Türkiye’nin ulaşım alanında gerçekleştirdiği çalışmaların en büyüğü olan Marmaray Projesi planlandığı gibi “tam gaz” devam ediyor. Projenin İşvereni konumundaki Ulaştırma Bakanlığı Demiryolları, Limanlar ve Havameydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü (DLH), saha kontrol mühendisleri ile çalışmaların bütün adımlarını takip ediyor. DLH Marmaray Bölge Müdürü Dr. Mühendis Haluk İbrahim Özmen, Marmaray’ın üç aşamalı bir proje olduğunu belirterek; “Bunun birinci kısmı boğaz demiryolu tüp geçişidir. Bu kısmın ihalesi yapıldı, inşaat çalışmaları devam ediyor. İkinci kısım 76 kilometrelik Halkalı-Gebze arasındaki mevcut demiryolu banliyö hatlarının rehabilitasyonudur, bununla ilgili ihale Mayıs ayında sonuçlandırılacak. Haziran sonunda da inşaatına başlanacak. İkinci kısmın finansmanı da hazır. Bunun için Avrupa Yatırım Bankası’ndan 650 milyon euro kredi temin edildi. Projenin üçüncü bölümü hatta kullanılacak araçların teminidir. Bununla ilgili 400 milyon euroluk kredi sözleşmesi de 13 Mart’ta yine Avrupa Yatırım Bankası ile imzalandı. Nisan ayında da bunun ihale işlemleri tamamlanacak” diye konuştu.

İnşaat Hızla İlerliyor
Boğaz Demiryolu Tüp Geciş İnşaatı’nın hızla ilerlediğini kaydeden Özmen şunları söyledi: “Karadan başlayıp denizden geçecek olan bölümün toplam uzunluğu 13.3 kilometredir. Anadolu yakasında Söğütlüçeşme’den Avrupa yakasında Kazlıçeşme’den belirlenen hat üzerinde çalışmaya devam ediyoruz. Üç derin istasyonumuz, bir yüzey istasyonumuz var. Üsküdar, Sirkeci ve Yenikapı İstasyonları ve Kazlıçeşme İstasyonumuz olacak. Bu 13.3 kilometrelik inşaatın bin 387 metrelik bölümü tüplü geçişten oluşacak. Diğer kısımlar; delme tüneller, aç kapa istasyonları ve yüzeysel geçilen bölgeleri oluşturuyor. Yedikule’de arkeolojik kazılar tamamlandı, burada delme tünel işlemlerine başladık. Yenikapı’da kazılar sürüyor. Burada da sona geliyoruz, tünel inşaatı için gerekli altyapıyı oluşturmaya başladık. Sirkeci’deki kazılarla ilgili çalışmalar tamamlandı. Tünellere giriş alanları ve şaft açılması için biri valilik önünde biri mevcut Sirkeci istasyonu içindeki alanda olmak üzere, destekleme sistemleri için delme işlemlerini başlattık. Önümüzdeki aydan itibaren de Üsküdar İstasyonu’nun yapımına başlayacağız. Bu istasyonu ‘Bauver’ adlı bir Alman firması inşa edecek. Ayrılıkçeşme’de ise hazırlık çalışmaları sürüyor.”

11 Tüpten Oluşuyor
Tuzla’daki iki ayrı havuzda denizin dibine monte edilecek tüplerin imalatının sürdüğünü belirten Özmen, gelinen son aşamayı şöyle özetledi: “Bu havuzlarda aynı anda 4 tüp elemanı imal ediliyor. Bu tüplerden biri tamamlanmak üzere. Diğerinin de çelik kısmının kaynakla montajı sürüyor. Bir aksilik olmaz ise ilk tüpü Ağustos ayında gemi ile yüzdürerek denizin dibine monte edeceğiz. Deniz içinde de bu tüplerin monte edileceği zeminde iyileştirme çalışmaları hızlandı. Yaklaşık 60 metrelik deniz dibindeki zeminde sabit bir eğimi sağlamak üzere 10 metrelik kazı yaparak tüplerin yerleştirileceği hendekleri açıyoruz. Tüpler bu hendeklere uç uca eklenerek monte edilecek. Diğer tüplerin imalatının bir kısmını karada bir kısmını da deniz dibinde yapacağız.”

İlk Tünel Kadıköy’den
Karadaki çalışmaların en önemli bölümünün tünel delme işlemleri olduğunu anlatan Özmen, ilk tünelin 3 ay sonra Kadıköy’den kazılacağını açıkladı. Özmen, “Kadıköy’deki tünellerin girişi için açılan şaftlar tamamlanmak üzere. Bu şaftlardan girerek tünel kazılması için Japonya’dan ‘TBM’ adı verilen 2 büyük delme makinası getirdik. Bunlardan 3 tane de Haziran’da gelecek. Bunların biri Kadıköy Ayrılıkçeşme İstasyonu’ndan delme işlemini yapacak, diğeri Üsküdar’daki delme işlemlerinde kullanılacak. Üç TBM delme makinası da Avrupa yakasındaki tünelleri kazacak. Eylül ayında da Yedikule-Yenikapı arasındaki tüneli delmeye başlayacağız. Diğer noktalardaki kazılar da proje ile eş zamanlı olarak başlayacak” dedi.

En Riskli Proje!
Japonya, Danimarka, İsveç, Almanya ve ABD gibi ülkelerde de tüp geçiş projelerinin başarıyla uygulandığını hatırlatan Özmen, “Bu projenin dünyadakilerden farkı, akıntının çok yoğun olduğu bir bölgede, daha derinde inşa edilmesidir. İki tabakalı deniz dibinde, çok yüksek hızla akan bir su ortamında bu proje gerçekleşecek. Benzerleri var ama, yapımı açısından zorluk derecesi en yüksen olan proje bizimki. DLH olarak projedeki en önemli görevimiz de bu işin güvenli şekilde sonuçlandırılmasını sağlamak. Önemli bir çalışma alanımız denizde bulunuyor. Denizdeki iki platfomdan biri tüplerin yerleştirileceği kanalları kazıyor, diğeri de sıvılaşma riski olan 460 metrelik bölümde zemini iyileştiriyor. Zemine belli aralıklarla kum, çimento ve su ile karılmış özel bir beton enjekte ediliyor. Yüksek basınçla enjekte edilen bu beton tüplerin yerleştireleceği sıvılaşma riski olan yerleri rehabilite ediyor” dedi.

Modernize edilecek
Projenin demiryolu rehabilitasyonu ile ilgili çalışmaların seyri hakkında da bilgi veren DLH Marmaray Bölge Müdürü Haluk İbrahim Özmen, “Halkalı Gebze arasındaki 76 kilometrelik banliyö hattının 60 kilometresinin rayları tamamen yenilenecek. İstasyonları ve üst yapısı da yeniden inşa edilecek. Şu anda gidiş-geliş olarak iki hat durumundaki demiryolu 3 hatlı olarak inşa edilecek. Bunlardan birisi şehirler arası tren seferlerine hizmet edecek, ikisi de banliyö hattı için kullanılacak. 76 kilometrelik hatta çalışan araçların tamamı yenilenecek. Bunun için 440 adet yeni araç satın alınacak. Ortaya modernize edilmiş yep yeni bir sistem çıkacak” dedi. Yaklaşık 2.6 milyar dolara mal edilecek olan Marmaray, kendini 10 yılda amorti edecek. Marmaray’da deneme seferi 2009 Mart ayında gerçekleşecek. 2010 Nisan ayında da yolcu taşınmaya başlanacak.

Boğazdaki bin 387 metrelik deniz geçişi kısmına monte edilecek olan tüplerin imalatı, Tuzla Tersanesi’ndeki gemi yapım havuzlarına benzer özel havuzda gerçekleştiriliyor. Suda paslanmayan ve korezyona dayanıklı bir çelikle iskeleti örülen tüplerden ilkinin yapımı ay sonunda tamamlanacak. Bu arada tersanedeki diğer havuzda da diğer tüplerin imalatı tamamlandı. Boyları 94 ile 135 metre arasında değişen tüplerden 11 tane imal edilecek. Yapımı biten tüpler gemi yardımıyla havuzdan çekilip yüzdürülerek Üsküdar’dan itibaren Kazlıçeşme istikametine doğru uç uca monte edilecek. Tüplerin montajı hakkında bilgi veren Avrasya Yüksek İnşaat Mühendisi Adnan Karamanoğlu, “Bu tüpleri birbirine bağlarken, kauçuk ve lastik karışımından yapılmış çok özel bir conta kullanıyoruz. Japonya’da gelen bu contanın kalınlığı 30 santimetre. Ancak tüpler deniz altında birbirine bağlandığında bu kalınlık sıkışma ile 18 santimetreye inecek. Bunun bilimsel testleri de yapıldı, su geçirmesi kesinlikle imkansız. Bu tüpler deniz dibinde açılan kanallara yerleştirildikten sonra suyun kaldırma kuvvetine karşı üzerleri 6 bin metreküp betonla kaplanacak. Zaten projenin inşaatı İstanbul’un depremsellik özellikleri dikkate alınarak, bütün bilimsel testleri yapıldıktan sonra başladı. Dünyadaki en güvenli tüp geçişlerden birini kuracağız” diye konuştu.

İki Platformda Kapsamlı Çalışma
Marmaray Projesi çevreye saygılı olması özelliği ile dikkat çekiyor. İstanbul Boğazı’ndaki iki platformdan birinde kazma çalışmaları yapılıyor, diğerinde ise deniz dibindeki 460 metrelik sulanma riski olan bölgeye beton enjekte ediliyor. Deniz dibindeki kazılar ve açılan kanallar çevreye zarar vermeyecek şekilde yapılıyor. Çalışmanın yapıldığı bölgede deniz dibindeki kirli tabaka kazılarak, kirlilik kriterleri AB standartlarının üstünde olan malzeme ile taban yeniden inşa ediliyor. Deniz dibindeki kazılar sırasında 1950 yıllarında Boğazda batan bir kömür mavnasına da rastlandı. İhale öncesi yapılan sismik çalışmalarda görülmeyen kömür mavnası, ihale sonrasında inşaat başlamadan yapılan son sismik çalışmalarda ortaya çıkarıldı. 

Türk Mühendis Daha Fazla
Marmaray Projesi’nde 3 ayrı birim görev yapıyor. Projede işveren görevini üstlenen Ulaştırma Bakanlığı, çalışmaların güvenli ve koordineli şekilde yürütülmesini sağlıyor. Bu görevi üstlenen DLH Marmaray Bölge Müdürlüğü’nde 23 Türk uzman mühendis görev yapıyor. Müşavirlik hizmetlerini Avrasya Ortak Girişimi yürütüyor. Burada değişik sayıda mühendis ve teknik eleman çalışıyor. İnşaatın seyrine göre sayı azalıp artabileceği için sabit bir rakam verilmiyor. Projenin genelinde görev yapan uzmanların yüzde 55’i Türk mühendislerden, yüzde 45’i de Fransız, Japon, Alman, İngiliz ve Danimarkalı mühendislerden oluşuyor. DLH Bilgilendirme Birimi’nden Saha Kontrol Mühendisi Murat Canbal, “Denizden tüp geçiş şeklinde yapılan Marmaray Projesi bizim için de çok önemli bir deneyim olacak” dedi.

Bütün Sistemler Bağlanacak
Marmaray, Büyükşehir Belediyesi’nin yapımına devam ettiği raylı sistemler ve mevcut metro hatlarıyla da birleştirilecek. Marmaray, Kadıköy-Kartal hattında yer altından gelen metro ile, Kadıköy İbrahimağa Bölgesi’nde entegre olacak. Sistem Sabiha Gökçen Havalanı’na ise Pendik Kaynarca’dan bağlanacak. Kadıköy-Kartal hattı alttan, Marmaray hattı ise üstten geçecek. Kartal’dan gelen bir vatandaş, bu noktada üst kata çıkarak Marmaray hattından istediği yöne gidebilecek. Marmaray, Üsküdar-Ümraniye hattı ile de birbirine bağlanacak. Ümraniye’den gelen yolcular Üsküdar’da inip istedikleri yöne gidebilecekler. Taksim-Levent metrosunun Taksim-Yenikapı hattı da Marmaray ile birleşecek. Atatürk Havalimanı-Aksaray hattı da Yenikapı’ya baglandığında kent içindeki bütün raylı sistemin birbirine entegrasyonu tamamlanacak.

Halkalı-Gebze 105 Dakika!
Halkalı-Gebze Marmaray Hattı’nda iki yönde saatte 75 bin, günde 1 milyon yolcu taşınacak. Halkalı’dan binen bir yolcu, 105 dakikada Gebze’ye ulaşacak. İki yönde de iki dakikada bir sefer düzenlenecek. Halkalı-Gebze arasında bilet ücretinin 1 YTL olması planlanıyor. Böylece ortalama 500 YTL ücretle çalışan bir işçinin gelirinin yüzde 20’sini ulaşıma harcamak gibi bir sıkıntısı kalmayacak. Marmaray seyahat süresini kısaltacak, enerji tüketimi azalacak, Avrupa-Asya yönünde karayolu tarafiği yüzde 25 oranında rahatlayacak. Üsküdar’dan Sirkeci’ye vapurla 15-20 dakikada varan yolcular, Marmaray sayesinde aynı mesafeyi 4 dakikada geçecek. Göztepe’den bir yolcu 28 dakikada Taksim’e ulaşacak.