Kartal Alt Merkez ve Kartal - Pendik Kıyı Kesimi Kentsel Dönüşüm Projesi ve Küçükçekmece - Avcılar İç Dış Kumsal Alanı Kentsel Tasarım Projesi için açılan yarışmaların sonuçlarının açıklanmasına iki gün kala yarışma süreciyle ilgili tartışmalar devam ediyor. Son olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi yürütücüsü Prof. Hüseyin Kaptan tüm bu sürece dahil soruları yanıtlıyor.
Değerlendirme Kurulu projeleri hangi kriterleri göz önüne alarak değerlendirecek?
Değerlendirme Kururlu’nun çalışmalarında esnekliğin oluşması ve değerlendirme sürecinin bağımsızlığı açısından, projelere yönelik incelemeleri ve yorumları doğrudan etkileyecek belirleyici kriterlerin ortaya konmasından kaçınılmaktadır.
Projeler İstanbul’un yapısal sorunlarının en başında yer alan iki konuyu ele almakta olup, üst ölçekli plan çalışmaları ile ilişkilerinin kurulması esastır. Anılan konular ve yarışma projeleri ile ilgili açıklayıcı temel bilgiler şu şekilde özetlenebilir.
1. Metropoliten Alan’da merkezler kademelenmesinin sağlanması: Kartal Alt Merkez Kentsel Dönüşüm Projesi
Bu proje ile metropolün tek merkezli yapısı (Eminönü, Beyoğlu, Ayazağa, Büyükdere Aksı) ve işgücü-konut ilişkilerinin Anadolu ve Avrupa Yakaları’nda dengesiz dağılım sorununun aşılmasına hizmet etmesi hedeflenmektedir.
Kentin Anadolu Yakası’nda hizmet sektöründe ihtisaslaşmış yeni çekim merkezlerinin gelişememiş olması, metropolün sağlıksız bir büyüme evresi geçirmesine ve Avrupa Yakası’nda yoğunlaşan işgücü baskısına neden olmaktadır. Bu durum, köprü geçiş önerilerini kentin sürekli gündeminde yer almasına neden olmakta, karayolları boyunca doğal yapıyı bozan kontrolsüz ve yasadışı kentsel gelişmelerin ise temelini oluşturmaktadır.
2 Milyon nüfusa hitap edebilecek ve 100 000 hizmet işgücü kapasitesi yaratabilecek Kartal bölgesinde, boşalan sanayi alanları dönüşüm sürecine girmektedir. Kartal’ın bir merkez kimliğine kavuşma potansiyeli, yukarıda belirtilen ve birçok olumsuz durumun temelini oluşturan tek merkezlilik sorunun aşılmasında önemli bir fırsat sunmaktadır. Böylelikle, etkin denizyolu, metro ve Marmaray bağlantıları ile sadece metropoliten alan geneline hizmet vermenin ötesinde, İstanbul’un bölgesi ve ülkesi ile pazar ilişkilerini de yapısal olarak güçlenmesini sağlayacak hizmet alanlarının gelişme sürecinin başlaması amaçlanmaktadır.
Proje alanında kamu mülkiyetinin büyüklüğü, projenin yönlendirilebilirliği açısından önem kazanmaktadır. Ayazağa-Büyükdere bölgesinde geçmiş dönem benzer deneyimden ders alınarak, parçalı mülkiyet dokusu üzerinde parsel ölçeğinde yükselen, ama insan ilişkisi kurulamayan, çevresine mekan kalitesi katmayan gökdelenler yerine; erişilebilir, kültür ve kamusal mekanların iyi kurgulandığı, meydan ve yayalaştırma çalışmaların öne çıktığı, estetik değerleri olan bir merkezi alanın metropoliten alana kazandırılması amaçlanmaktadır.
2. İstanbul’un doğal ve tarihi yapısının korunması ve sürdürülebilirlik ilkeleri gereğinin yerine getirilmesi: Küçükçekmece- Avcılar İç Dış Kumsal Alanı Kentsel Dönüşüm Projesi
Bu proje, bozulma ve yok olma tehlikesindeki doğal alanların iyileştirilerek dünya ölçeğinde bir mesaj verilmesini ve tüm metropoliten alanda benzer süreçlerin oluşmasını hedeflemektedir.
İstanbul’un su kaynaklarının toplandığı Çekmece Havzaları ve Sazlıdere Havzaları’nın göl ve deniz ile buluştuğu, yeryüzünün ayrıcalıklı coğrafi alanlarında doğal çevrenin iyileştirilmesi, kentin sürdürülebilir gelişimini sağlamak açısından hayati önem kazanmaktadır.
Küçükçekmece İç Dış Kumsal Alanı; anılan sürecin başlamasında ve İstanbul’un ekolojik yapısının korunmasında ve iyileştirilmesinde ilk aşama olmaktadır. Böylelikle; İstanbul genelinde su havzalarına, orman alanlarına ve kıyı alanlarına yönelik her türlü kentsel gelişme baskısının bertaraf edilmesi, aşamalar kaydedilerek olumlu birikimlere varılması, topyekun bir doğal çevre iyileştirme çabasının kamuoyu denetimi ve etkinliği ile yürütülmesi sürecinin başlaması amaçlanmaktadır.
Neden sadece yabancı mimarlarla çalışılıyor ve hangi kriterlere göre seçim yapılıyor?
Temmuz 2005’te İstanbul’da gerçekleştirilen UIA-Dünya Mimarlık Kongresi’nde gündeme gelen, uluslararası platformda tanınmış mimarların İstanbul’a yönelik proje geliştirme önerileri ve talepleri değerlendirilmiştir. İstanbul Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi (İMP) bu konuda gerekli hazırlıkları yürütmüş ve belirtilen proje konularında uluslararası deneyim sahibi mimarlar arasında seçici davranmıştır. Bu konuda gözetilen temel ilke, İstanbul’u rekabet düzeyi yüksek bir metropol kimliğine kavuşma sürecine hizmet edecek mekansal düzenlemelerin uluslararası örnekleri ile kıyaslanabilir olmasını sağlamaktır.
İMP yetkilileri yabancı mimarlarla beraber Türk mimarların da katılımlarını amaçlamış, ancak seçim kriterlerini gereğince geliştiremediğinden ulusal ölçekte katılımı sağlayamamıştır.
Eksikliğimizden dolayı üzüntü duyduğumuz bu konuyu, ileriki projelerimizde mutlaka telafi yoluna gideceğiz.
İMP, üst ölçekli plan sürecinin başarılı sonuçlar alması adına İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne belirtilen projelerin devamı niteliğinde bir dizi yarışma alanı önerisinde bulunmuştur. Sonuçlanan Beylikdüzü Yarışması da bunlardan sadece birisidir. Önerilen yarışma projeleri, ulusal ve uluslararası katılımı sağlamaya yönelik olarak kurgulanmaktadır. Haydarpaşa ve Kuzey Maden Ocakları Rehabilitasyon Projeleri hazırlıkları bu süreçte önem kazanmakta olup, şartnameleri hem ulusal hem de uluslararası yarışmacıların katılımlarını sağlamak üzere hazırlanmaktadır. Ayrıca, sadece ulusal ölçekte ele alınan projelerin şartname hazırlıklarına ve organizasyonuna da devam edilmektedir.
Projelerin uygulanma süreçleri nasıl olacak? Ne zaman bitirilecek?
Kartal Projesi 1987 yılında yapılan Harem-Gebze Koridor Planlaması sürecinde ele alınmış olup, İMP’nin kurulma aşamasında hazırlanan programda da yer almıştır. Bu nedenle, İMP’nin kuruluşunun hemen sonrasında Kartal Projesi’nin geliştirilmesi için bölgedeki yerel aktörler, belediye ve sivil toplum kuruluşları ile geniş katılımlı toplantılar düzenlenmiştir.
Aynı şekilde, Küçükçekmece-İç Dış Kumsal Alanı’nda uygulama sürecine geçişi kolaylaştıracak alan tahsisi amaçlı idari işlemler de gerçekleştirilmiştir.
Bu yarışma süreci ile elde edilen projeler uygulama projeleri olmayıp, fikir projeleridir.
Değerlendirme Kurulu’nun incelemeleri sonrasında ve kamuoyunda yapılacak tartışmalar ve değerlendirmeler neticesinde; projelerin temel ilkeleri, içeriği ve önerileri korunarak, uygulamaya yönelik düzenlemeler, gerekirse değişiklikler yapılabilecektir. Bu esneklik, şartnamelerde ifade edilmiştir.
Projelerin ölçekleri böyle bir süreci gerekli kılmaktadır. Örneğin, Kartal 100 000 hizmet işgücü yaratabilecek ve 2 Milyon nüfusa hizmet verebilecek kapasitede olup, dünya ölçeğinde La Defanse ile kıyaslanabilecek büyüklüktedir.
Elde edilecek uygulama projeleri sonrasında özel teşebbüsün doğrudan yatırım yapabilmesinin yanı sıra, proje temelli kamu özel ortaklığı yapılanmaları da oluşturulabilir. Tasarım, proje, uygulama işleri ve proje sonrası elde edilen taşınmazların alım-satım, pazarlama ve işletme süreçlerini birlikte ele alan, maliyet planlaması ve proje yönetimini ilgili tüm aktörler ile yürütebilecek güçte bir organizasyonun kurulması hedeflenmektedir.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bu amaçla daha önceden belirtmiş olduğu Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı kurma girişimleri önem kazanmakta olup; bu girişim, belediyenin mülk sahipleri ve yatırımcı özel sektör kesimleri ile işbirliği geliştirmesine imkan veren, kamu yararı adına izlenebilir ve hesap verebilir bir proje uygulama mekanizmasının kurulmasına hizmet edebilir.
Finansmanı nasıl sağlanacak?
Türkiye makroekonomik yapısal sorunlarını aşmakta olup, kalıcı iyileşme sürecine geçişte ise iç piyasada kaynak birikimine başlamıştır. Enflasyon ve reel faiz oranlarının düşmesi neticesinde Hazine’nin borç stoku azalmaktadır ve önceleri DİBS (Devlet İç Borçlanma Senetleri)’ne aktarılan kaynak, iç piyasaya yönelmektedir. Halihazırda konut başta olmak üzere, tüketici kredilerine aktarılan bu kaynağın yönlendirilebilirliği önem kazanmıştır. Ayrıca, gayrimenkul finansmanına yönelik alternatif ulusal ve uluslararası fonlar da gelişim eğilimindedir ve İstanbul’a yatırım gerçekleştirme arayışındadır.
Yarışma ile elde edilen bu projeler, yatırımların yönlenebileceği alternatiflerdir ve bunların metropoliten alanda düzenli bir taşınmaz piyasasının oluşmasına katkı vermesi söz konusudur.
Önerilen proje organizasyonu, esnek proje finansman seçenekleri oluşturulmasını; belirtilen kaynakların ve yatırım fonlarının ise İstanbul’un sağlıklı bir kentsel gelişme süreci yakalaması adına yönlendirilebilmesini sağlayacaktır.
Ekonomik maliyeti ne boyutta olacak?
Ekonomik maliyeti uygulama projeleri sonrasında kesin olarak hesaplanacaktır.
İstanbul’a sosyal ve kültürel anlamda ne gibi katkıları olacak?
Türkiye’de bölgeler arası gelişmişlik düzeyinin azalmadığı sürece İstanbul’a yönelik göç hareketlerinin durdurulamayacağı anlaşılmaktadır. Bu durum, İstanbul’un kentsel gelişmesine olumsuz etkiler getirdiği kadar, sosyal yapısını ve günlük yaşamını da etkiler niteliktedir. Dolayısıyla, İstanbul’un ihtiyaç duyduğu mekansal düzenlemelerin ve kentsel dönüşüm süreçlerinin sosyomekansal bir niteliğe bürünmesi gerekmektedir. Bu nedenle, yarışmaya konu olan alanlarda kamusal mekanların zenginliği, çeşitliliği ve kent halkının günlük yaşamını zenginleştirici etkinliklere sahne olması önem arz etmektedir. Metropol, anılan konuda oldukça yetersiz olup, mevcut fırsatlarını bu doğrultuda kullanmak konusunda da; Ayazağa-Büyükdere örneğinde olduğu gibi, olumlu sonuçlar üretememiştir. Dolayısıyla, mülkiyet kısıtlarını sonuna kadar zorlayarak, ortak kullanım alanları üretmeye yönelik tasarım ve mimari çözümlemelerin, kentliye sosyal ve kültürel katkılar sağlayan yaratıcı örnekler ortaya koyması önem kazanmaktadır. Bu tür uygulamaların, İstanbul’un bir kültür ve hizmet kenti olma sürecini destekler nitelikte olması esastır.
- 6 “Starchitect”in İstanbul Sunumu Hakkında Bazı Sorular
- Yarışma Sihirli Bir Değnek Değildir
- Dünya Mimarları İstanbul için Proje Hazırladı
Takip
Bütün yorumları forumda okuyun!Bütün yorumları forumda okuyun!