonra Japonya’da 10 yıl, Suriye’de 17 yıl sürdüğünü anlatmışlardı.

Kısacası; mimarlık dalında eğitim veren okullar öğrenimi bitirenlere mimarlık diploması veremiyorlar. Genelde bu sanı Mimarlar Birliği veriyor. Bu da dalın becerilerini, eski deyimle “bihakkın” edindiğiniz de gerçekleşiyor.

Mimar Sinan da bunun için mimarlığın bütün alanlarından icazet almıştı da, ancak ondan sonra bir “onarım” işi alabilmişti.
Gördüğünüz gibi daha “yetkin mimar” sözüne gelemedim. Onu da gelecek yazıma bırakmak zorunda kaldım.