Richard Meier’ın West Willage’taki apartman binalarının duyurulmasından bu yana New York’ta yüksek apartman binaları tasarlayan “starchitects” hakkındaki haberlerin sonu gelmiyor.

Tabi ki Meier, ne New York’ta ne de başka bi yerde yüksek apartman tasarımı yapan mimarlardan ilki değil. Newark’a kısa bir yolculuk Ludwig Mies van der Rohe tarafından tasarlanmış üç binayı açığa çıkarmaya yetiyor. Manhattan’daki Seagram Binası’nı tamamladıktan hemen sonra, Mies, Branch Brook Parkının yanında, Newark kent merkezinin kuzeyinde üç kule tasarlamış. 1960 yılında kullanıma açılan binalar, orta gelir sınıfının bölgeye getirilmesini amaçlıyordu. Düşük gelir gruplarına hitap eden apartman binalarının oluşturduğu “Cristopher Colombus Evleri”nde Mies’in 20 kat yüksekliğindeki kuleleri dikkat çekiyor.

Binalardan ikisi, çimenlik bir alanla ayrılan “PavilionApartmanları” nın cepheleri birbirine bakarken, üçüncü yapı olan “Colonnade” ise Newark’ın, New York’un Central Parkı’yla eş gösterilen, Branch Brook Park’ına bakıyor. Parkın hemen yanında New York’un St.Patrick Katedrali kadar ihtişamlı olan bir başyapıt “Kutsal Kalbin Katedral Bazilikası” yer alıyor. Mies’in Colonnade Binasının tasarlarken bu katedralden etkilendiği ve bu “gri kutu”yu bir çeşit varak gibi tasarladığı idda ediliyor.

“Colonnade” ve iki “Pavilion” binası çok benzer –hatta aynı denebilecek- şekilde detaylandırılmış. Her birinde, tamamıyla camdan yapılmıs cepheler görülüyor ve camların altındaki ızgaralar cephede dolu yüzeyler olarak okunuyor. Mies’in detay yaklaşımı, pek çok binasında olduğu gibi burada da başarılı bir şekilde kullanılmış.

Binaların en göze çarpıcı özellikleri manzara açık olmalarıdır. “Pavilion” Binası’nın güney kulesinde, 18. kattaki bir daireden, sisli bir günde bile, Newark kent merkezi ve New Jersey’in geniş tarlalarının oluşturduğu manzarayı seyretmek mümkün. Isıtma ve havalandırma elemanları döşemeye yakın tutulmuş ve örneğin Pei’nin Manhattan’daki Kip Bay kuleleriyle karşılaştırılıdığında, bu elemanların görsel bir eleman olarak kullanılmasından çok daha iyi bir çözüm sunulmuş.

Dev “Collonade” Binası’nda, ikiz girişlerde yaldızlı kristal avizeler kullanılmış ve Mies’in traverten kaplamaları belirsiz ve anlaşılmaz kılınmış. “Pavillion” Binası’nın çevre düzenlemesinde neredeyse binadan çok ağaçlar görünürken, “Colonnade” Binası’nın çevresinde bir düzenleme yapılmamış. Her iki binada da eksik olan, yer altı otoparklarıdır.

Değişen binalardan çok, şartlar ve çevre olmuştur. 1960’lı yılların başlarında Newark ayaklanmaların en fazla yaşandığı ABD kentiydi ve kentte 20 yıl boyunca tam bir iyileşme sağlanamadı. 1990 yılında Colmbus Evleri kapatıldı ve 1994 yılında havaya uçuruldu. Yerlerine panjurlu, camlarında çiçek sakılarıyla iki ailelik evler yapıldı.

Brooklyn’de, az katlı binaların arasından gökyüzüne yükselen apartman binalarının tam tersine Newark’ta az katlı apartman binaları nüfusun yoğunlaştığı yerleri oluşturuyor. Bir anti –kentleşmenin yaşandığı Newark, Mies’in binalarını - garip bir şekilde- yalın ve bozulmamış bir çerçeveye oturtuyor.

Colombus Evleri’nin tersine Mies’in yapıları günümüze kadar korunmuş. İnsanlar Mies van der Rohe adının duymamış olsalar, hatta binaların ünlü bir mimar tarafından tasarlandığını bilmeseler bile, yapıların modern görüntüsü dikkatlerini çekiyor ve onları etkiliyor.