İstanbul Haydarpaşa’ya yapılması planlanan cruise limanı hakkında bir hayli gürültü kopuyor. İstanbul’un tarihî dokusunun bozulacağından hareket eden çevreler, bu projeye karşı çıkıyor.

Açıkçası, tarihî garın etrafında yükselen dev plazaları gösteren temsili proje resimlerindeki soğukluk, itirazları haklı kılmıyor değil. Lakin bir de madalyonun öteki yüzü, bu işte büyük paraların yatıyor olması gerçeği var. Şehir söz konusu olduğunda tek ölçü para olmamakla birlikte, üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye’nin, bu cruise işine bir kenarından yapışması akıl kârı görünüyor. Üstelik istenirse tarihî dokuya dokunulmaksızın, cruise üssü olarak kotarılabilecek birçok yer de bulunabilir. ‘Her işimiz bitti de zengin turistlerin gemilerine yer bulmak mı kaldı?’ diye soranlar çıkabilir. İsterseniz bu sorunun cevabını, Amerika’nın Florida eyaletindeki, dünyanın önde gelen cruise limanlarından birine ev sahipliği yapan ve bu işten büyük ekmek yiyen Miami’nin Belediye Başkanı Carlos Alvarez ile konuştuktan sonra verelim. Cruise gemilerinin şehrini nasıl kalkındırdığını çarpıcı rakamlarla Turkuaz’a anlatan Alvarez, hemen konuşmanın başında inanılmaz bir rakam söylüyor: “Sadece 2004’te cruise turizminin şehrimize katkısı 12 milyar dolar civarında oldu!”

Gemilerin, tam anlamıyla Miami ve çevresini ihya ettiğini belirten Alvarez, çarpıcı verilerle, argümanını destekliyor. Buna göre, dünyanın en önde gelen cruise limanlarından olan Miami-Dade, Miami bölgesinden 98 bin kişiye istihdam sağlıyor. Sadece geçen yıl 4 milyon cruise yolcusu ya Miami’yi ziyaret etmiş ya da Miami üzerinden dünyanın dört bir yanına yelken açmış. Miami üzerinden dünyaya açılan dev cruise şirketleri arasında Miami merkezli Carnival Cruise Lines, Norwegian Cruise Line, Royal Caribbean International, Oceania Cruises ve Windjammer Barefoot Cruises bulunuyor. Alvarez, “Bu işte bir numarayız ve statümüzü korumak için, Miami Dade’in terminal binası ve civarının daha da geliştirilmesi için 250 milyon dolarlık yeni bir kaynak daha ayırdık.” diyor. Bununla da kalmıyor Miami Belediyesi ve aslında, İstanbul’a kıyasla neredeyse hiçbir albenisi olmayan şehrin cazibesini daha da artırmak ve cruise yolcularını şehirde daha uzun süreli tutmak için kültür ve turizm bürosu ile yakın işbirliği yaparak, konserler, sergiler ve benzeri faaliyetlerle yolcuların şehirde kalış zamanını artırmaya çalışıyor.

Sadece geçen yıl 19 dev cruise gemisine ve onlarca orta boyutta yolcu gemisine ev sahipliği yapmış. Seyahate çıkmak için şehre gelen yolculardan yüzde ellisi, tur öncesi ya da sonrası, şehirdeki konaklama sürelerini uzatıyormuş. Konaklama yapmasa bile, sadece transit geçiş olarak kullanan yolcular bile ortalama günlük 90 dolar harcarken, geceleme yapanlarda bu rakam kişi başına 280 dolara kadar çıkıyormuş. Tabii bir de, cruise’a katılmak için hava yolu ile şehre gelenler var. “Bunların da dörtte biri araba kiralıyor.” diyor Başkan Alvarez. Hükümetin Haydarpaşa projesine sürekli vurgu yapmasının bir diğer sebebi de istihdam. Miami’de elde edilen istihdam başarısı, bu vurguyu haklı çıkartacak çapta. Liman ve ek hizmetleri, Florida eyaletinde 130 bin 750 kişiyi istihdam ediyor ve çalışanlara yıllık 4,6 milyar dolarlık girdi sağlıyor. Cruise gemileriyle bağlantılı ek hizmetlerin de göz önünde bulundurulması durumunda, istihdamın tüm Amerika genelinde 295 bini bulduğu belirtiliyor. Ve tabii ki tüm bu hizmetler sonucu ortaya çıkan rakamlar da oldukça çarpıcı. Cruise gemilerinin doğrudan bıraktığı yıllık gelir doğrudan 13 milyar dolar. Ek hizmetler de hesaplandığında 25,5 milyar dolara kadar çıkıyor!

Cruise sektöründen en çok istifade eden sektörlerin başında ise hava yolları, araba kiralama servisleri, ikram servisleri, gemi bakım ve onarım, konaklama, eğlence ve hediyelik eşya satışı geliyor. Rakamlar iştah açıcı olmakla birlikte, hiçbir rakamın İstanbul’u İstanbul olmaktan çıkarabilecek bir projeye zemin oluşturmaması gerektiği de tartışılmaz bir gerçek. Yapılacak olan, İstanbul’u ya da ülkenin bir başka noktasını, tarihî dokuyu bozmadan, bu büyük pastadan nemalanacak duruma getirebilmek olmalı.