Fotoğraflar: wowturkey.com

Yüksek gerilimi, kullanım seviyesine indirerek kente elektrik dağıtan, bazen direk tepelerinde bazen de küçük kulübecikler halinde konutların, işyerlerinin, parkların, okulların, hastanelerin aralarına serpiştirilen trafolar; günümüzde etraflarındaki reklam panolarıyla ve üzerlerindeki ilginç resimlerle dikkat çekiyor. Sihirli (!) tekniklerle boyanarak birer küçük “Geleneksel Türk Evi” modeline dönüştürülen trafolar uzun süredir Arkitera Forumda da tartışılıyor.

2004 yılı sonunda başlatılan çalışmalarda mimari dokuyla, peyzajla bağdaşmayan, kentin merkezi noktalarında görüntü kirliliği yaratan trafoların kirli görüntüsünden uzaklaştırılıp, sanat değeri taşıyan resimlerle donatılacağı söylendi. Böylece, kent estetiğinin sağlanması, işlevsel, yaşanabilir mekanlar oluşturulması amacıyla, ilk olarak Şişli’de, 210 trafo sihirli resim tekniğiyle boyandı.


Fotoğraflar: wowturkey.com

Bu çalışmalara alternatif bir yaklaşım da Eskişehir’den geldi. Haldun ve Filiz Aşçıkoca; çağdaş mimari öğeler kullanarak tasarladıkları trafolara kurgusal bir cephe giydirerek bu yapıların kente katılmasını sağladılar. İzmir’de ise, Ahmet Piriştina başkanlığındaki belediye, trafo binalarını süslemek yerine yer altına almayı uygun görmüştü.

Bungalov Görünümlü Trafolar


Fotoğraflar: Robin Collyer - Toronto / Kanada

İstanbul’da sıkça rastladığımız Türk Evi modelindeki trafolara benzer bir çalışma, Avrupa’da, 1950’li yıllarda çok daha farklı bir yorumla uygulanmış. Toronto’da “Bungalov Tarzı Trafolar” olarak adlandırılan konut görünümündeki trafo yapıları, bulundukları bölgenin yerel mimarisine uygun tasarlanmışlar. Pencerelerinden çatılarına kadar her detayın en ince ayrıntısına kadar düşünüldüğü bu yapıların, çevredeki konutlardan hiçbir farkı olmadığını söyleyen Kanadalı fotoğrafçı Robin Collyer, 1987 yılından beri bu yapıların fotoğraflarını çekiyor.


Fotoğraflar: YouTube - Baz istasyonları

Amerika’da ise yıllardır, benzer bir yaklaşım cep telefonu baz istasyonları için uygulanıyor. İnsanların her yerde ve her zaman cep telefonu kullanabilmeleri için yerleştirilen baz istasyonlarının görsel kirlilik oluşturması nedeniyle, Arizona Tucson’da, görünümüyle çevreye uyumlu modeller kullanılıyor. Andrew Messing’in yöneticiliğini yaptığı Larson Kamuflaj Firması’nın ürettiği bu baz istasyonları, çam ağacı, kaktüs, deniz feneri, su deposu, saat kulesi, bayrak direği veya aydınlatma direği görünümünde olabiliyor. Messing, 45 metre yüksekliğindeki bu kuleleri bir palmiye ağacına veya kaktüse benzettiklerinde insanların farkı anlayamadıklarını söylüyor. Staten Island’daki deniz feneri görünümündeki kule ise, denizden kilometrelerce uzakta olmasına rağmen adaya gelen turistlerin ilgisini çekiyor.

Baz istasyonlarını destekleyen elektrik jeneratörlerinin de kamufle edildiği Kolorado’da, bu jeneratör sistemleri bazen büyük bir kaya parçasına benzetilirken, bazen de çevreye uyumlu tasarlanmış lüks bir konutun içine gizlenebiliyor. Verizon Wireless firmasından John Johnson, bir kamuflaj yapısı olduğu anlaşılmayan bu konutlara, satış yapmak amacıyla satıcıların geldiğini, hatta her sabah kapının önüne gazete bırakıldığını anlatıyor.


Fotoğraflar: YouTube - Baz istasyonları

Amerika’da kullanımı oldukça artan, kamufle edilmiş baz istasyonlarının fiyatı 120.000 Dolar’ı bulabiliyor, ki bu normal bir baz istasyonu fiyatının dört katı. Bu nedenle kamufle edilmiş istasyonlar sadece yerleşim bölgelerinde kullanılıyor. Bölgedeki kiliseler ise, uzun çan kuleleri sayesinde bu durumdan faydalanabiliyorlar. Washington’daki 6. Presbiteryen Kilisesi; kulesine monte edilen verici sayesinde, ayda 1.000 Dolar’dan fazla gelir elde ediyor.