Zaha Hadid "mimarinin divası" olarak anılıyormuş. Geçen temmuz ayında İstanbul’daki Mimarlık Kongresi’nde yaptığı konferansa 6 bin kişi katılmış. Anadolu’nun çeşitli üniversitelerinden gelen mimarlık bölümü öğrencileri onu görmek için neredeyse birbirlerini ezmiş. Konferansı izleyen bir arkadaşım "Madonna konseri gibiydi. Resmen sahneye saldırdılar. Zaha Hadid neye uğradığını şaşırdı" diyor. Hatta kargaşada bir ara çantasını kaybetmiş. Zaha Hadid’e "star" muamelesi yapıldığına bizzat tanık oldum. Topbaş’ın, "Küçükçekmece" ve "Kartal-Pendik" kentsel dönüşüm proje yarışmasına katılan altı ünlü mimar onuruna verdiği davette erkek meslekdaşlarının ona "starımız" diye hitap ettiklerini duydum. Belki dertleri, "mimari, bir tür erkekler kulübü" diyen Zaha Hadid’in gönlünü hoş tutmaktı. Bilmiyorum. Neticede Zaha Hadid, "erkekler kulübünü" mat etti ve "Kartal-Pendik" projesini kazandı. Projeyi kazandıktan sonra yeniden İstanbul’a gelen Zaha Hadid ile şehre her gelişinde kaldığı Çırağan Oteli’nde buluştuk. "Kartal-Pendik" projesini onun ağzından duymak, biraz da İstanbul hakkında neler düşündüğünü öğrenmek istediğimi söyledim. Dikkatinizi çekerim. Hadid ile sohbet, tam da Türk mimarların "kentsel dönüşüm proje" yarışmasına davet edilmedikleri için haklı tepkilerini dile getirdikleri günlere rastlıyor.
"Mimarinin divası"na, önce yarışmayı kazandığı "Kartal-Pendik" projesinde ne yapmak istediğini soruyorum. "Anafikir, Kartal-Pendik arasında sürekliliği sağlamaktı. Proje, büyük oranda terk edilmiş bir sanayi alanına yönelikti. Bu alanı tasarlarken, kaygan, esnek geçişler tasarladık. Var olan dokuya iyi uyum sağlamasını istedik" diyor.
Zaha Hadid’in projeyi birlikte tasarladığı üç mimar arasında Saffet Bekiroğlu adında genç bir Türk mimar var. Ayrıca aynı proje için çalışan ekibinde üç Türk mimarın daha adına rastlıyorum. Demek ki, yerel duyarlılıkları dikkate almaya özen gösteriyor.
"Kartal-Pendik" projesi; marinalar, kültür merkezleri, ofisler, yerleşim alanlarıyla kapsamlı bir master plan. Peki projeyi kazandığınıza göre İstanbul Büyükşehir Belediyesi’yle bunu uygulamak için anlaştınız mı" diye soruyorum. Kadir Topbaş ve diğer belediye yetkilileriyle görüşmeleri devam ediyormuş. "Projenin tamamının bizim tarafımızdan gerçekleştirilmesi söz konusu değil" diyor. Zaten projenin tam uygulanması yıllar alabilirmiş. 20-25 yıl filan.
Hadid’e göre, projenin Adalar’ın karşısında olması da ilginç. Çünkü "ada yaşamına" yeni bir boyut katabilecek. İnsanlar vapurla kültür, alışveriş merkezlerine rahatlıkla ulaşabilecek.
Guggenheim Herşeyi Değiştirdi
Peki acaba "yabancı mimarlar" İstanbul’a yeni bir şeyler katabilir mi? Türk mimarların tepkisini ima ettiğimi hesaplayan Hadid’in cevabı şöyle: "Avrupa’da belki 10 yılı aşkın süredir yabancı mimarlara kapılarını açma trendi var. Yani artık Fransa’da sadece Fransız mimar çalışacak diye bir şey yok. Almanya, İspanya, İtalya, İsviçre hatta ABD bile böyle bir trende uyuyor. Yerel bilgiye, duyarlılığa inanıyorum ama dışardan bir bakış değişik olabilir. Kimi zaman da bu değişik bakış iyi bir bakış olabilir." Şunu da ekliyor: "Yerel mimarlar en iyisini yapacaklar diye bir garanti yok..."
Söylediğine göre, "yabancı mimarlara" kapı açma trendi Bilbao’daki ünlü Guggenheim Müzesi’yle başlamış. "Böyle bir proje insanların mimarlık sanatına değişik bir gözle, belki daha vizyoner bir gözle bakmalarını sağladı" diyor.
Bu arada bir bilgi. Bağdat doğumlu olup, ofisi Londra’da olan Zaha Hadid, "yabancı bir mimar" olarak halen İspanya’nın çeşitli şehirlerinde, İtalya’da, Fransa’da, Singapur’da, Çin’de çeşitli projeler gerçekleştiriyor.
Peki İstanbul gelecekte nasıl olabilir?
"İstanbul, Venedik gibi olmamalı asla. Sular nedeniyle büyüyemiyor. İstanbul gücü olan önemli şehirler gibi sürekli büyüyen, kendini keşfeden bir şehir. Heyecan verici bir şehir." Hepimizin bildiği bir gerçek.
Takip