İsviçre orijinli ve sandalye konusunda uzmanlaşmış olan “Vitra International” firması bugün kendi bünyesinde yer alan “Vitra Design Museum” ile birlikte tasarım ve mobilya ilişkisini oldukça başarılı bir şekilde temsil ediyor. 

Mobilya ailesinin en önemli ürünlerinden biri olan sandalyenin tarihsel bağlamdaki prestijli konumu ve tarihsel gelişimi, Vitra International firmasının kurulmasından bu yana en çok değer verdiği ve üzerinde durduğu ürün kategorisini oluşturmaktadır.

Mısır uygarlığıyla birlikte başlayan oturma kültürünün sembolü olan sandalye kavramı, tarihsel süreç göz önünde bulundurulduğunda, önce Mısır, Yunan ve Roma gibi büyük uygarlıkların hükümdarları için ve daha sonra yaşama dair fonksiyonlardaki çeşitlilik arttıkça, sırasıyla sanatçılar, yöneticiler ve en son olarak da halk için tasarlanmıştır. 19. yy’ın sonunda Michael Thonet’in ısı ve nem uygulayarak buhar yardımı ile eğerek yaptığı sandalyesi ve ardından 1911’de Walter Gropius’un önderliğinde Bauhaus okulunda gerçekleşen endüstriyel üretim ve mobilya bütünleşmesini, 1927’de Mies Van Der Rohe, 1936’da Alvar Aalto ve 1950’li yıllarda Charles Eames ve 1960 yılında Verner Panton gibi ünlü tasarımcılar takip etmiş ve mobilya tarihinin en verimli ve önemli sürecini oluşturmuşlardır.



Başka bir deyişle, 19. yy başlarında yaygınlaşmaya başlayan ve mobilyanın modernist kimliğinin temelini oluşturan sandalye kavramı, mobilya - tasarım ilişkisininin temelini oluşturmaktadır. Bu bağlamda 20. yy’da meydana çıkan bu tasarımlar, kült birer tasarım olarak yorumlanmaktadır. Vitra International firması da bu örnekleri ve ilkleri günümüze kadar taşımayı başarmış bir firma olarak, tasarım kavramının dünyada algılanmasını kuvvetlendirmektedir. Aynı zamanda Vitra International, dünyaca ünlü mimarlara, firmanın farklı ülkelerde bulunan, farklı işlevlere sahip bölümleri için tasarlattığı yapılarıyla da, öncü olarak nitelendirilebilecek, çağdaş mimarlık örneklerine ev sahipliği yapmaktadır. Firmanın benimsediği ve uyguladığı en önemli politikalardan biri olan “her binaya bir mimar” söylemi, Gehry, Citterio, Grimshaw, Ando, Hadid ve Siza gibi dünyaca ünlü mimarlarla çalışmasının esasını teşkil etmektedir.

1989 yılında kurulan, Vitra firmasına ait bir yan kuruluş olan “Vitra Design Museum” sıradışı içerikte bir müze örneği sergilemektedir. Almanya’nın Weil am Rhein kentinde kurulan müzenin yapısı mimar O. Frank Gehry’e ait olup, ünlü mimarın Avrupa’da gerçekleştirdiği ilk binası olma özelliğini de taşımaktadır. Müzenin en dikkat çekici özelliği, tasarım kavramını sadece yayınlarla değil, 3 boyutlu objelerle destekleme girişimidir. Bu anlamada firmanın ürettiği ve sergilediği, tasarım tarihinin en önemli mobilya örneklerinin belli bir ölçek dahilinde küçültülmüş maketleri minyatür kolleksiyonu adı altında sergilenmekte ve satılmaktadır. Ayrıca, müzenin ikonik söylemini temsil eden bu kolleksiyonun dünyanın birçok farklı yerinde kolleksiyonerleri bulunmaktadır. Müzeye ait bir başka faaliyet de her yıl Fransa’nın Poitier kentinde düzenlenen “Boisbuchet Workshops” adı altında gerçekleşen tasarım atölye çalışmalarıdır. Vitra Design Museum ve Centre Georges Pompidou, Paris, the C.I.R.E.C.A. ile ortak düzenlenen tasarım kavramına yönelik, farklı bilim dalları ile ilgili çalışmalar, tasarıma ilgi duyan herkesin başvurabileceği çeşitli workshoplar olarak her yıl Haziran ayında başlayıp, Eylül’de son bulmaktadır. Dünyaca ünlü genç tasarımcıların yürütücülüğünde ve belli bir konu dahilinde gerçekleşen workshopların en cazip yanı şehir merkezinden oldukça uzak ve tamamen doğa içerisinde yer alan bir yerleşimde bulunmasıdır. Vitra Design Museum’un genel müdürü olan Alexander Von Vegesack’a ait olan bir arazide yer alan farklı işlevlere sahip yapılar, bu anlamda hizmet vermek üzere düzenlenmiş ve yenilenmiştir. Bu binalar arasında ortaçağ Fransa’sına ait küçük bir şato da yer almaktadır.

Sabah erken saatlerde başlayan atölye çalışmaları tüm gün devam etmekte ve bu düzen genelde bir hafta boyunca sürmektedir. Haftanın sonunda, verilen konu çerçevesinde ortaya çıkan ürünler sergilenmektedir. Yaş ve meslek gözetmemeksizin dünyanın birçok farklı ülkesinden katılımcıların yer aldığı atölye çalışmaları, özellikle tasarım ile ilişkili bir meslek tercih edecek veya etmiş olan gençlerin mesleki gelişimi açısından oldukça farklı bir bakışaçısı sunmaktadır. Bu anlamda geçen yaz ayında katılmış bulunduğum “Porcelanolights” adlı atölye ile ilgili deneyimlerimi tasarım ile ilgilenen herkesle paylaşmanın doğru olduğu inancındayım. 11 gün süren bu çalışma Fransa’nın Limoges şehrinde yer alan, Ecole Nationale Supérieure d’Art Limoges okulu ile ortaklaşa yürütülmektedir. Her yıl aynı düzende tekrarlanan bu atölye çalışmasının yürütücüsü İspanyol asıllı Jaime Hayon adında genç ve dünya çapında oldukça başarılı bir tasarımcı. Atölye çalışmasının geçen yılki konusu, çocuk bakış açısıyla yetişkinler için bir yemek takımı tasarlamak idi. Katılımcıların ülkesinden gelirken yanlarında getirdiği çeşitli objeler ve oyuncaklardan yola çıkılarak yapılan eskizler, atölye çalışmasının ilk aşamasını oluşturmaktaydı.



Çalışmanın ikinci aşaması olan alçıdan kalıp yapımı, yeni tasarlanan objelerin kalıplarını çıkarma işlemiydi. Jaime Hayon, daha çok tasarım ile ilgili detaylarla ilgilenirken, Ecole Nationale Supérieure d’Art Limoges okulundan gelen 2 öğretim üyesi ve 2 öğrenci asistanı da pratik konularda yardımcı olmaktaydılar.

Kalıp yapımının ardından 3. aşama olarak, sıvı halde hazırlanan porselen, alçıdan hazırlanan kalıplara dökülerek objelerin çoğaltılması işlemi gerçekleştirildi. Bir kalıbın yaklaşık 80 defalık kullanımının olması bu anlamda çok büyük bir avantaj sağlamakta idi. Ecole Nationale Supérieure d’Art Limoges da gerçekleştirilen 3. aşamanın ardından boyama, parlatma, kazıma ve etiket ile kalıcı desen oluştuma ile ilgili farklı teknikler gösterildi. Kalıptan çıkan ve pişirilen objeler belirtilen teknikler uygulanarak çeşitli örnekler elde edildi. Sonuç olarak, çalışmanın son gecesinde, ortaya çıkarılan ürünler kullanılarak hazırlanan akşam yemeği, aynı zamanda bu atölye uygulamasına ait bir sergi niteliği de taşımakta idi.

Farklı kavram ve malzemelerle tasarım kavramının, pratik anlamda uygulamalı çalışmalarını içeren atölye çalışmaları, yaz ayları boyunca bir haftalık süreçler dahilinde gerçekleşmektedir. Dünyaca ünlü tasarımcı, mimar ve modacıların yürütücülüğünde gerçekleşen bu çalışmalar, hem tasarım hem de kültürel değişim açısından bir deneyim olmakla birlikte, mesleki iletişimin yaygınlaşması açısından verimli bir ortam yaratmaktadır. Özellikle öğrenciler için oldukça ekonomik fırsatlar sunan bu organizyon için detaylı bilgiye http://www.boisbuchet.org/ adresinden ulaşılabilir.